Zdzisław Maklakiewicz
Zdzisław Maklakiewicz (ur. 9 lipca 1927 w Warszawie, zm. 9 października 1977 tamże) – polski aktor teatralny i filmowy, powstaniec warszawski.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 lipca 1927 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 października 1977 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1950–1977 |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujSyn ekonomisty Ładysława Maklakiewicza[1] (1901–1975) i Czesławy z domu Normark (1904–1981); bratanek kompozytorów Jana, Franciszka i Tadeusza[2].
Podczas II wojny światowej służył w Armii Krajowej. Brał udział w powstaniu warszawskim (ps. „Hanzen”), walcząc w Śródmieściu jako strzelec w „kompanii motorowej Iskra” batalionu „Kiliński”[1]. Po kapitulacji powstańczej Warszawy przewieziony do niemieckiego obozu jenieckiego (Stalag XVIII C (317) Markt Pongau, nr jeniecki: 105022)[3], skąd powrócił do Polski we wrześniu 1945 roku.
W 1947 roku podjął studia aktorskie w Krakowie, potem w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie – dyplom uzyskał w 1950 roku. Próbował studiować reżyserię, lecz nie skończył studiów. Był aktorem Teatru Syrena, Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana, Teatru Ludowego w Warszawie. Występował w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie. Od 1958 do 1962 roku był aktorem w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. W latach 1962–1964 grał w Teatrze Kameralnym i Teatrze Polskim we Wrocławiu. W latach 1967–1969 występował w Teatrze Starym im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, w latach siedemdziesiątych – w Teatrze Narodowym i Teatrze Rozmaitości w Warszawie[4]. W wielu filmach (m.in. Andrzeja Kondratiuka) grywał razem z Janem Himilsbachem, którego był przyjacielem.
Pierwszą żoną aktora była Renata Firek (1931–1991)[5], z którą miał córkę Martę Maklakiewicz[6]. Z drugą żoną Wiesławą Kosmalską (ur. 1935)[7], miał córkę Agatę[8].
Zdzisław Maklakiewicz był uzależniony od alkoholu[9]. Na początku października 1977 roku świętował ze znajomymi przyznanie Złotej Kamery filmowi pod tytułem Przepraszam, czy tu biją? w reżyserii Marka Piwowskiego, po czym udał się na spacer, usiadł na ławce i zasnął. Obudziły go prostytutki, które chciały wejść do Kamieniołomów, lokalu znajdującego się w podziemiach Hotelu Europejskiego, i poprosiły o to, żeby on je tam wprowadził. Aktor postanowił im pomóc. Przy wejściu wywiązała się szarpanina z ochroniarzami, pojawili się funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej. Zdzisław Maklakiewicz leżał nieprzytomny przy ulicy Krakowskie Przedmieście, czym nikt się nie przejmował, biorąc go za pijanego. Kilka dni później aktor zmarł[10]. Pochowano go na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 3-3-29/30/31)[11].
Postanowieniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 17 lipca 2009 roku, 32 lata po śmierci, został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz środowisk kombatanckich, za osiągnięcia w pracy społecznej[12][13].
Filmografia
edytujScenarzysta
edytuj- 1974: Jak to się robi
Aktor
edytuj- 1978: Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz jako ojciec rodziny
- 1977: Polskie drogi jako prof. Karol Maria Fabiankiewicz, nauczyciel tańca (odc. 7)
- 1977: Milioner jako kierownik sklepu mięsnego
- 1977: Królowa pszczół jako inżynier Kopacki
- 1977: Lalka jako Konstanty, kamerdyner barona Krzeszowskiego (odc. 3, 8)
- 1977: Wesołych świąt jako konkurent Ruiny
- 1977: Rekolekcje jako Zdzisiek
- 1976: Szaleństwo Majki Skowron
- 1976: Zofia jako kelner
- 1976: Brunet wieczorową porą jako kustosz muzeum
- 1976: Kradzież jako Zdzisio
- 1976: Złota kaczka
- 1976: Za rok, za dzień, za chwilę... jako artysta
- 1976: Karino jako Małecki
- 1975: Zaklęte rewiry jako Grela
- 1975: Hazardziści jako brat Jaskólskiego
- 1975: Grzech Antoniego Grudy jako Michał Samostrzelny
- 1975: Trzecia granica jako mężczyzna w konsulacie
- 1974: Nie ma mocnych jako kombajnista
- 1974: Gąszcz jako pijaczek w knajpie Biedronki
- 1974: Jabłka
- 1974: Karino jako Małecki
- 1974: Jak to się robi jako reżyser Kozłowski
- 1974: Jej portret jako mąż
- 1974: Głowy pełne gwiazd jako ksiądz kapelan
- 1973: Wniebowzięci jako Arkaszka
- 1973: Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy jako robotnik Karolak
- 1973: Brzydkie kaczątko
- 1973: Pies
- 1972: Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych jako inżynier Zdzisław Bartkowiak
- 1972: Na krawędzi jako pracownik obsługujący wykrywacz kłamstw
- 1972: Opętanie jako mechanik Balcerzan
- 1972: Rewizja osobista jako szef placówki celnej
- 1972: Trzeba zabić tę miłość jako dyrektor
- 1972: Chłopi jako pisarz w Tymowie
- 1971: Nos
- 1971: Niebieskie jak Morze Czarne jako dyrektor Fisz
- 1971: Motodrama jako dziennikarz
- 1971: Jak daleko stąd, jak blisko jako Włodek
- 1971: Seksolatki jako pan Józef
- 1971: Gwiazda wytrwałości
- 1971: Obcy w lesie
- 1971: Trąd jako Tuś
- 1971: Aktorka jako Mikołaj Jazykow
- 1971: Złote Koło jako Semko
- 1971: Hydrozagadka jako doktor Plama
- 1970: Dzięcioł jako Zdzicho
- 1970: Wakacje z duchami jako Graf, prezes Towarzystwa Przyjaciół Zamku, członek bandy
- 1970: Prawdzie w oczy jako członek brygady Klisia
- 1970: Dziura w ziemi jako strażak
- 1970: Przystań jako sternik Masztalerz
- 1970: Rejs jako inżynier Mamoń
- 1970: Kolumbowie jako powstaniec
- 1969: Czerwone i złote jako sierżant Knaps, za rolę którego dostał nagrodę „Złote Grono” w kategorii najlepsza męska rola drugoplanowa na festiwalu w Łagowie, w 1970 roku.
- 1969: Urząd
- 1969: Jak rozpętałem drugą wojnę światową jako włoski żołnierz
- 1969: Jarzębina czerwona jako sierżant Kojtycz
- 1969: Co jest w człowieku w środku
- 1969: Nasze miasto – teatr tv jako Sam
- 1968: Dancing w kwaterze Hitlera jako przewodnik
- 1968: Przygoda z piosenką jako Drybek
- 1968: Ostatni po Bogu jako doktor Bryl
- 1968: Lalka jako Maruszewicz
- 1968: Klub profesora Tutki (serial TV, odc. 11) jako radca prawny w ministerstwie, znajomy profesora Tutki
- 1967: Katarynka
- 1967: Zabijaka
- 1967: Wycieczka w nieznane jako Niejaki P.
- 1967: Marsjanie
- 1967: Słońce wschodzi raz na dzień jako Moskała
- 1967: Zamrożone błyskawice (Gefrorenen Blitze, Die) jako drwal
- 1967: Ojciec
- 1967: Komedia z pomyłek jako Hans Kesche
- 1967: Długa noc
- 1967: Kwestia sumienia
- 1967: Cyrograf dojrzałości jako fryzjer Franek
- 1966: Przedświąteczny wieczór jako kombatant
- 1966: Klub profesora Tutki (serial TV, odc. 2) jako misjonarz, znawca archipelagu Małe Kokosy
- 1966: Bokser jako dziennikarz
- 1966: Bariera jako przyjaciółka
- 1966: Cała naprzód jako Leon/nieznośny pasażer na statku
- 1966: Ktokolwiek wie... jako mąż Wikty
- 1966: Marysia i Napoleon jako Poniatowski Józef
- 1966: Bumerang jako pan z goździkiem
- 1966: Chciałbym się ogolić jako fryzjer
- 1965: Katastrofa jako Kotarski
- 1965: Śmierć w środkowym pokoju (TV) jako Wójcik
- 1965: Salto jako rotmistrz
- 1965: Święta wojna jako Kożuszek
- 1965: Trzy kroki po ziemi jako lekarz powiatowy
- 1964: Rękopis znaleziony w Saragossie jako don Roque Busqueros
- 1964: Giuseppe w Warszawie jako fałszywy wartownik
- 1964: Barwy walki jako dowódca oddziału AK
- 1964: Rachunek sumienia jako Wójcik
- 1964: Prawo i pięść jako Czesiek
- 1964: Pierwszy dzień wolności jako podporucznik
- 1963: Pamiętnik pani Hanki jako Władek Brzeski
- 1963: Rozwodów nie będzie jako kierownik „Estrady”
- 1963: Skąpani w ogniu jako Sprężyna
- 1963: Dwa żebra Adama jako prokurator
- 1962: Jak być kochaną jako dziennikarz
- 1961: Samson
- 1961: Złoto jako Smutny
- 1959: Wspólny pokój jako student prawa Bednarczyk
Aktor gościnnie
- 1976: Zaklęty dwór jako żołnierz
- 1976: Polskie drogi jako profesor Karol Maria Fabiankiewicz, nauczyciel tańca
- 1976: Daleko od szosy jako sprzedawca w domu handlowym
- 1975: Obrazki z życia jako Sobierajski, przewodniczący rady zakładowej
- 1974–1977: Czterdziestolatek jako Jodłowski „Dżuma”, kolega Karwowskiego z podstawówki
- 1973: Stawiam na Tolka Banana jako Aksamitny Heniek, paser
- 1967–1968: Stawka większa niż życie jako Untersturmführer Max Abusch
Aktor niewymieniony w czołówce
Film dokumentalny
edytuj- Ludzie kina – Zdzisław Maklakiewicz – reżyseria: Łukasz Kos, Jacek Papis, scenariusz: Jacek Papis, Łukasz Kos
Upamiętnienie
edytuj- W styczniu 2013 roku nazwę rondo Zdzisława Maklakiewicza nadano skrzyżowaniu ulic w warszawskim Śródmieściu, położonemu po wschodniej stronie alei Jana Pawła II pomiędzy rondem Zgrupowania AK „Radosław” a ulicą Ludwika Rydygiera[15].
- 3 lutego 2015 roku nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka ukazała się książka poświęcona Maklakiewiczowi autorstwa córki aktora, Marty Maklakiewicz – Maklak. Oczami córki.
- 19 listopada 2015 roku w Warszawie uroczyście odsłonięto mural „Kadry z filmów z Himilsbachem i Maklakiewiczem”. Mural wykonano na ścianie wiaduktu pod al. Jana Pawła II w Warszawie, pomiędzy rondem Jana Himilsbacha i rondem Zdzisława Maklakiewicza. Mural w formie taśmy filmowej o wymiarach około 60 × 5 m, oprócz 7 foto-realistycznie oddanych kadrów z filmów, zawiera biogramy Zdzisława Maklakiewicza i Jana Himilsbacha. Pomysłodawczynią i autorką projektu muralu jest architekt krajobrazu Katarzyna Łowicka[16].
- W Konstancinie-Jeziornie (pod Warszawą) organizowany jest Festiwal filmowy „Świat Maklaka i jego przyjaciół” poświęcony popularyzacji dokonań artystycznych Zdzisława Maklakiewicza oraz jego przyjaciół, kultowych aktorów, reżyserów… ikon polskiego filmu[17]. Organizatorem festiwalu jest Konstanciński Dom Kultury.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Powstańcze biogramy: Zdzisław Maklakiewicz. 1944.pl. [dostęp 2021-12-28].
- ↑ Zdzisław Maklakiewicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2010-12-16].
- ↑ Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 6. Redaktor naukowy Piotr Rozwadowski. Dom Wydawniczy „Bellona”, Warszawa 2004. ISBN 83-11-09586-8.
- ↑ Zdzisław Maklakiewicz, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].
- ↑ Renata Firek-Maklakiewicz.
- ↑ Tygodnik Życie na gorąco nr 4, 22 stycznia 2015, s. 16–17.
- ↑ Wiesława Kosmalska-Maklakiewicz | Biografia [online], ČSFD.sk [dostęp 2024-08-09] (słow.).
- ↑ Konrad Szczęsny, Zdzisław Maklakiewicz i Renata Firek – ich małżeństwo nie przetrwało życia pod kuratelą matki aktora [online], Viva.pl, 23 października 2022 [dostęp 2023-03-21] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-21].
- ↑ Tygodnik „To & Owo” nr 51, 20.12.2016, s. 20–21.
- ↑ Córka Maklakiewicza o tajemniczej śmierci ojca [online], Fakt.pl, 22 sierpnia 2017 [dostęp 2020-10-09].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: Stalewscy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ M.P. z 2010 r. nr 10, poz. 90.
- ↑ Prezydent odznaczył uczestników Powstania. prezydent.pl, 2009-08-02. [dostęp 2019-03-24].
- ↑ Akademia Polskiego Filmu, Żywot Mateusza, Witold Leszczyński (wywiad), Warszawa 2005 [online], Akademia Polskiego Filmu [dostęp 2020-07-03].
- ↑ Uchwała nr XLIX/1417/2013 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 17 stycznia 2013 r. w sprawie nadania nazw skrzyżowaniom ulic w Dzielnicach Śródmieście i Wola m.st. Warszawy. edziennik.mazowieckie.pl, Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego 2013 nr 1521. [dostęp 2014-06-02].
- ↑ Projekt muralu – Kadry z filmów z Janem Himilsbachem i Zdzisławem Maklakiewiczem – Katarzyna Łowicka, „Katarzyna Łowicka”, 13 marca 2014 [dostęp 2017-10-28] (pol.).
- ↑ O festiwalu – Festiwal Maklaka [online], festiwalmaklaka.pl [dostęp 2020-03-03] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Wojciech Otto: Zdzisław Maklakiewicz. Ludzie polskiego kina, Biblioteka Więzi, 2008 ISBN 978-83-60356-60-9.
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdzisław Maklakiewicz w bazie filmpolski.pl
- Zdzisław Maklakiewicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Zdzisław Maklakiewicz w bazie IMDb (ang.)
- Zdzisław Maklakiewicz w bazie Filmweb
- Zdzisław Maklakiewicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”