XVII wiek

Ten artykuł od 2021-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

XVI wiek <> XVIII wiek

Lata 1600. • Lata 1610. • Lata 1620. • Lata 1630. • Lata 1640. • Lata 1650. • Lata 1660. • Lata 1670. • Lata 1680. • Lata 1690.

1601 1602 1603 1604 1605 1606 1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617 1618 1619 1620 1621 1622 1623 1624 1625 1626 1627 1628 1629 1630 1631 1632 1633 1634 1635 1636 1637 1638 1639 1640 1641 1642 1643 1644 1645 1646 1647 1648 1649 1650 1651 1652 1653 1654 1655 1656 1657 1658 1659 1660 1661 1662 1663 1664 1665 1666 1667 1668 1669 1670 1671 1672 1673 1674 1675 1676 1677 1678 1679 1680 1681 1682 1683 1684 1685 1686 1687 1688 1689 1690 1691 1692 1693 1694 1695 1696 1697 1698 1699 1700

Wydarzenia historyczne z lat 1600. (dekady)

1601–1661 – wojna holendersko-portugalska o Brazylię
1602–1603 – Caravaggio namalował Złożenie do grobu
1603 – szogun Ieyasu Tokugawa przejął władzę w Japonii, rozpoczynając okres Edo
1604 – silne wstrząsy sejsmiczne na pograniczu Peru i Chile (24 grudnia)
1605 – bitwa pod Kircholmem, Jan Karol Chodkiewicz odzyskał Inflanty (27 września)
1605 – ukazała się pierwsza część powieści Cervantesa Don Kichot
1606 – William Szekspir napisał tragedię Makbet
1606–1609 – rokosz Zebrzydowskiego podważył politykę Zygmunta III
1607 – opera Claudio Monteverdiego L’Orfeo zapoczątkowała barok w muzyce
1607 – Anglicy założyli swoją pierwszą stałą osadę w Ameryce nazwaną Jamestown (Wirginia)
1608 – Francuzi założyli Quebec, rozpoczynając kolonizację Kanady
1610 – Galileusz odkrył księżyce Jowisza (7 stycznia)
1610 – bitwa pod Kłuszynem wygrana przez Żółkiewskiego (28 sierpnia) pozwoliła polskiemu królewiczowi zostać carem
1610 – na terenie dzisiejszego Paragwaju powstały redukcje jezuickie
1610–1617 – regencja Marii Medycejskiej we Francji

Wydarzenia historyczne z lat 10.

1611 – wybuch powstania, które wypędziło polską załogę Kremla (19 marca)
1611 – wielkie trzęsienie ziemi u wybrzeży Japonii (2 grudnia)
1611–1614 – Peter Paul Rubens namalował tryptyk Zdjęcie z krzyża
1616 – Lope de Vega napisał dramat Fuente ovejuna (Owcze źródło)
1616 – Frans Hals namalował Bankiet bractwa św. Jerzego
1618–1648 – wojna trzydziestoletnia spowodowała śmierć 20–30% Niemców
1618 – rozejm w Dywilinie, na mocy którego Rzeczpospolita odzyskała Smoleńsk (11 grudnia)
1619 – Johannes Kepler opublikował dzieło Harmonices Mundi zawierające prawa ruchu planet
1619 – Holendrzy rozpoczęli budowę Batawii (obecna Dżakarta)
1620 – bitwa pod Cecorą, w której Turcy pokonali Polaków
1620 – Francis Bacon wydał rozprawę Novum Organon reformującą naukę

Wydarzenia historyczne z lat 20.

1621 – bitwa pod Chocimiem zakończona zwycięstwem sił polsko-kozackich nad tureckimi (2 września-9 października)
1622 – w Watykanie powstała Kongregacja Rozkrzewiania Wiary (6 stycznia)
1622 – rozejm w Mitawie podzielił Inflanty między Polskę a Szwecję (10 sierpnia)
1624–1642 Richelieu sprawował rządy w Paryżu
1625 – Hugo Grocjusz opublikował traktat De iure belli ac pacis (O prawie wojny oraz pokoju)
1628 – Nicolas Poussin namalował swoje pierwsze arcydzieło Śmierć Germanika
1628 – William Harvey dokonał przełomu w biologii opisując krwiobieg
1629 – król Anglii Karol I Stuart rozwiązał parlament i rozpoczął dyktatorskie rządy (10 marca)
1629 – rozejm w Altmarku usankcjonował wpływy szwedzkie na polskim wybrzeżu (26 września)

Wydarzenia historyczne z lat 30.

1631 – ukazała się po raz pierwszy francuska La Gazette
1633 – rozpoczął się proces Galileusza, oskarżonego przez rzymską inkwizycję o herezję (12 kwietnia)
1635 – rozejm w Sztumskiej Wsi przywrócił Polsce porty pruskie i pełnię dochodów z handlu gdańskiego (12 września)
1635 – Antoon van Dyck namalował najsłynniejsze portrety Karola I Stuarta
1636 – założono Uniwersytet Harvarda (8 września)
1636 – Pedro Calderón de la Barca napisał dramat historyczny El principe constante (Książę Niezłomny)
1636 – Pierre Corneille ogłosił tragedię Cid
1637 – umarł ostatni książę pomorski, rozpoczęły się walki o kraj
1640 – po wybuchu powstania na terenach Hiszpanii po interwencji francuskiej Portugalia uniezależniła się od Hiszpanii
1640 – ukazał się traktat teologiczny Augustinus, kamień węgielny jansenizmu

Wydarzenia historyczne z lat 40.

1641 – Kartezjusz opublikował Meditationes de prima philosophia
1642 – wybuchła angielska wojna domowa
1642 – Rembrandt namalował Wymarsz strzelców znany też jako Straż nocna
1642–1644 – Abel Tasman opłynął Australię (13 grudnia)
1642–1650 – Francesco Borromini zbudował Sant’Ivo alla Sapienza
1643 – Evangelista Torricelli skonstruował barometr
1644 – Mandżurowie przejęli władzę w Pekinie jako dynastia Qing
1647 – trzęsienie ziemi zniszczyło Santiago de Chile (13 maja)
1648 – rozpoczęło się powstanie Chmielnickiego
1648–1653 – Fronda przeciwko rządom Anny Austriaczki i Mazarina we Francji
1649 – Jeremi Wiśniowiecki broni Zbaraża (lipiec-sierpień)

Wydarzenia historyczne z lat 50.

1651 – bitwa pod Beresteczkiem zakończona zwycięstwem wojsk polskich nad kozacko-tatarskimi (28 czerwca-10 lipca)
1651 – Thomas Hobbes opublikował traktat polityczny Leviathan
1653 – Nowy Amsterdam (późniejszy Nowy Jork) otrzymał prawa miejskie (2 maja)
1654 – kozacko-rosyjska ugoda perejasławska, w wyniku której Moskale najechali Rzeczpospolitą
1655–1660 – potop szwedzki spowodował śmierć 20–30% Polaków
1655–1670 – Giovanni Lorenzo Bernini zbudował Cathedra Petri i Plac św. Piotra
1655 – Augustyn Kordecki obronił Jasną Górę (27 grudnia)
1656 – Stefan Czarniecki wyzwolił Warszawę (30 czerwca)
1656 – Diego Velázquez namalował Las Meninas (Panny dworskie)
1657 – Jan Ámos Komenský wydrukował dzieło Didactica magna
1657 – w pożarze Tokio zginęło około 100 tysięcy osób
1657 – zamordowano Andrzeja Bobolę (16 maja)
1657 – traktaty welawsko-bydgoskie, na mocy których Wielki Elektor uniezależnił się od Polski (19 września)
1657 – Christiaan Huygens skonstruował pierwszy zegar wahadłowy
1658 – traktat z Roskilde przyznał Skanię Szwecji (26 lutego)
1658 – wygnano z Polski braci polskich
1659 – pokój pirenejski powiększył Francję kosztem Hiszpanii (7 listopada)
1660 – w Anglii powstało Royal Society (28 listopada)

Wydarzenia historyczne z lat. 60.

1661 – Ludwik XIV rozpoczął budowę Wersalu
1661 – król Anglii dostał Bombaj w posagu od portugalskiej żony
1662 – Pierre de Fermat sformułował zasady optyki
1664 – Bashō Matsuo opublikował pierwsze haiku
1665 – powstało pierwsze czasopismo naukowe Journal des savants (5 stycznia)
1665 – Jan Vermeer namalował Dziewczynę z perłą
1665 – Molière wystawił Don Juana
1665 – Baruch Spinoza napisał swój główny traktat Ethica ordine geometrico demonstrata
1665 – Jerzy Lubomirski wzniecił rokosz zakończony abdykacją króla
1666 – Colbert założył Académie des sciences
1666 – pożar Londynu (2 września), Christopher Wren rozpoczął odbudowę
1667 – rozejm andruszowski przyznał Kijów Rosji (30 stycznia)
1667 – Robert Hooke odkrył komórki roślinne
1667 – John Milton opublikował poemat epicki Paradise lost (Raj utracony)
1668 – Jean de La Fontaine ogłosił pierwszą księgę Fables (Bajek)
1670 – wydrukowano pośmiertnie Pensées (Myśli) Blaise Pascala
1670–1671 – powstanie kozacko-chłopskie w Rosji

Wydarzenia historyczne z lat 70.

1672–1679 – wojna Francji z koalicją hiszpańsko-austriacko-lotaryńską
1672 – traktatem w Buczaczu oddano Kamieniec Podolski Turcji (16 października)
1673 – Sobieski pokonał Turków pod Chocimiem (11 listopada)
1673 – Małgorzata Maria Alacoque przeżyła pierwsze objawienie serca Jezusowego (27 grudnia)
1673–1679 – Jan Heweliusz opublikował dwutomowe dzieło Machina coelestis
1675 – założono Królewskie Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich pod Londynem (10 sierpnia)
1675 – narodził się ruch religijny zwanym kwietyzmem
1676 – Ole Rømer jako pierwszy oszacował prędkość światła (21 listopada)
1676 – Antoni van Leeuwenhoek jako pierwszy zaobserwował bakterie
1678 – pierwsza kobieta otrzymała stopień naukowy doktora (25 czerwca)
1678 – Bartolomé Esteban Murillo namalował swoją najsłynniejszą Immaculatę

Wydarzenia historyczne z lat 80.

*Matematyczne zasady filozofii przyrody*

1681 – powstał pierwszy kocioł parowy
1682 – Edmond Halley odkrył periodyczność komety (15 września)
1683 – bitwa pod Wiedniem (12 września)
1685 – edykt z Fontainebleau (18 października)
1687 – Isaac Newton wydał Philosophiae naturalis principia mathematica
1687 – trzęsienie ziemi w Limie (20 października)
1687 – wybuch wulkanu Pico de Orizaba (26 grudnia)
1688 – chwalebna rewolucja w Anglii
1689 – John Locke ogłosił Epistola de tolerantia
1689–1697 – wojna Francji z Ligą Augsburską

Wydarzenia historyczne z lat. 90

1692 – w Salem (Massachusetts) rozpoczęło się polowanie na czarownice (1 marca)
1693 – trzęsienie ziemi na Sycylii (11 stycznia)
1694 – powstał Bank of England (27 lipca)
1696 – Gottfried Wilhelm Leibniz napisał Essai de théodicée
1697 – Charles Perrault opublikował Bajki Babci Gąski
1698 – spłonął londyński pałac Whitehall (4 stycznia)
1699 – pokój w Karłowicach odebrał Turcji Węgry i Podole (26 stycznia)
1700 – wybuchła wielka wojna północna
1700 – po Pacyfiku rozeszło się tsunami (26 stycznia)

Wybrane wydarzenia XVII wieku

Wybrane wydarzenia XVII wieku

Władcy Anglii w XVII wieku

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
48	Elżbieta I Tudor	7 września 1533 Greenwich	24 marca 1603 Richmond	1558-1603	Henryk VIII Tudor (1491-1547), król Anglii Anna Boleyn (1501-1536), c. Tomasza Boleyna, 1 hrabiego Wiltshire
49	Jakub I Stuart	19 czerwca 1566 Edynburg	27 marca 1625 Theobalds House	1603-1625	Henryk Stuart (1545-1567), lord Darnley Maria I Stuart (1542-1587), c. Jakuba V Stuarta, króla Szkocji
50	Karol I	19 listopada 1600 Dunfermline	30 stycznia 1649 Londyn	1625-1649	Jakub I Stuart (1566-1625), król Anglii i Szkocji Anna (1574-1619), c. Fryderyka II, króla Danii i Norwegii
51	Oliver Cromwell lord protektor	25 kwietnia 1599 Huntington	3 września 1658 Whitehall	1649-1658	Robert Cromwell (ok. 1560-1617) Elżbieta Stewart (1564-1654)
52	Ryszard Cromwell lord protektor	4 października 1626	12 lipca 1712	1658-1659	Oliver Cromwell (1599-1658), lord protektor Elżbieta Bourchier (1598-1665), c. sir Jamesa Bourchiera
53	Karol II Stuart	29 maja 1630 St. James’s Palace	6 lutego 1685 Whitehall	1660-1685	Karol I Stuart (1600-1649), król Anglii i Szkocji Henrietta Maria de Bourbon (1609-1669), c. Henryka IV Wielkiego, króla Francji
54	Jakub II Stuart	14 października 1633 St. James’s Palace	16 września 1701 Saint-Germain-en-Laye	1685-1688	Karol I Stuart (1600-1649), król Anglii i Szkocji Henrietta Maria de Bourbon (1609-1669), c. Henryka IV
55	Maria II Stuart	30 kwietnia 1662 Londyn	28 grudnia 1694	1689-1694	Jakub II Stuart (1633-1701), król Anglii i Szkocji Anna Hyde (1637-1671), c. Edwarda Hyde’a, 1 hrabiego Clarendon
56	Wilhelm III Orański	14 listopada 1650 Haga	8 marca 1702 Londyn	1689-1702	Wilhelm II Orański (1626-1650), standhouder Niderlandów Maria Stuart (1631-1660), c. Karola I

Władcy Francji w XVII wieku

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
45	Henryk IV Wielki	13 grudnia 1553 Pau	14 maja 1610 Paryż	1589-1610	Antoni de Bourbon (1518-1562), król Nawarry Joanna III d’Albert (1528-1572), królowa Nawarry, c. Henryka II, króla Nawarry
46	Ludwik XIII	27 września 1601 Fontainebleau	14 maja 1643 Saint-Germain-en-Laye	1610-1643	Henryk IV Wielki (1553-1610), król Francji Maria Medycejska (1573-1642), c. Franciszka I, wielkiego księcia Toskanii
47	Ludwik XIV	5 września 1638 Saint-Germain-en-Laye	1 września 1715 Wersal	1643-1715	Ludwik XIII (1601-1643), król Francji Anna Austriaczka (1601-1666), c. Filipa III Habsburga, króla Hiszpanii

Władcy Hiszpanii w XVII wieku

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
3	Filip III	14 kwietnia 1578 Madryt	31 marca 1621 Madryt	1598-1621	Filip II Habsburg (1527-1598), król Hiszpanii Anna Habsburg (1549-1580), c. Maksymiliana II, cesarza rzymskiego
4	Filip IV	8 kwietnia 1605 Valladolid	17 września 1665 Madryt	1621-1665	Filip III Habsburg (1578-1621), król Hiszpanii Małgorzata Habsburg (1584–1611), c. Karola II, księcia Styrii
5	Karol II	6 listopada 1661 Madryt	1 listopada 1700 Madryt	1665-1700	Filip IV Habsburg (1605-1665), król Hiszpanii Maria Anna Habsburg (1634-1696), c. Ferdynanda III, cesarza rzymskiego

Władcy Polski w XVII wieku

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
41	Zygmunt III Waza	20 czerwca 1566 Gripsholm	30 kwietnia 1632 Warszawa	1587-1632	Jan III Waza (1537 – 1592), król Szwecji Katarzyna Jagiellonka fin. Katariina Jagellonica (1526 – 1616), c. Zygmunta I Starego, króla Polski
42	Władysław IV Waza	9 czerwca 1595 Łobzów	20 maja 1648 Merecz	1632-1648	Zygmunt III Waza (1566 – 1632), król Polski Anna Habsburżanka (1573 – 1598), królowa Polski
43	Jan II Kazimierz Waza	22 marca 1609 Kraków	16 grudnia 1672 Nevers	1648-1668	Zygmunt III Waza (1566 – 1632), król Polski Konstancja Habsburżanka (1588 – 1631), królowa Polski
44	Michał Korybut Wiśniowiecki	31 maja 1640 Wiśniowiec	10 listopada 1673 Lwów	1669-1673	Jeremi Michał Korybut Wiśniowiecki (1612 – 1651) Gryzelda Konstancja Wiśniowiecka (1623 – 1672)
45	Jan III Sobieski	17 sierpnia 1629 Olesko	17 czerwca 1696 Wilanów	1674-1696	Jakub Sobieski (ur. 1590, zm. 1646), Zofia Teofilia
46	August II Mocny	12 maja 1670 Drezno	1 lutego 1733 Warszawa	1697-1706	Jan Jerzy III Wettyn (1647 – 1691), książę elektor Saksonii Anna Zofia Oldenburg (1647 – 1717), księżniczka duńska