Novi zavjet
Novi zavjet (grčki: Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Hē Kainḕ Diathḗkē), poznat i kao "Novi savez" ili "Novi testament", je zbirka spisa koje hrišćani smatraju svetim, i dio je Biblije. Za hrišćane predstavlja novi sporazum izmedu ljudi i Boga.[1]
Novi zavjet opisuje događaje od rođenja Isusa, zatim njegov život i učenje, do njegovog vaskrsenja iz mrtvih i uzašća. Opisano je i delanje prvih Hristovih učenika, apostola, i njihovo propovedanje njegovog nauka.
Novi zavjet se sastoji od 27 knjiga, koje su napisali različiti autori u različito vrijeme. Među njima se nalaze jevanđelja, djela, poslanice ili pisma, i otkrovenje (proročanska objava). Najstariji spisi Novog zavjeta su Pavlove poslanice, od kojih je Prva poslanica Solunjanima, napisana oko 50. godine, najstariji sačuvani hrišćanski spis.[2] Najstarije od četiri evanđelja je Markovo evanđelje, nastalo oko 68-70. godine. Djela apostolska govore o životu prve Crkve, a napisao ih je isti autor koji je napisao i Lukino evanđelje, te ove dvije knjige izvorno predstavljaju dva dijela jednog istog djela.
Za razliku od Starog zavjeta, koji pokriva dugogodišnju hronologiju stvaranja svijeta i ranu istoriju Jevreja, Novi zavjet se zasniva na relativno uskom vremenskom periodu, uglavnom unutar 1. vijeka. Prva celovita lista novozavetnih knjiga obelodanjena je 367. godine u Uskršnjem pismu episkopa Atanasija Aleksandrijskog crkvama u Egiptu.[3]
| Dio serije članaka na temu | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Isus Hristos Osnove Historija
Teologija Biblija |
Novi zavjet se sastoji od dvadeset sedam knjiga: to su četiri pripovijesti o životu Isusa Krista zvana "Evanđelja"; pripovijest o djelu apostola'; dvadesetjedno rano pismo, koje su u biblijskom kontekstu nazivaju "poslanicama"; i apokaliptičko proročanstvo.
Novi zavjet počinje sa četiri evanđelja (gr. evangelion - dobra vest, radosna vijest), koja govore o učenju, životu, smrti i vaskrsenju Isusovom. Ona su nazvana po sledećim hrišćanskim apostolima:
- 1. Jevanđelje po Mateju [1]
- 2. Jevanđelje po Marku [2]
- 3. Jevanđelje po Luki [3]
- 4. Jevanđelje po Ivanu/Jovanu [4]
- 6. Poslanica Rimljanima [6]
- 7. Prva poslanica Korinćanima [7]
- 8. Druga poslanica Korinćanima [8]
- 9. Poslanica Galaćanima [9]
- 10. Poslanica Efežanima [10]
- 11. Poslanica Kološanima [11]
- 12. Poslanica Filipljanima [12]
- 13. Prva poslanica Solunjanima [13]
- 14. Druga poslanica Solunjanima [14]
- 15. Prva poslanica Timoteju [15]
- 16. Druga poslanica Timoteju [16]
- 17. Poslanica Titu [17]
- 18. Poslanica Filemonu [18]
- 19. Poslanica Hebrejima [19] (ne zna se autor)
- 20. Jakovljeva poslanica
- 21. Prva Petrova poslanica
- 22. Druga Petrova poslanica
- 23. Prva Ivanova poslanica
- 24. Druga Ivanova poslanica
- 25. Treća Ivanova poslanica
- 26. Judina poslanica
- 27. Otkrivenje
Razvoj kanona Novog zaveta je bio viševekovni proces tokom kojeg je između desetina evanđelja, i stotina drugih spisa koji su kružili ranohrišćanskim zajednicama, od strane hrišćanske crkve izabrano četiri kanonska evanđelja i još nekoliko poslanica i drugih spisa koji danas čine Novi zavet hrišćanske Biblije.
Rasprave o kanonu trajale su vekovima. Prva dva veka hrišćanstva Biblija nije bila kanonizovana i mnogi apokrifni spisi su kružili hrišćanskim svetom. Markion je sredinom 2. veka prvi kodifikovao kanon Novog zaveta koji se sastojao od Pavlovih poslanica i Lukinog evanđelja.[4][5] Neki naučnici smatraju da je on prvi uveo u upotrebu pojam Zavet (lat. Testamentum).[6] Iako Crkva nije prihvatila Markionov kanon, ipak je uticao na nju da jasno formuliše sopstveni biblijski kanon.[7][8]
Zbirka hrišćanskih spisa koju poznajemo kao Novi zavet uobličena je oko 180-200. godine.[9] Kompletan spisak od 27 knjiga Novog zaveta je najranije zabeležen kod Atanazija Aleksandrijskog 367. godine.[2]
Neki od najpoznatijih novozavetnih rukopisa su:
Američki naučnik Bart Ehrman koji se bavi proučavanjem slučajnih i namernih izmena u novozavetnim rukopisima tokom viševekovnog prepisivanja, izražava znatan kriticizam:
Mi ne samo da nemamo originale, nego nemamo ni prve prepise originala. A nemamo čak ni prepise prepisa originala, pa ni prepise prepisa prepisa originala. Mi samo imamo prepise koji su načinjeni mnogo kasnije, u najvećem broju slučajeva mnogo vekova kasnije. A svi ti prepisi se međusobno razlikuju na više hiljada mesta.[2]
Ehrman zaključuje da ima više razlika među postojećim rukopisima nego što ima reči u Novom zavetu.[2]
Tekstolozi su sa relativnom pouzdanošću locirali nekoliko mesta u preživelim biblijskim rukopisima koja ne predstavljaju izvorni tekst Novog zaveta. Neki od takvih odlomaka iz evanđelja, za koje danas prilično pouzdano znamo da nisu izvorno pripadali Novom zavetu, su postali delovi Biblije popularni kod hrišćana vekovima.[2]
Takođe, osporeno je tradicionalno pripisivanje autorstva nekim biblijskim spisima. Kritički proučavaoci koriste izraz pseudo-Pavlova pisma za poslanice kojima autor nije bio apostol Pavle, u koje ubrajaju Timotiju I i II, Kološanima, Efežanima i Titu.[10]
Nemački filozof Fridrih Niče u svojoj knjizi Antihrist oštro kritikuje čitav sadržaj Novog zaveta:
U Novom zavetu postoje samo rđavi instinkti, hrabrosti nema, pa ni za te rđave instinkte. Sve je kukavičluk, zatvaranje očiju i samoobmana. Nakon čitanja Novog zaveta svaka knjiga izgleda čista.[11]
- ↑ Kembridžova ilustrovana istorija religije (str. 238), Stylos, Novi Sad, 2006.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bart Ehrman - Isus to nije rekao (scribd)
- ↑ Religije sveta: budizam, hrišćanstvo, islam
- ↑ Marcion (earlychristianwritings.com)
- ↑ Markion (Mir slovareй)
- ↑ Ferguson, Everett. "Factors leading to the Selection and Closure of the New Testament Canon," in The Canon Debate. eds. L. M. McDonald & J. A. Sanders (Hendrickson, 2002) pp. 308.
- ↑ von Harnack, Adolf (1914). Origin of the New Testament.
- ↑ Harnack, Adolf von 1961. History of Dogma (Neil Buchanan, translating Harnack's Dogmengeschichte 1900), vol I, pp 267 – 313, vol II, pp 1 – 19
- ↑ Elejn Pejgels - Poreklo Satane (scribd)
- ↑ Elejn Pejgels - Gnostička evanđelja (scribd)
- ↑ Friedrich Nietzsche – Antikrist
- Uporedni srpsko-hrvatski prevodi Biblije Arhivirano 2012-01-12 na Wayback Machine-u
- Novi Zavet Arhivirano 2008-02-24 na Wayback Machine-u - prevod Emilijan M. Čarnić
- Novi zavjet Arhivirano 2011-10-13 na Wayback Machine-u - prevod sinoda SPC
- Kajkavski prevod Biblije
- Novi zavet na crkvenoslovenskom Arhivirano 2016-03-05 na Wayback Machine-u