Petar Stambolić

PETAR STAMBOLIĆ
Supruga	Judita Alargić-Stambolić
Profesija	političar
Član KPJ od	1935.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije
Čin	general-major u rezervi
Predsednik Savezne skupštine FNRJ
Period	1957 — 1963.
Prethodnik	Moša Pijade
Naslednik	Edvard Kardelj
Predsednik Saveznog izvršnog veća SFRJ
Period	1963. – 1967.
Prethodnik	Josip Broz Tito
Naslednik	Mika Špiljak
Predsednik Predsedništva SFR Jugoslavije
Period	15. maj 1982 — 15. maj 1983.
Prethodnik	Sergej Krajger
Naslednik	Mika Špiljak
Narodni heroj od	27. novembra 1953.
Odlikovanja

Petar Stambolić (Brezova pokraj Ivanjice, 12. 7. 1912. — Beograd, 21. 9. 2007.), bio je jedan od vođa narodnooslobodilačke borbe, nosioc ordena narodnog heroja Jugoslavije, visokopozicionirani dužnosnik SR Srbije, drugi predsjednik Saveznog izvršnog vijeća i četvrti po redu predsjednik Predsjedništva SFR Jugoslavije.

Rođen je u 12. jula 1912. godine u selu Brezova kod Ivanjice. Osnovnu školu učio je u rodnom mestu, a gimnaziju u Ivanjici i Čačku. Redovne studije počeo je u Beogradu 1931. godine na Poljoprivredno-šumarskom fakultetu.

Odmah posle upisa na studije, uključio se u akcije revolucionarne studentske omladine Beogradskog univerziteteta. Bio je jedan je od organizatora i rukovodilaca akcije studenata za pomoć političkim zatvorenicima, oktobra 1933. godine. Kao član Akcionog odbora stručnih studentskih udruženja, radio je na osnivanju stručnih studentskih udruženja i okupljanju studenata marksista. Tokom 1935. i 1936. godine bio je jedan od organizatora štrajkova i borbe revolucionarne studentske omladine za slobodu nauke i autonomiju Univerziteta, protiv nacionalističkih studentskih udruženja i dr.

Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postao je decembra 1933. godine, kada je postao i rukovodilac skojevske ćelije na Poljoprivredno-šumarskom fakultetu. Septembra 1934. je uključen u članstvo Univerzitetskog komiteta SKOJ-a, a krajem 1935. u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).

Pored rada u Beogradu, u vreme raspusta angažovao se i u radu sa srednjoškolskom i radničkom omladinom, u rodnom kraju. Godine 1937. je posato član Univerzitetskog komiteta KPJ, tada najjače partijske organizacije u Beogradu. Više puta je hapšen i proterivan iz Beograda.

Posle odsluženja vojnog roka, vratio se u Beograd i nastavio politički rad. Po zadatku Partije, od novembra 1937. do marta 1938. radio je kao partijski radnik u unutrašnjosti, uglavnom u centralnoj i zapadnoj Srbiji. Od sredine 1938, kao instruktor Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, radio je pri Oblasnom komitetu KPJ za zapadnu Srbiju, početkom juna 1940. u Beogradu, kada je izabran za delegata za Petu zemaljsku konferenciju KPJ. Neposredno pred Aprilski rat 1941. godine radio je, kao instruktor Pokrajinskog komiteta, u Nišu i Valjevu.

Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, u svojstvu instruktora PK radio je na organizovanju ustanka na području Jagodine i Smederevske Palanke, i na formiranju prvih partizanskih jedinica u centralnoj i zapadnoj Srbiji. U jesen 1941. godine je, u tada oslobođenom, Užicu radio na organizovanju organa narodne vlasti i bio izabran za prvog sekretara Glavnog narodnooslobodilačkog odbora za Srbiju.

Posle povlačenja Glavnine partizanskih snaga iz Srbije u Sandžak, decembra 1941. izabran je za člana Glavnog štaba NOP odreda Srbije. U Bosni se nalazio do kraja 1942, najpre u Štabu Druge proleterske udarne brigade, a od marta 1942. na političkom radu u Pokrajinskom komitetu KPJ za Bosnu i Hercegovinu. Krajem 1942, po zadatku CK KPJ, upućen je na partijski rad u Srbiji. Kratko vreme boravio je u Sremu, a zatim prešao u Beograd, gde je kao član Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, radio na organizovanju i jačanju organizacija i rukovodstva KPJ i Narodnooslobodilačkog pokreta u Srbiji.

Na Drugom zasedanju AVNOJ-a u Jajcu, 29. novembra 1943. godine, izabranje je za člana Predsedništva. U to vreme je, odlukom Vrhovnog štaba NOV i POJ, imenovan za komandanta Glavnog štaba NOV i PO Srbije. Početkom 1944. odlazi na slobodnu teritoriju južne Srbije, i preuzima dužnost komandanta Glavnog šatba, a zatim je izabran za sekretara Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije.

Posle oslobođenja Jugoslavije, obavljao je najodgovornije partijske i državne dužnosti u Socijalističkoj Republici Srbiji i Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji. Nalazio se na funkcijama:

• ministar-finansija i potpredsednik Vlade Narodne Republike Srbije (1945 — 1948),
• ministar poljoprivrede u Vladi FNRJ (1948),
• predsednik Vlade NR Srbije (1948 — 1953),
• predsednik Narodne skupštine NR Srbije (1953 — 1957),
• predsednik Savezne narodne skupštine (1957 — 1963),
• predsednik Saveznog izvršnog veća (1963 — 1967) i
• predsednik Predsedništva SFRJ, (1982 — 1983),

Od 1945. do 1967. biran je za poslanika Savezne skupštine, a od 1946. do 1958. godine za poslanika Skupštine Socijalističke Republike Srbije. Biran je u republičko i savezno rukovodstvo Narodnog fronta, odnosno SSRN, i u Predsedništvo Saveznog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ).

Od 1948. do 1957. godine bio je politički sekretar Centralnog komiteta Komunističke partije Srbije. Član Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije bio je od Petog do Dvanaestog kongresa SKJ. U međuvremenu, biran je za člana Politbiroa CK KPJ, Izvršnog komiteta CK SKJ, Predsedništva SKJ i Predsedništva CK SKJ.

Za člana Predsedništva SFRJ izabran je 1974. godine, a potpredsednik Predsedništva SFRJ bio je od maja 1974. do maja 1975. godine. Maja 1978. godine ponovo je izabran za člana Predsedništva SFRJ, a u periodu posle Titove smrti, od 1982. do 1983. obavljao je funkciju predsednika Predsedništva SFRJ.

Biran je za člana Saveta narodne odbrane i Saveta federacije. Polovinom osamdesetih se povukao iz političkog života, i živeo povučeno sve do svoje smrti 21. septembra 2007. godine. Kremiran je na Novom groblju u Beogradu a sahranjen na groblju u selu Brezova. Njegov sestrić bio je Ivan Stambolić, tragično preminuli predsednik SR Srbije.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih inostarnih i jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su Orden jugoslovenske velike zvezde, Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja i dr. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 27. novembra 1953. godine.

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

Petar Stambolić na Wikimedijinoj ostavi

• Enciklopedija Jugoslavije (knjiga osma). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1971. godina.
• Vojna enciklopedija (knjiga šesta). Beograd 1973. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.