Klaudije

Klaudije, punim imenom Tiberije Klaudije Neron Germanik (lat. Tiberius Claudius Nero Germanĭcus, rođen 10. god. st. e., stupio na presto 41. god. n. e., umro 54. godine), bio je rimski car, naslednik Kaligulin.

Posle ubistva Kaligule neki su senatori pomišljali na proglašenje republike, dok su drugi hteli da izaberu cara koji bi bio njima po volji. Ove sporove prekinuli su pretorijanci koji su za cara proglasili Klaudija, Kaligulinog strica i Germanikovog brata. Senat je morao da potvrdi ovaj izbor pretorijanaca. Klaudije je amnestirao one koji su osuđeni pod Kaligulom i ukinuo odluke svog prethodnika. U prvo vreme vladao je u slozi sa senatom, ali ga je pokušaj ustanka u Iliriji 42. n. e., koji su podržavali neki senatori, naterao da izmeni politiku prema aristokratiji. Prema plebsu nastavio je Avgustovu politiku, trošeći velika sredstva za predstave.

Razvoj carske birokratije u principatu doveo je do podele na tri kancelarije pod Klaudijem: ab epistŭlis, koja se starala o carevim naredbama, a libellis, koja je primala i razmatrala žalbe, i a rationĭbus, koja je upravljala carskom imovinom. Na čelu sve tri kancelarije bili su oslobođenici. To su bile ustanove koje su zavisile lično od cara i koje su igrale veliku ulogu u državnom životu.

Klaudije sprovodi novu politiku prema provincijama. Judeja je za neko vreme ponovo pretvorena u vazalnu kraljevinu, za čijeg je kralja Klaudije postavio svog prijatelja Heroda Agripu, ali je posle Herodove smrti Judeja ponovo postala prokuratorska provincija. Klaudije je 48. n. e. u senatu sproveo odluku da se stanovnicima Galije dodeli ius honōrum, tj. pravo da budu birani za senatore. Kao prvi u senat su uvedeni Edui; time je bio udaren temelj uvođenju u senat bogatih i uglednih stanovnika i drugih provincija.

U spoljnoj politici, Rimljani su se pod Klaudijem trudili da ometu ujedinjenje germanskih plemena, podržavajući sukobe među raznim plemenima, kao i dinastijsku borbu koja je vođena u samim plemenima. U zemlji Ubijaca osnovana je 50. n. e. colonia Agrippina (danas Keln), koja je ubrzo postala centar romanizacije Germana. Klaudije je 43. n. e. preduzeo pohod na Britaniju i zauzeo njen južni deo. Sa severnim plemenima Rimljani su morali da vode dug i uporan rat. U osvojenom delu osnovana je kolonija veterana Camulodunum (današnji Colchester), koja je zajedno sa trgovačkim gradom Londinijem (Londinium, današnji London) postala centar rimske civilizacije. U Africi je pod Klaudijem završeno pokoravanje Mauretanije (45. n. e.), koja je podeljena na dve carske provincije kojima su upravljali prokuratori ― Mauretanija Tingitanska i Mauretanija Cezarijska. Pod Klaudijem je prestala da postoji i Tračka kraljevina (46. n. e.), čiji je jedan deo pripao Meziji, dok je od drugog obrazovana prokuratorska provincija.

Tokom cele Klaudijeve vladavine vidljivo je jačanje carske vlasti, što je dovelo do zaoštravanja odnosa između senata i cara, tako da su i pod Klaudijem donošene smrtne presude osobama osumnjičenim za opozicionarsko raspoloženje. Veliku ulogu imali su pod Klaudijem moćni oslobođenici, naročito Palant i Narcis, koji su uzimali i aktivnog učešća u dvorskim poslovima. Intrige u carskoj porodici izazivaju opšte zgražanje. U razvratu prednjači Klaudijeva žena Mesalina, od koje se car razveo i koja je na kraju primorana na samoubistvo. Nakon toga Klaudije se oženio Agripinom Mlađom, Germanikovom kćerkom i svojom nećakinjom, za šta je doneta specijalna senatska odluka. Agripina je uklonila niz osoba koje joj nisu bile po volji, a na njeno insistiranje Klaudije je, iako je imao svog sina Britanika, usvojio Lucija Domicija Ahenobarba, njenog sina iz prethodnog braka, koji je sada dobio ime Neron Klaudije Cezar. Prema antičkim svedočanstvima, koja nisu sasvim pouzdana, Agripina je na kraju otrovala Klaudija i postigla ono što je želela: pretorijanci su njenog sina proglasili za cara, a senat je tu odluku bespogovorno potvrdio.

Klaudijeva smrt i deifikacija, tj. njegovo proglašenje za boga, predmet su oštre poruge u Senekinoj satiri Igra o Klaudijevoj smrti (Ludus de morte Claudii), poznatoj i pod nazivom Pretvorba u tikvu (Apocolocyntōsis).

Klaudije na Wikimedijinoj ostavi