Włodzimierz Antoniewicz
Włodzimierz Antoniewicz (ur. 15 lipca 1893 w Samborze[1], zm. 20 maja 1973 w Warszawie) – polski archeolog pochodzenia ormiańskiego, rektor Uniwersytetu Warszawskiego, członek PAN.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: archeologia | |
| Doktorat | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status |
członek korespondent |
| Uczelnia | |
| Rektor UW | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Zajmował się w pracy naukowej archeologią pradziejową ziem polskich. Przedstawił obraz najdawniejszych dziejów ziem polskich na podstawie badań archeologicznych, odkrył pozostałości budowli romańskich w założonej przez siebie Stacji Archeologicznej w Wiślicy. Jako pierwszy przedstawił syntezę religii dawnych Słowian.
Życiorys
edytujBył synem polskiego Ormianina Karola[2] (kontrolera pocztowego, uczestnika powstania styczniowego) oraz Wandy Kurowskiej[2] (malarki i działaczki społecznej).
Ukończył gimnazjum we Lwowie, studiował archeologię i geografię na Uniwersytecie Lwowskim, Uniwersytecie Jagiellońskim oraz uniwersytetach w Wiedniu, Paryżu i Pradze. Wśród jego nauczycieli byli m.in. Eugeniusz Romer i Ludomir Sawicki.
W 1914 został ciężko ranny na froncie wojennym. Zwolniony z wojska, pracował jako kustosz Muzeum Zamku na Wawelu (1916–1918). Pracę doktorską obronił na UJ w 1918 pod kierunkiem Piotra Bieńkowskiego (Znaczenie bursztynu w prehistorii Europy)[3]. W latach 1918–1920 był zastępcą kierownika Wydziału Kultury i Sztuki Tymczasowej Komisji Rządzącej w Krakowie. Pracował krótko jako docent archeologii pradziejowej Uniwersytetu Poznańskiego. Tam w 1920 habilitował się[3].
Od 1920 pozostawał związany z Uniwersytetem Warszawskim. Był m.in. kierownikiem Katedry Archeologii Pierwotnej i Wczesnośredniowiecznej (po II wojnie światowej pod nazwą Katedra Archeologii Polski), profesorem nadzwyczajnym (od 1924), profesorem zwyczajnym (od 1928), dziekanem Wydziału Humanistycznego (1934–1936), wreszcie rektorem (1936–1939). W październiku 1937 wydał zarządzenie wprowadzające na uczelni getto ławkowe[4][5].
W okresie okupacji był członkiem Senatu Tajnego UW. Pracował wówczas jako palacz w szkołach warszawskich, a następnie znalazł zatrudnienie jako urzędnik w Zarządzie Miejskim. Kontynuował wykłady na UW po wojnie aż do emerytury w 1963.
W latach 1924–1939 dyrektor stołecznego Muzeum Archeologicznego im. Erazma Majewskiego[6]. W latach 1945–1946 wicedyrektor Państwowego Muzeum Archeologicznego[6].
Współpracował ponadto z Instytutem Historii Kultury Materialnej PAN oraz Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświaty Publicznej. Od 1921 do 1934 wykładał na Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie[3]. W latach 1925–1934 prowadził także wykłady na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie[3].
Pochowany na cmentarzu w Milanówku.
Członkostwo w organizacjach naukowych
edytujBył członkiem wielu towarzystw i akademii naukowych, polskich i zagranicznych:
- od 1930 był członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a od 1938 członkiem rzeczywistym
- od 1932 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności
- od 1952 był członkiem tytularnym PAN, a od 1957 członkiem rzeczywistym PAN[7]
- w latach 1946–1949 był wiceprzewodniczącym TNW
- kierował Komisją Historii Kultury i Sztuki Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i jednocześnie był redaktorem naczelnym jego wydawnictw
- współpracował z Akademią Leopoldina w Halle,
- został powołany w skład Akademii Historii Starożytnej w Sztokholmie, Londyńskiego Towarzystwa Archeologicznego
- członek Towarzystwa Prehistorycznego i Towarzystwa Antropologicznego w Wiedniu,
- członek Royal Society of Antiquaries w Londynie.
- wiceprezes Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Polskiego Towarzystwa Archeologicznego.
Wybrane publikacje
edytujWłodzimierz Antoniewicz był również encyklopedystą. Został wymieniony w gronie 180 edytorów pięciotomowej Ilustrowanej encyklopedii Trzaski, Everta i Michalskiego, gdzie napisał hasła o tematyce archeologicznej[8].
Opublikował ponad 300 prac naukowych, m.in.:
- Baba kamienna w Dźwinogrodzie (1916)
- Archeologia przedhistoryczna jako przedmiot nauczania (1921)
- Pochodzenie i gatunki bursztynu w Europie (1923)
- Pradzieje ziem polskich (1927)
- Metalowe spinki góralskie (z 136 rycinami i 2 mapami w tekście), Polska Akademia Umiejętności, Kraków [u.a.], (1928). OCLC 251323821
- Archeologia Polski. Zarys czasów przedhistorycznych i wczesnodziejowych ziem Polski (1928)
- O religii dawnych Słowian (1948–1949)
- Historia sztuki najdawniejszych społeczeństw pierwotnych (1957)
- Religia dawnych Słowian (1957)
W latach 1959–1970 wydał 10 tomów cyklu „Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala”, był redaktorem „Wiadomości Archeologicznych”, „Światowida”, „Postępów Archeologii”.
Nagrody, odznaczenie i wyróżnienia
edytujZostał odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1938)[9], Krzyżami Kawalerskim, Oficerskim i Komandorskim Legii Honorowej, odznaczeniami bułgarskimi, włoskimi (w tym Wielki Oficer Orderu Korony Włoch w 1937[10]) i jugosłowiańskimi. Został honorowym członkiem korespondentem Towarzystwa Archeologicznego w Londynie i w 1937 Towarzystwa Prehistorycznego w Cambridge[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich. Podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci – pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 9.
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe: na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 10.
- ↑ a b c d Śliwa 2019 ↓, s. 9.
- ↑ Andrzej Garlicki (red.): Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 279–280. ISBN 83-01-02863-7.
- ↑ Sebastian Słowiński. Nie zapomnimy o getcie ławkowym. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 2 października 2018.
- ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 24. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Antoniewicz, Włodzimierz [online], Polska Akademia Nauk – Członkowie PAN [dostęp 2023-02-01] (pol.).
- ↑ Trzaska 1939 ↓.
- ↑ 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy naukowej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592.
- ↑ Odznaczenie rektora Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 277 z 5 grudnia 1937.
- ↑ Odznaczenie rektora Uniwersytetu J. Piłsudskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 1, nr 54 z 9 marca 1937.
Bibliografia
edytuj- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983.
- Szarota T., Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne, Warszawa 1988, s. 94.
- Trzaska: Katalog wydawnictw Trzaski, Everta i Michalskiego. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1939.
- Joachim Śliwa, Starożytny Egipt oczami Polaków. Słownik biograficzny egiptologów, archeologów i badaczy pokrewnych dziedzin, podróżników i kolekcjonerów oraz literatów i malarzy zafascynowanych przeszłością i teraźniejszością Egiptu, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2019, s. 9, ISBN 978-83-7676-301-9.