Sulejman Čelebija

Za ostale upotrebe, v. Sulejman Čelebija (razvrstavanje).

Sulejman Čelebija (tur. Süleyman Çelebi, 1377 — 17. 2. 1411) je bio drugi sin sultana Bajazita I (1389 — 1403) i vladar dela Otomanske imperije (1402 — 1411), tokom građanskog rata koji usledio nakon Angorske bitke 1402. godine. U početku su njegovu vlast prihvatile sve zaraćene strane u srpskom dinastičkom sukobu - Brankovići, despot Stefan Lazarević i njegov pobunjeni brat Vuk Lazarević.

Prema navodima savremenika, Sulejman je bio poznat po svojoj ljubavi prema piću i razvratu^[1], a smatra se da je gajio neku vrstu naklonosti prema hrišćanstvu, što su mu pojedini muslimanski saplemenici zamerali. Vizantijski hroničari ga karakterišu kao hrabrog vojnika (Halkokondil), ali i kao nežnog, prostodušnog, saosećajnog i velikodušnog čoveka (Duka)^[1].

Rođen je najverovatnije 1377. godine^[1].

Učestvovao je u bici kod Angore i uz pomoć srpskih trupa pod vođstvom Stefana Lazarevića je uspeo da se probije iz obruča i spase iz bitke. Povukao se ka Bursi, a zatim je prešao u Evropu i 20. 8. je ušao u Galipolj. On je preuzeo kontrolu nad evropskim delom Otomanske imperije i pokušao je da svoj vlast proširi i na Srbiju. Njegove snage su kontrolom kopnenih puteva onemogućili Stefana Lazarevića da se kopnom vrati u Srbiju, što je Sulejmanovom štićeniku Đurđu Brankoviću pružilo mogućnost da se pre njega vrati kući. Uz pomoć svojih i Sulejmanovih snaga, on je pokušao da na Kosovu zaustavi Stefanov povratak, ali su njihove poražene u bici kod Tripolja.

Sulejman je svoj položaj učvrstio povezivanjem sa nekim hrišćanskim državama na Balkanu, prvenstveno Vizantijom, kojoj je, prema sporazumu sa početka 1403. godine, vratio Solun sa okolinom i niz gradova na obali Mramornog i Crnog mora, a vizantijskog cara je oslobodio vazalnih obaveza i plaćanja harača^[2].

Tokom narednih godina, on je proširio svoju vlast i na deo Male Azije, možda pobedom nad svojim mlađim bratom Isom. Krajem 1408. godine primio je kneza Vuka Lazarevića i početkom iduće godine je pokrenuo ofanzivu na Srbiju, kao podršku Vukovim zahtevima da mu bude despot Stefan dodeli deo države na upravu. Novi napad je otpočeo u junu, a prethodno su se u borbe na despotovoj strani uključile snage kralja Žigmunda Luksemburškog (1387 — 1437). Posle žestokih borbi vođenih tokom leta, Sulejmanove snage su potisnule Stefana do samog Beograda, posle čega je on otpočeo sa pregovorima sa Vukom koji su doveli do podele zemlje. Mlađem bratu su pripali prostori južno od Zapadne Morave^[3] i on je u njima vladao kao samostalan vladar koji priznaje Sulejmanovu vrhovnu vlast.

Početkom 1410. godine, njegov brat Mehmed (I), koji je kontrolisao veći deo Male Azije, poslao je njihovog preostalog brata Musu u Evropu, da suzbije Sulejmana. Njegove pristalice i hrišćanski saveznici su početkom godine zauzeli Galipolj, a 13. 2. su potukli Sulejmanovog begler-bega Sinana, kod Jambola, što je primoralo Sulejmana, koji se tada nalazio u Maloj Aziji, da se vrati na Evropski kontinent.

On je u maju iste godine obnovio svoj sporazum sa vizantijskim carem Manojlom II, koji je prebacio njegove trupe u Evropu. Tom prilikom se on možda oženio i ćerkom Manojlovog brata, despota Teodora I. Njegove snage su 15. 6. potukle Musine, u bici kod Kosmidiona, u predgrađu Carigrada. Posle nje je ponovo pokušao da iskoristi odsustvo despota Stefana, koji se borio na Musinoj strani i da preko Vuka Lazarevića i Lazara Brankovića preuzme kontrolu nad Srbijom. Njegov plan su osujetile Musine pristalice koje su ih 5. 7. zarobile kod Filipolja i kasnije pogubile.

Iako je ponovo potukao Musine snage 11. 7. kod Hadrijanopolja, njegove pristalice su prelazile na Musinu stranu, prevashodno zbog njegovog beskompromisnog stava prema Vizantiji^[1], sa kojom je Sulejman tesno sarađivao. Početkom 1411. godine Musa je kod Serdike potukao Sulejmanove snage, što je praktično predstavljalo i kraj rata među njima. Sulejman je nakon toga shvatio da gubi uporište i u samom Hadrijanopolju, zbog čega je pobegao iz grada i krenuo ka Carigradu. Na tom putu, on je 17. 2. poginuo kod Dugunči Ila, a u izvori se pojavljuje više verzija njegove smrti, prema kojima on ili ubijen tokom bekstva ili je uhvaćen i zadavljen po Musinom naređenju^[1].

Njegov sin Orhan je, uz podršku Vizantije, pokušao da se posle njegove smrt umeša u borbe oko vlasti, u čemu nije uspeo. Sulejmanov unuk, koji se takođe zvao Orhan, je živeo u Carigradu i sa svojim ljudima je učestvovao u poslednjoj odbrani grada, koji su Osmanlije opsedale, tokom proleća 1453. godine. On je i poginuo, za vreme završnih borbi koje su usledile 29. 5., u kojima je stradao i poslednji vizantijski car Konstantin XI Dragaš (1449 — 1453), sin Manojla II.

• Građanski rat u Otomanskoj imperiji (1402—1413)
• Bajazit I
• Bitka kod Angore

• Grupa autora, „Istorija srpskog naroda II“ , Beograd, 1982.
• Alexander Kazhdan (editor), „The Oxford Dictionary of Byzantium“, Oxford, 1991. ((en))

• Istorijska biblioteka: Bajazit I