szczaw

 

wymowa:

IPA: [ʃt͡ʃaf], AS: [ščaf], zjawiska fonetyczne: wygł. ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) bot. ogrod. roślina z rodzaju Rumex L.^[1]; zob. też szczaw w Wikipedii

(1.2) kulin. spoż. liść lub liść z łodygą szczawiu ogrodowego lub szczawiu zwyczajnego

(1.3) pot. kulin. zupa szczawiowa^[2][3]

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy

(2.1) pot. lekcew. młody, niedoświadczony człowiek

rzeczownik, rodzaj żeński, forma fleksyjna

(3.1) D. lm od: szczawa

odmiana:

(1.1-3)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	szczaw	szczawie
dopełniacz	szczawiu	szczawi
celownik	szczawiowi	szczawiom
biernik	szczaw	szczawie
narzędnik	szczawiem	szczawiami
miejscownik	szczawiu	szczawiach
wołacz	szczawiu	szczawie

(3.1) zob. szczawa

przykłady:

(1.1) Na naszych łąkach rośnie kilka gatunków szczawiu botanicznego.

(1.2) Muszę kupić dwa pęczki szczawiu na zupę.

(3.1) Okoliczne góry są miejscem występowania szczaw siarczkowych.

składnia:

kolokacje:

(1.1) szczaw rośnie / pleni się / wyrasta / kwitnie • gatunek / odmiana szczawiu • liść / łodyga / korzeń / kwiatostan / kępa szczawiu • zrywać / wykopywać / sadzić / siać szczaw

(1.2) dorodny / kwaśny / młody szczaw • garść / pęczek / słoik szczawiu • kroić / kupować / płukać / siekać / mielić / jeść / ugotować / pasteryzować / zapasteryzować szczaw • dodać szczawiu • zupa / chłodnik / sos / sałatka ze szczawiu • szczaw duszony / gotowany / marynowany / na surowo

(2.1) durny / głupi / naiwny szczaw

synonimy:

(1.1) reg. (Kraków) tatarskie ziele^[4]; lud. kapuśnica^[5], scow^[5], zajęcza kapusta^[5]; reg. śl. babskie jscochy, szczow

(1.2) dziadowska kapusta; reg. śl. babskie jscochy, szczow

(2.1) małolat, szczeniak, wulg. gnojek, gówniarz

antonimy:

hiperonimy:

(1.1) roślina warzywna^[6]

(1.2) jarzyna, warzywo^[6]

hiponimy:

(1.1) kobyli szczaw / koński szczaw / szczaw kędzierzawy • szczaw alpejski • szczaw cienkolistny • szczaw błotny • szczaw domowy • szczaw gajowy • szczaw górski • szczaw karpacki • szczaw lancetowaty • szczaw lyoński^[6] • szczaw nadmorski • szczaw obrosłoowocowy • szczaw ogrodowy • szczaw omszony • szczaw polny • szczaw rozpierzchły • szczaw różnolistny • szczaw skupiony • szczaw tarczolistny • szczaw tępolistny • szczaw trójkątnodziałkowy • szczaw ukraiński • szczaw wąskolistny • szczaw wielki belwilski^[6] • szczaw wodny • szczaw zwyczajny

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. szczawiówka ż, szczawiowa ż, szczawian m, szczawa ż, szczawikowiec m, szczawiomocz m, szczawnica ż, szczyna ż, szczanie n, naszczanie n, wyszczanie n, oszczanie n, obszczanie n, szczacz m

zdrobn. szczawik m, szczawiczek m

czas. szczać ndk., naszczać dk., wyszczać dk., oszczać dk., obszczać dk.

przym. szczawiowy, szczawiowaty

związki frazeologiczne:

na szczaw • zajęczy szczaw

etymologia:

prasł. *sьčavъ(jь) → 'wydzielający z siebie ciecz, sok' > 'roślina wydzielająca sok; szczaw', urzeczownikowiony (za pomocą przyrostka *-jь) pierwotny przymiotnik *sьčavъ^[7]

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) sorrel, dock
• baskijski: (1.1) uztao
• białoruski: (1.1) шчаўе n; (1.2) шчаўе n
• bułgarski: (1.1) лапад m; (1.2) киселец m
• esperanto: (1.1) okzal
• francuski: (1.1) oseille ż
• hiszpański: (1.1) acedera ż; (1.2) acedera ż
• islandzki: (1.1) súra ż
• jidysz: (1.1) לאָבידע ż, שטשאַוו m
• łaciński: (1.1) rumex
• niderlandzki: (1.1) zuring ż
• niemiecki: (1.1) Ampfer m, Sauerampfer m
• nowogrecki: (1.1) λάπαθο n, ξινόχορτο n
• osetyjski: (1.1) хуырхӕг
• rosyjski: (1.1) щавель m; (1.2) щавель m; (1.3) щавелевый суп m
• szwedzki: (1.1) syra w
• ukraiński: (1.1) щавель m; (1.2) щавель m
• węgierski: (1.1) sóska
• wilamowski: (1.1) śćow, zaojwerum n, zauwerrump n, zoüwerump m; (1.2) śćow; (1.3) śćow

źródła: