Budagoša
Budagoša (pali: Buddhaghoṣa - "Budin glas") je bio uticajni učitelj i monah teravada budizma, koji je živio i radio u 5. veku na današnjoj Sri Lanki.[1]
Čuven je po svojim tumačenjima pali kanona, koja do danas predstavljaju neprikosnoveni autoritet.[1] Njegovo najvažnije delo je "Put pročišćenja" (Visuddhimagga), obiman zbornik budističke misli i prakse. Budagoša je bio jedini učenjak na području sistematizovanja Budina učenja koji se može nazvati filosofskim misliocem, a ne samo komentatorom.[2]
U zemljama teravadinskog budizma Budagosu smatraju najvećim izlagačem i tumačem kanonskih spisa.
Nema pouzdanih podataka o datumu ili mestu njegovog rođenja. Sinhaleško predanje navodi da je rodom iz Magadhe u severnoj Indiji. Neka novija istraživanja ukazuju na Andhru u južnoj Indiji kao njegovo rodno mesto[3]. Poreklom je bio braman koga je budizam rano privukao preko kontakata sa učenim budističkim monahom Revatom; pristupio je sanghi i otputovao na Šri Lanku (ranije Cejlon), nastanivši se u Velikom manastiru (Mahavihara), gde je proveo veći deo života u proučavanju spisa i pisanju.
Oko 425. godine Buddhaghosa sakuplja različite sinhaleške komentare kanona – oslanjajući se uglavnom na Maha atthakathu (Veliki komentar) sačuvan u Mahavihari — i svoj rad prevodi na pali. Na ovaj način sinhaleška budistička učenost postaje dostupna čitavom theravādskom svetu. Kao kamen temeljac svoga rada, Buddhaghosa sastavlja kapitalno delo Visuddhimagga (Staza pročišćenja), koja kasnije postaje klasičan priručnik budizma na Šri Lanki.[4]
Pred kraj života se vratio u rodnu Magadhu i umro u Gaji[5]. Burmanci ističu njegovo burmansko poreklo i činjenicu da je svoje veliko delo, Visudhimagu, kao i kompletni pali kanon, izložio na Burmi, otpočinjući tako period koji se smatra novom erom u budizmu te zemlje.
Postoji patnja, ali ne onaj ko pati,
postoje djela, ali ne onaj ko radi,
postoji oslobođenje, ali ne onaj ko slobodan biva,
postoji put, ali na njemu putnika nema.[6]
– Budagoša, Put oslobođenja
Pored čuvenog Puta pročišćenja, Budaghosa je napisao tumačenja Vinaja-pitake, Suta-pitake i Abidama-pitake. Među njegova dostignuća ubraja se i ponovno promovisanje palija u vreme kada je sanskrit postajao dominantan jezik među hindusima, kao i sistematski razvoj teravadinske škole filozofije.
- ↑ 1,0 1,1 Rada Iveković, Rana budistička misao. Biblioteka Logos, IP Veselin Masleša, Sarajevo. 1977. pp. 131-152.
- ↑ Čedomil Veljačić » Budizam » Historijski uvod
- ↑ Trevor O. Ling, Rečnik budizma, Geopoetika, Beograd 1998.
- ↑ Theravāda budizam: Hronologija
- ↑ B. C. Law, The Life and Work of Buddbaghosa (1923) (izd. 1946)
- ↑ Čedomil Veljačić, Budizam
