Willi Herold

Został wygnany z Hitlerjugend, ponieważ – jak twierdził po aresztowaniu – pomijał organizowane tam wydarzenia i założył własny indiański gang^[1]. Później zaczął praktykę jako kominiarz^[1]. Wkrótce po swoich 18. urodzinach jesienią 1943 r. Herold został powołany do wojska i przeszedł podstawowe szkolenie jako spadochroniarz^[1]. Nieco później walczył we Włoszech, między innymi w bitwie o klasztor Monte Cassino^[1].

Po klęsce Niemiec we Włoszech, jego generałowie umieścili go w specjalnej jednostce na froncie zachodnim, aby powstrzymać napór aliantów na północ Niemiec^[1]. Walcząc w pierwszych dniach marca 1945 r., Herold porzucił oddział pod Gronau, tuż przy granicy niemiecko-holenderskiej^[1].

Samotnie przeszedł pieszo na północ w kierunku Bentheim^[1]. W rowie znalazł wgnieciony samochód wojskowy, w nim kilka pudeł, w których znalazł prawie nowy mundur kapitana Luftwaffe – w tym Krzyż Żelazny pierwszej klasy; miał 19 lat^[1][2].

Po tym znalazł jednego z dezerterów, który twierdził, że zgubił jednostkę. Nakłonił go, by mu usługiwał, znalazł także inne wędrowne oddziały, którymi zaczął dowodzić^[2]. W Meppen miał 30 przejętych żołnierzy^[1].

Herold znalazł własny samochód i wyznaczył jednego ze swoich ludzi na swojego szofera^[1]. Podczas kontroli żandarmerii wojskowej odmówił pokazania swoich dokumentów^[1]. Obraził też oficera żandarmerii wojskowej^[1]. Ten pod wrażeniem tak dużej ilości odwagi zaprosił Herolda na sznapsa^[1].

Kiedy wojska alianckie zbliżały się coraz bardziej w marcu 1945 r., administracja centralna postanowiła ewakuować część więźniów z obozów w Emsland^[5]. Plan ten zawiódł ze względu na fizyczną słabość więźniów, którzy nie wyruszyli w marsz i zostali w ten sposób skierowani z powrotem do obozu Aschendorfermoor^[5]. W drodze powrotnej około 150 więźniom udało się uciec w gęstej mgle^[5].

Zaniepokojony napływającymi skargami na kradzieże i grabieże ludności cywilnej, w tym gwałty^[1], Richard Thiel, przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeszy dla obozów jenieckich w Emsland, postanowił podjąć środki, gdyby udało się znaleźć uciekinierów: „ludność cywilna musiała być absolutnie chroniona, a ich morale musiało być utrzymane, co można było osiągnąć jedynie poprzez surową i sprawiedliwą karę” – stwierdził później^[5]. Przypomniał sobie „Trybunał”, instytucję założoną przez Hitlera, która miała być wykorzystywana w „czasach stanu wyjątkowego”^[5].

Jednak musiał się on składać z funkcjonariusza Wehrmachtu lub policji, sędziego karnego i prokuratora – warunek, którego Thiel nie mógł wypełnić^[5]. Odpowiedzialny prokurator generalny w Oldenburgu kilkakrotnie oddalił jego wniosek o utworzenie sądu wojennego, uzasadniając to zbyt długim postępowaniem^[5]. Thiel, który chciał podjąć szybkie i wzorowe działania, podjął zamiar zainicjowania innych działań za pośrednictwem gestapo^[5].

Karl Schütte, kierownik jednostki ochronnej obozu II w Aschendorfermoor i członek NSDAP przedstawił Thiela dwóm mężczyznom – rzekomemu kapitanowi Willi Heroldowi i szeregowemu Reinhardowi Freitagowi^[5]. Zapewnił Gestapo w Emden o „legalności” tej akcji^[5]. Następnie przekazał kierownikowi obozu Hansenowi informację, że kapitan Herold będzie podejmował działania zamiast trybunału^[5].

W Papenburgu Willi Herold po raz pierwszy słyszy o zbiegłych więźniach^[1]. Po dotarciu na miejsce zdecydował wraz z burmistrzem i liderem lokalnej grupy NSDAP o zbiorowej egzekucji więźniów^[1][2]. Twierdził, że ma bezpośrednie rozkazy Hitlera i nieograniczone pełnomocnictwo do egzekucji zbiegłych uprzednio skazanych^[5]. Pytania na temat legalności sądu procesowego były zbywane przez Herolda: "Mam zadanie, ale nie mam czasu na niekończące się rozmowy i drobiazgowe gadanie o twoich głupich przepisach"^[1].

Jeszcze przed konsultacją z Richardem Thielem, "zlikwidował" kilku więźniów po ich "spowiedzi" strzałem w głowę lub szyję (dwie osoby^[1]) lub w brzuch (jedna osoba^[1]), oraz za drutem kolczastym obozu, naprzeciwko baraku 7, nakazał ośmiu więźniom wykopanie dziury długiej na 7 metrów, szerokiej na 2 i głębokiej na 1,80 metra; zajęło im to ponad cztery godziny^[5][1].

12 kwietnia o 18:00 wysłał tam 30 skazańców, którzy uformowali dwa rzędy. Otworzono do nich ogień 2-centymetrowym działkiem przeciwlotniczym (w asyście było wielu ludzi z personelu obozu i strażników Volkssturmu pod kierownictwem Schütte'a i strażnika Bernharda Meyera^[5])^[1]. Ponieważ działko było niedokładne i szybko się zablokowało, w dodatku na początku strzelano w nogi, kapitan nakazał kontynuować ostrzał z broni ręcznej^[5][1]. Po sytuacji dla pewności wrzucono granaty ręczne^[5][1]. Proces ten powtórzono dwukrotnie z użyciem karabinu maszynowego, aż 98 więźniów nie zostało zabitych lub nie okazywało oznak życia^[5][1]. Polecono kopaczom zasypanie ziemi, lecz po ich odmowie strażnicy sami ją zepchnęli i wysypali chlorek wapna na ciała^[5].

Następnego dnia Herold nakazał zabicie 8 znalezionych tego dnia uciekinierów^[5]. Później wysłał wojska Volkssturm w poszukiwaniu kolejnych, bez aresztowania likwidowano znalezionych, a baraki więzienne były przeszukiwane w poszukiwaniu cudzoziemców oraz tzw. Wehrkraftzersetzern^[5][1]. W tych dniach zabite zostały 74 osoby^[1]. Ani Gauleiter, ani przywódca okręgu NSDAP nie położyli kresu działalności, chociaż zostali poinformowani o likwidacjach; nikt też nie chciał zobaczyć pisemnego pełnomocnictwa Herolda^[1][5]. Akcje te przerwał dopiero nalot aliancki 19 kwietnia 1945 r., który i tak zabił wielu więźniów^[5].

Herold ruszył wtedy dalej ze swoim oddziałem, awansował pozostałych więźniów do rangi żołnierzy^[5]. W Aschendorfie powiesił rolnika Sparka, który zawiesił na swojej roli białą flagę^[5]. Następnie osiadł w Gasthof Schützengarten w Leer, zabił tam 25 kwietnia 1945 roku pięciu holenderskich więźniów, którzy mieli być rzekomymi szpiegami^[1][5][6]. Zbliżający się front położył kres jego działaniom^[5].

Przeniósł się do Aurich, gdzie 28 kwietnia został przejęty przez dowódcę Otto Hübnera i przesłuchany^[1][5]. Herold zgłosił tam m.in. masowe strzelaniny w obozie i inne morderstwa^[5]. Za namową SS-Untersturmführera Urbanka, który był pod wrażeniem zadziornego zachowania Herolda, został ponownie zwolniony^[5]. Miał uczestniczyć w Operacji Wilkołak, ale uciekł przy pierwszej okazji i zniknął^[1].

W Wilhelmshaven został aresztowany przez brytyjskich żołnierzy 23 maja 1945 r. za kradzież bochenka chleba^[1][6]. 16 sierpnia 1946 r. w Oldenburgu rozpoczął się jego proces o zbrodnie wojenne^[1]. Willi Herold został skazany na śmierć^[1]. 14 listopada 1946 roku został ścięty gilotyną razem z sześcioma członkami swojego oddziału^[1][5][6].

Obrońca Herolda zwrócił uwagę w końcowym apelu, że Herold nigdy nie popełniłby swoich czynów bez pomocy urzędników partyjnych i urzędników państwowych^[5]. Herold znalazł licznych pomocników na posterunkach policji, wśród cywilów, którzy nie wyrażali sprzeciwu wobec strzelanin ani zbrodni^[5].