Antitelo
Antitelo ili imunoglobulin (prema međunarodnoj konvenciji obeležavaju se sa Ig) je sastavni deo imuniteta. Antitelo je glikoprotein koji se proizvodi kao rezultat stimulansa antigena. Antitela su prisutna u krvi, limfnom sistemu, tkivima, kao i membranama sluzokože. Kada se glikoproteini elektroforezom analiziraju na osnovu njihovog naelektrisanja, dobijamo sledeći rezultat: postojanje pet vrsta molekula imunoglobulina:
- albumin,
- alfa-1 globulin,
- alfa-2 globulin,
- beta globulin i
- gama globulin.
Kao što možemo da vidimo na grafikonu, gama globulin je najširi i razlog tome je što se gama globulin sastoji od pet podklasa imunoglobulina, koji su najaktivniji u imunskom sistemu: IgG, IgA, IgM, IgD, IgE. Ovi imunoglobulini se razlikuju među sobom na osnovu molekularne težine, strukture, naelektrisanja, sekvenca amino kiselina i ugljenik hidrata.[1][2]
Antitela su glikoproteini simetrične strukture izgrađeni od dva identična laka i dva identična teška lanca. Produkuju se u formi integralnih membranskih proteina na površini B-limfocita i u sekretovanoj formi od strane antigenom stimulisanih B-ćelija koja su distribuirana u plazmi, mukoznim sekretima i intersticijalnoj tečnosti. Asocijacije lakog sa teškim lancem, kao i između dva teška lanca, su ostvarene posredstvom disulfidnih veza. Teški i laki lanci se sastoje od amino-terminalnog varijabilnog (V) regiona i karboksi-terminalnog konstantnog (C) regiona.
Varijabilni regioni učestvuju u prepoznavanju antigena i poseduju kapacitet da vežu ogroman broj strukturno različitih antigena. Varijabilni region jednog teškog lanca (VH) i varijabilni region jednog lakog lanca (VL) su naspramni jedan drugom i formiraju antigen-vezujuće mesto, tako da molekul antitela sadrži dva antigen-vezujuća mesta.
U okviru varijabilnih regiona teških i lakih lanaca nalaze se tri hipervarijabilna regiona oko 10 aminokiselina dužine u kojima je najvećim delom skoncentrisana razlika u sekvenci između različitih antitela. Hipervarijabilni regioni VL i VH domena zajedno u trodimenzionalnom prostoru formiraju površinu koja je komplementarna trodimenzionalnoj strukturi vezanog antigena, odakle i potiče njihov naziv, regioni koji determinišu komplementarnost (complementaritu determining regions, CDRS). Počev od amino-kraja nazvani su CDR1, CDR2 i najvarijabilniji među njima, CDR3.
Konstantni region teških lanaca posreduje u efektorskim funkcijama. Antitela se mogu podeliti na različite klase i subklase na osnovu strukturnih razlika u okviru konstantnih regiona teških lanaca. Klase antitela, ili izotipovi, su IgA, IgD, IgE, IgG i IgM. Konstantni regioni teških lanaca svih antitela jednog izotipa imaju istovetnu aminokiselinsku sekvencu.
Sekretovani IgG i IgE i svi membranski Ig molekuli su monomerni, za razliku od sekretovanih IgM i IgA koji formiraju multimerne komplekse.
Postoje dve klase, ili izotipovi, lakih lanaca κ i λ koji se međusobno razlikuju po karboksi-terminalnom konstantnom regionu.
Molekuli antitela su fleksibilni zahvaljujući zglobnom regionu, dužine od 10 do preko 60 aminokiselina, lociranom u konstantnom regionu.
Antitela se mogu pojaviti u različitim varijantama poznatim kao izotipovi ili klase. Kod sisara postoji pet izotipskih antitela: IgA, IgD, IgE, IgG, IgM . Svaki je označen prefiksom "Ig", koji označava imunoglobulin, a druga oznaka u nastavku simbola je specifička za svako antitelo. Razlikuju se po biološkim svojstvima, funkcionalnoj lokaciji i sposobnost da se bave različitim antigenima, kao što je prikazano u narednoj tabeli.
| Ime/Oznaka | Tip | Opis | Kompleksi antitijela |
|---|---|---|---|
| IgA | 2 | Pronađeno u mukoznim područjima probavnog, disajnog i urogenitalnog trakta, gdje sprečava kolonizaciju patogena. Također se može naći i u pljuvački, suzama i majčinom mlijeku. | 
|
| IgD | 1 | Funkcionira uglavnom kao antigen receptor na B-limfocitima koji nisu bili izloženi antigenima. Dokazano je da aktivira bazofile]] i mastocite za proizvodnju antimikrobnih faktora. | |
| IgE | 1 | Veže se za alergene i okidače histamina i aktivira oslobađanje histamina od mastocita i bazofila , a uključen je u alergije. Također štiti od parazitskih crva. | |
| IgG | 4 | U svoja četiri oblika, osigurava većinu imuniteta protiv invazije na bazi patogena koji se temelji na stvaranju antitijela. Jedina su antitijela sposobna za prolaz kroz posteljicu dajući fetusu pasivnu imunost. | |
| IgM | 1 | Ispoljava se na površini B ćelija (monomer) i u sekretnoj formi (pentamer). Eliminira patogene u ranim stadijima posredovanja B ćelijskog (humoralnog) imuniteta prije dotoka dovoljno IgG. |
Izotopi antitela B ćelija se menjaju tokom razvoja i aktiviranja. Nezrele B ćelije, koje nikada nisu bili izložene antigenu, ispoljavaju samo IgM + isotop u obliku koji je vezan za površinu. B limfocit, u svom zrelom obliku (koji je spreman za odgovor), poznat je kao "naivni B limfocit". Takav limfocit ima površinske IgM + i IgD +. Ko-ekspresija oba ova imunoglobulinska izotipa čini B ćelije 'zrelim' i spremnim da odgovore na antigen. Aktivacija B ćelija prati angažman ćelijski vezanih molekula antitijela sa antigenom, uzrokujući ćeliju diobu i diferencijaciju i nastanak ćelija (zvanih plazma ćelije), koje stvaraju antitijela. U ovom aktiviranom obliku, B ćelija počinje proizvoditi antitijela u obliku za lučenje, a ne membranski-vezani oblik. Neke ćelije kćeri aktivirane B ćelije prolaze isotipsko prebacivanje, mehanizam koji uzrokuje proizvodnju antitela za promjenu IgM ili IgD u druga izotipska antitela: IgE, IgA ili IgG, koje imaju definirane uloge u imunom sistemu.[3]
- ↑ Charles Janeway (2001). Immunobiology. (5th izd.). Garland Publishing. ISBN 0-8153-3642-X. (electronic full text via NCBI Bookshelf).
- ↑ Litman GW, Rast JP, Shamblott MJ, Haire RN, Hulst M, Roess W, Litman RT, Hinds-Frey KR, Zilch A, Amemiya CT (January 1993). „Phylogenetic diversification of immunoglobulin genes and the antibody repertoire”. Mol. Biol. Evol. 10 (1): 60–72. PMID 8450761.
- ↑ Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005). Uvod u humanu imunogenetiku.. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 9958-9344-3-4.
