Wikisłownik:Nazewnictwo
Niniejsza strona zawiera wskazówki na temat wyboru formy podstawowej (tytułu/nazwy strony) hasła do omówienia.
Ogólne
- hasło powinno zaczynać się małą literą, z wyjątkiem nazw własnych i przypadków, kiedy wielkiej litery wymaga ortografia danego języka (np. język niemiecki). Przykładowo: Polska i polska to osobne hasła;
- z reguły tworzymy hasło tylko dla formy podstawowej wyrazu. Wyjątkami od tej reguły są np. formy słów o nieregularnej odmianie jak teeth czy went, zazwyczaj dodawane automatycznie. Wszystkie informacje w takim haśle (jak etymologia, pokrewne itd.) powinny dotyczyć tylko tej formy, a nie formy podstawowej.
czasowniki
- standardowo stosujemy bezokolicznik;
- w tytule pomijamy znaczniki bezokolicznika: czyli read, lesen, läsa (a nie to read, zu lesen, att läsa);
- w przypadku łaciny oraz języków ligi bałkańskiej, które nie posiadają odrębnej formy bezokolicznika, stosujemy konwencję przyjętą dla tych języków, tj. dla języka albańskiego, bułgarskiego, łacińskiego, starogreckiego i nowogreckiego stosujemy pierwszą osobę liczby pojedynczej, np. alb. shqiptoj, bułg. правя, łac. timeo, gr. μαθαίνω, natomiast dla języka macedońskiego – trzecią osobę liczby pojedynczej, np. мисли.
aspekt
O aspektach czytaj też w: WS:Zasady tworzenia haseł#Aspekt, zdrobnienia i zgrubienia, forma żeńska.
aspekt w językach słowiańskich:
- Czasowniki tworzące czyste pary aspektowe (jedyną różnicą między nimi jest różnica aspektu) opisujemy pod jedną z form, częściej używaną. Kryteria frekwencji to kolejno:
- korpus PWN,
- słownik frekwencyjny
- inne źródła leksykograficzne uwzględniające to kryterium
- W haśle opisującym drugą z form w sekcji znaczenia odsyłamy do formy bardziej popularnej:
== obrabowywać ({{język polski}}) == {{wymowa}} {{IPA3|ˌɔbrabɔˈvɨvaʨ̑}}, {{AS3|'''o'''brabov'''y'''vać}}, {{objaśnienie wymowy|AKCP}} {{znaczenia}} ''czasownik przechodni niedokonany'' ({{dk}} [[obrabować]]) : (1.1) {{niedokonany od|obrabować}} {{odmiana}} : (1.1) obrabow|ywać, {{koniugacjaPL|VIIIa}} {{przykłady}} : (1.1) ''[[rzezimieszek|Rzezimieszki]] [[codziennie]] [[obrabowywać|obrabowywali]] [[przejeżdżać|przejeżdżające]] [[kareta|karety]].'' {{składnia}} {{kolokacje}} {{synonimy}} : (1.1) [[okradać]], [[ograbiać]] {{antonimy}} {{pokrewne}} {{frazeologia}} {{etymologia}} {{uwagi}} {{tłumaczenia}} : (1.1) {{zobtłum aspekt|obrabować}} {{źródła}}
- Jeśli czasowniki z pary aspektowej różnią się jednym lub kilkoma znaczeniami, to uwzględniamy to (nawet jeśli dotyczy to krótszego hasła) podając, np. dla hasła napędzić:
{{znaczenia}} ''czasownik przechodni dokonany'' ({{ndk}} [[napędzać]]) : (1.1) {{dokonany od|napędzać}} ''czasownik przechodni dokonany'' ({{ndk}} ''brak'') : (2.1) [[wyprodukować]] [[jakiś|jakąś]] [[ilość]] [[alkohol]]u, [[zwykle]] [[domowy]]m [[sposób|sposobem]]
- Jeśli czasowniki nie tworzą czystej pary aspektowej, tworzymy osobne hasła, a czasowniki umieszczamy w pokrewnych, np. dla czasownika walić, który tworzy parę tylko z czasownikiem walnąć:
{{znaczenia}} ''czasownik przechodni niedokonany'' ({{dk}} [[walnąć]]) (...) {{pokrewne}} : {{czas}} [[zwalać]] {{ndk}}, [[zwalić]] {{dk}}, [[uwalać]] {{ndk}}, [[uwalić]] {{dk}}
- linkowanie
Linkujemy zawsze do właściwego aspektu (TAK: [[kupić|kupił]]
, [[kupować|kupował]]
; NIE: ).
[[kupić|kupował]]
, [[kupować|kupił]]
czasowniki zwrotne
Rozróżniamy dwie sytuacje:
czasownik istnieje tylko jako zwrotny | czasownik istnieje też jako niezwrotny |
---|---|
tworzymy hasło na stronie z się w nazwie (modlić się) |
tworzymy hasło na stronie bez się w nazwie (odnosić) |
opisujemy czasownik | opisujemy w jednym haśle czasownik jako zwrotny i czasownik jako niezwrotny |
Jako część mowy wpisujemy:
Wygląd w haśle: czasownik zwrotny niedokonany odnosić się (dk. odnieść się) | |
tworzymy przekierowanie z formy bez się modlić → modlić się |
tworzymy przekierowanie z formy z się odnosić się → odnosić |
w innych hasłach linkujemy tak, jak czasownik jest użyty
|
imiesłowy
- Imiesłowów typu rymowany, karany, tnący nie opisujemy; wystarcza dla nich opis czasownika, z którego powstały.
- W wyjątkowych przypadkach, gdy imiesłów ma zdecydowanie różne znaczenie niż czasownik, można stworzyć osobne hasło. Przykładem może być budujący, uderzający.
- Dla przymiotników będących z pochodzenia imiesłowami czynnymi przeszłymi zakończonymi na -ły (np. osłupiały, pożółkły) lub imiesłowami biernymi teraźniejszymi zakończonymi na -my (np. znajomy, widomy) tworzy się odrębne hasła, ponieważ te kategorie imiesłowowe nie są już w języku polskim produktywne.
przedrostki i przyrostki
Hasła o przedrostkach i przyrostkach tworzymy z minusem w nazwie (dobrze: -logia, źle: logia, dobrze: roz-, źle: roz). Przykład w polskim haśle roz-.
Jeśli istnieje hasło o tej samej nazwie, ale bez kreski (minusa), to umieszczamy na górze strony szablon {{podobne}} kierujący do hasła bez kreski i odwrotnie.
przymiotniki
przysłówki
- stopień: równy (TAK: bardzo; NIE:
bardziej)
Jeśli to możliwe, omawiamy bardzo skrótowo i dajemy odnośnik do przymiotnika (zielono → zielony)
rzeczowniki
- liczba: pojedyncza (TAK: kot, hund; NIE:
koty, hunde) - przypadek: mianownik (TAK: kot, hund; NIE:
kotom, hundes) - przedimek/rodzajnik: zerowy (TAK: cat, hund; NIE:
a cat, hunden)
- wyjątki od reguły:
nazwy własne
(1) dla nazw geograficznych słownikowe są:
- (1.1) dla języka polskiego:
- (1.1.1) nazwy polskich miast i wsi, o ile w haśle znajdzie się coś istotnego z językoznawczego punktu widzenia
- (1.1.2) nazwy polskich regionów i obiektów geograficznych (rzek, gór, jezior, wysp, półwyspów, zatok, itp.), o ile w haśle znajdzie się coś istotnego z językoznawczego punktu widzenia
- (1.1.3) współczesne egzonimy potwierdzone przez KSNG (jako polskie)
- (1.1.4) wielokrotnie w różnej literaturze występujące egzonimy historyczne (jako polskie) (ale bez współczesnych endonimów; np. Koldynga tak, ale Kolding już nie (co najwyżej jako duńska nazwa))
- (1.1.5) wszystkie stolice państw (jako polskie lub terminy obce, jeśli zawierają niepolskie cechy, jak niepolska wymowa czy niepolskie znaki diakrytyczne), przy czym terminy obce wprowadzamy tylko wówczas, gdy w haśle znajdzie się coś istotnego z językoznawczego punktu widzenia
- (1.1.6) ważne z ogólnoświatowego punktu widzenia regiony, o ile w haśle znajdzie się coś istotnego z językoznawczego punktu widzenia
- (1.2) dla języków obcych:
- (1.2.1) współczesne egzonimy występujące w danym języku i egzonimy historyczne wielokrotnie pojawiające się w literaturze
- (1.2.2) krajowe nazwy miejsc ważnych dla kraju danego języka
- (1.2.3) wszystkie pozostałe krajowe nazwy miast i wsi oraz nazwy innych regionów i obiektów geograficznych, o ile w haśle znajdzie się coś istotnego z językoznawczego punktu widzenia
- (1.2.4) ważne z ogólnoświatowego punktu widzenia regiony, o ile w haśle znajdzie się coś istotnego z językoznawczego punktu widzenia
(2) dla imion i nazwisk:
- (2.1) imiona opisujemy tylko w językach powszechnie używanych jako język ojczysty przez ludność, wśród której dane imię jest popularne
- (2.2) przy imieniu musi być podane, czy jest męskie czy żeńskie (lub używane dla obu płci)
- (2.3) nazwisk polskich nie opisujemy, nazwiska obce – patrz (3.1)
(3) dla innych nazw:
- (3.1) obcojęzyczne nazwy własne pojawiające się w języku polskim (w książkach, Internecie, radiu, telewizji etc.), które albo przyjęły polskie cechy (wymowa, odmiana), albo ich nie przyjęły i są niepoprawnie odmieniane lub wymawiane; nie dodajemy trywialnych przypadków, takich jak Aappilattoq lub Aardlapalu
- (3.2) wszystkie skrótowce są dopuszczalne, niezależnie od tego, czy ich rozwinięcia spełniają kryteria słownikowości dla nazw własnych; ich spełnienie lub nie decyduje natomiast o sposobie linkowania rozwinięcia (w całości lub słowo po słowie); rzadkie skrótowce powinny zawierać wiarygodne źródło
- (3.3) nie opisujemy nazw polskich firm
- (3.4) nazwy krajowych organizacji publicznych i ich części opisujemy tylko wówczas, kiedy są często używane i o ile w haśle znajdzie się coś istotnego z językoznawczego punktu widzenia
związki frazeologiczne
Tworzymy również hasła omawiające związki frazeologiczne (np: szklane domy, dwoić się i troić, kick the bucket). W takich hasłach linkujemy w nagłówku wszystkie słowa składowe, np:
== [[szklany|szklane]] [[dom]]y ({{język polski}}) ==.
W nagłówku takiego hasła nie umieszczamy elementów uzupełniających, które się zmieniają w konkretnych użyciach, a więc nie dodajemy np. zaimków nieokreślonych ktoś, coś, skądś itp. Informację tę należy podać w polu składnia (wypełniając je zgodnie z zasadami ogólnymi):
- TAK: wodzić za nos (NIE:
wodzić kogoś za nos)- w polu składnia: wodzić za nos + {{B}}
- TAK: żyć na kocią łapę (NIE:
żyć z kimś na kocią łapę)- w polu składnia: żyć na kocią łapę [[z]] + {{N}}
Zaimek nieokreślony umieszczany jest w nagłówku hasła tylko wówczas, gdy jest jego stałym, niezmiennym elementem:
- TAK: mieć gdzieś (NIE:
mieć coś gdzieś, NIE:mieć)- w polu składnia: mieć gdzieś + {{B}}
W polu znaczenia część mowy ustalamy na podstawie sposobu, w jaki dana fraza może funkcjonować w zdaniu, a nie na podstawie jej części składowych. Na przykład częścią mowy w haśle na szczęście jest fraza przysłówkowa, gdyż zwrot na szczęście funkcjonuje w zdaniu jak przysłówek. Podobnie określamy część mowy dla innych fraz, np. fraza rzeczownikowa, rodzaj żeński, fraza czasownikowa dokonana, fraza przymiotnikowa itp. Jest to system zgodny z przyjętym w „Innym słowniku języka polskiego” (red. M. Bańko, PWN 2000) oraz w internetowym „Wielkim słowniku języka polskiego”.
W polu odmiana takich haseł należy napisać, jak omawiana fraza się odmienia, np. czy jest to związek zgody, związek przynależności, związek rządu; przy niektórych językach warto podać sposób tworzenia dopełniacza, etc.
Zobacz też:
- Wikisłownik:Zasady tworzenia haseł
- Wikisłownik:Szablony
- Wikisłownik:FAQ (pomoc)
- hasło lemma w Wikipedii (omówienie zagadnienia)