Strefa wolna od ideologii LGBT

 

W lutym 2019 prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podpisał deklarację popierającą poszanowanie praw osób LGBTQ oraz zapowiedział, że zamierza stosować się do wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia i włączyć tematykę LGBT do szkolnych programów edukacji seksualnej w Warszawie^[22][23]. Prezes partii PiS Jarosław Kaczyński odpowiedział na tę deklarację, nazywając prawa LGBT „importem”, który zagraża Polsce^[24]. Deklaracje „stref wolnych od ideologii LGBT” są uważane za reakcję na deklarację warszawską^[22][25]. Inni politycy partii takich jak Prawo i Sprawiedliwość czy Konfederacja wyrazili sprzeciw wobec programu edukacji seksualnej, twierdząc, że będzie on służył „seksualizacji dzieci”^[26][27][28]. Analizując termin „seksualizacja dzieci”, Katarzyna Kłosińska i Michał Rusinek wskazują, że słowo „seksualizacja” nie występuje w polszczyźnie ogólnej i że stosowane jest jako straszak^[29].

Według zwolenników stref wolnych od ideologii LGBT są one deklaracjami, mającymi wyrazić sprzeciw wobec „promocji i afirmacji” tzw. ideologii LGBT lub ideologii ruchów LGBT^[30]. Kontrowersje wśród tej grupy osób wzbudziło przyjęcie w Warszawie Deklaracji LGBT+ w której pojawił się punkt o wprowadzeniu w szkołach edukacji opartej na wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)^[31] Standardy Edukacji Seksualnej WHO a szczególnie zawarta w nich matryca wiekowa także budziła kontrowersje^[32]. Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak skierował do prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego pytania dotyczące deklaracji i stwierdził, że standardy WHO niosą ze sobą stwierdzenia, które są wątpliwe dla wielu rodziców^[32]. Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski w odpowiedzi na krytykę powiedział, że zajęcia w szkołach zgodnie z tekstem podpisanej deklaracji będą dobrowolne a rodzice będą mogli się na nie zgodzić bądź nie^[33].

Innym programem, który wzbudził kontrowersje wśród osób o poglądach prawicowo-konserwatywnych i niektórych stowarzyszeń rodzicielskich był gdański program Zdrovve Love^[34]. Kontrowersje wzbudzały zarówno wydawane broszury programu, jak i jego przyjęcie w Gdańsku w lutym 2018^[35][36]. W lutym 2020 kilkanaścioro gdańskich licealistów wzięło udział w proteście przeciwko programowi^[37], a jedno ze stowarzyszeń rodziców w Gdańsku stwierdziło, że jest to próba indoktrynacji i zachęcenia dzieci do uprawiania seksu^[38]. Kontrowersje wywołało wiele punktów programu, który, według konserwatystów, otwarcie zachęca młodzież do podejmowania aktów seksualnych, także między osobami tej samej płci^[38]. Zwolennicy uchwał w sprawie stref wolnych od LGBT argumentują, że deklaracje mają być sprzeciwem wobec niektórych tego rodzaju programów tzw. ideologii LGBT i służyć promowaniu chrześcijańsko-tradycjonalistycznych wartości^[39].

Z kolei według oponentów uchwał anty-LGBT oraz wielu źródeł zagranicznych, takich jak „The Daily Telegraph” konserwatywny establishment obawia się liberalnej transformacji, która może zburzyć władzę Kościoła katolickiego w Polsce w sposób podobny do transformacji związanej z Kościołem irlandzkim^[22]. Według gazety spadająca frekwencja w Kościele, nasilająca się sekularyzacja i skandale związane z wykorzystywaniem seksualnym wywierają presję na środowisko konserwatywne^[22]. W maju 2019 polska policja aresztowała aktywistkę na rzecz praw obywatelskich Elżbietę Podleśną za wywieszenie plakatów przedstawiających Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z aureolą pomalowaną na tęczowe kolory, pod zarzutem obrażania uczuć religijnych, co jest w Polsce nielegalne^[40][41]. Także w maju, dwa tygodnie przed wyborami do Parlamentu Europejskiego w 2019, w Internecie ukazał się dokument o wykorzystywaniu seksualnym dzieci w Kościele^[40]. Według Balkan Insight dokument ten mógł zaszkodzić nastawionemu na Kościół elektoratowi PiS, co skłoniło prezesa PiS-u Kaczyńskiego do ostrej wypowiedzi na temat narodu polskiego i dzieci jako atakowanych przez zboczone obce idee, co z kolei doprowadziło konserwatywnych wyborców do mobilizacji poparcia dla PiS-u^[40]. Według badaczki feministycznej Agnieszki Graff, „atak na osoby LGBT został wywołany przez Deklarację Warszawską, ale to była tylko mile widziana wymówka”, ponieważ PiS starał się pobudzić wiejską tradycyjną społeczność i potrzebował kozła ofiarnego na miejsce imigrantów^[40].

W sierpniu 2019 arcybiskup Krakowa Marek Jędraszewski powiedział, że „ideologia LGBT” jest jak „tęczowa zaraza” w kazaniu upamiętniającym powstanie warszawskie^[42][43][44]. Wkrótce potem, w jednym z poznańskich nocnych klubów, drag queen symulowała jego morderstwo na scenie^[45]. Prokuratura odmówiła wszczęcia śledztwa w sprawie wypowiedzi arcybiskupa^[46][47]. Po złożeniu przez osobę prywatną pozwu do sądu przeciw Markowi Jędraszewskiemu, o naruszenie ww. słowami dóbr osobistych, Sąd Okręgowy w Krakowie w grudniu 2020 oddalił pozew, stwierdzając w uzasadnieniu, iż wypowiedź arcybiskupa mieści się „w granicach dopuszczalnej obrony wiary” oraz powołał się na Konkordat z 1993 roku, który, zdaniem SO w Krakowie, „zezwala duchownym na używanie nawet ostrych sformułowań”^[48]. Ponadto, sąd stwierdził, iż „Arcybiskup Marek Jędraszewski, mówiąc o „tęczowej zarazie”, działał w szeroko pojętym interesie społecznym”^[49]. Takie uzasadnienie wyroku wywołało kontrowersje w środowisku prawniczym – w mediach pojawiły się zarzuty podważające bezstronność sądu w tej sprawie, a także o sądową aprobatę homofobii^[50].

Na stan obecny w lutym 2020, osoby LGBT nie są chronione prawnie przed wykluczeniem, jak również przestępcami nienawiści lub naruszeniem ich dóbr osobistych, w przeciwieństwie do mniejszości etnicznych i grup wyznaniowych, co jest uznawane za jeden z powodów rozprzestrzeniania się deklaracji^[2].

 

24 lipca 2019 konserwatywna „Gazeta Polska” wydała naklejki „Strefa wolna od LGBT”^[51][52][53]. Potępili je dyplomaci akredytowani w Warszawie i wielu polityków polskiej opozycji^{[54][55][56][57]}. Ambasadorka USA w Polsce Georgette Mosbacher napisała: „Jestem rozczarowana i zaniepokojona, że niektóre grupy używają naklejek w celu promowania nienawiści i nietolerancji”^[58][59]. Na krytykę redaktor naczelny Gazety Polskiej Tomasz Sakiewicz odpowiedział: „to, co się dzieje, jest najlepszym dowodem na to, że LGBT to ideologia totalitarna”^[60][61].

Sąd Okręgowy w Warszawie, rozpatrując wniosek o zabezpieczenie w sprawie z powództwa Bartosza Staszewskiego przeciwko Gazecie Polskiej, nakazał wstrzymanie dystrybucji naklejek do czasu rozpatrzenia sprawy przez sąd (w sprawie pełnomocniczką była Sylwia Gregorczyk-Abram)^[62][59][63]. Jednak redaktor gazety nie zgodził się z orzeczeniem, twierdząc, że są to „fake news” i cenzura oraz że gazeta będzie kontynuować dystrybucję naklejek^[64]. Dodał również, że: „jeżeli gdzieś specjalnie będą chować gazetę lub naklejkę zgłoszą sprawę do prokuratury”^[65][66]. Gazeta kontynuowała dystrybucję naklejek, jednak zmodyfikowała naklejkę tak, aby brzmiała ona „Strefa wolna od ideologii LGBT”^[62][67]. Tygodnik nie wycofał także ze sprzedaży edycji zawierających pierwszą wersję naklejki^[68].

W lipcu polska sieć sklepów Empik odmówiła dystrybucji „Gazety Polskiej” po jej wydaniu z naklejkami^[69][70]. Również sieć stacji benzynowych BP zadeklarowała wycofanie „Gazety Polskiej” ze sprzedaży^[71]. Natomiast Newsweek i Kampania przeciw Homofobii dystrybuowali swoje wersje naklejek z napisem „Strefa wolna od nienawiści”^{[72][73][74][75][76]}, a ASZdziennik przygotował naklejki z napisem „strefa wolna od stref wolnych”^[68][71][77].

W Rzeszowie, po złożeniu przez aktywistów LGBT wniosku o przeprowadzenie parady równości, radni PiS przygotowali projekt uchwały o uczynieniu Rzeszowa strefą wolną od LGBT i zakazania tego wydarzenia. Do władz miasta wpłynęło 29 wniosków o kontrdemonstracje, w wyniku czego wywodzący się z opozycyjnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej prezydent miasta Tadeusz Ferenc zakazał marszu ze względów bezpieczeństwa. Zakaz ten został następnie uchylony orzeczeniem sądu. Projekt stanowiska przedstawiony przez PiS został odrzucony dwoma głosami^[40].

Po burzliwych wydarzeniach podczas pierwszego marszu równości w Białymstoku^[78] i nalepkach „Gazety Polskiej”^[79] odbyła się w Gdańsku 23 lipca 2019 demonstracja tolerancji pod hasłem „strefa wolna od stref”^[80][81][82]. W Szczecinie i Łodzi odbyły się demonstracje pod hasłem „Strefa wolna od nienawiści”^[83][84].

W marcu 2020 w Berlinie odbyła się również demonstracja przeciwko „Strefom bez LGBT” w Polsce^[85].

 

Do 30 września 2019 różnego rodzaju uchwały, deklaracje i stanowiska dotyczące „ideologii LGBT” przyjęły: 24 gminy, 18 powiatów oraz 4 województwa^[86]. Większość z nich znajduje się w historycznie konserwatywnej południowo-wschodniej części kraju^[87].

1. województwo lubelskie^[88] (unieważniona 9 maja 2022 przez WSA)^[89]
2. województwo małopolskie^[90] (wycofana 27 września 2021)^[91]
3. województwo podkarpackie^[92] (wycofana 27 września 2021)^[93]
4. województwo świętokrzyskie^[94] (wycofana 22 września 2021)^[95][96]

Pozarządowa Fundacja Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris przygotowała w marcu 2019 Samorządową Kartę Praw Rodzin, której współautorami oprócz niej są: Centrum Życia i Rodziny, CitizenGO Polska, Fundacja Mamy i Taty, Ruch 4 Marca, Stowarzyszenie Rodzin Wielodzietnych „Szczęśliwy Dom” w Gdańsku, Stowarzyszenie „Dar Życia”, Stowarzyszenie Pedagogów „Natan”, Stowarzyszenie Rodzice Chronią Dzieci^[169][170]. Dokument jest wzorem uchwały samorządowej, która może być przyjęta zarówno na szczeblu gminy, powiatu, jak i województwa^[171]. Karta zawiera bezpośrednie wytyczne, między innymi uniemożliwienie przeznaczania środków publicznych na projekty podważające zapisaną w konstytucji RP identyfikację małżeństwa, które w konserwatywnym rozumieniu art. 18 Konstytucji oznacza związek kobiety i mężczyzny^[172], a także zrezygnowanie z usług i świadczeń przeznaczonych wyłącznie dla rodziców samotnie wychowujących dzieci^[173][169]. Przez twórców strony Atlas nienawiści przyjęcie przez samorząd tego dokumentu zostało zrównane z przyjęciem uchwały, deklaracji lub stanowiska dotyczącego tzw. ideologii LGBT^[6]. Choć dokument ma za zadanie chronić instytucję rodziny, nie uwzględnia rodzin osób LGBT^[174].

Samorządową Kartę Praw Rodzin do 24 lutego 2020 podpisało 36 samorządów^[175]:

• województwo łódzkie
• powiaty: nowotarski, tatrzański, radomski, tarnowski, białobrzeski, dębicki, opoczyński, łańcucki, sztumski (uchwała uchylona 22 września 2020 r.) przysuski, wieluński, rawski, łowicki, radzyński, przasnyski, limanowski
• gminy: Krzynowłoga Mała, Bukowina Tatrzańska, Gromadka, Żabno, Odrzywół, Jedlnia-Letnisko, Radzyń Podlaski,
• miasta: Opole Lubelskie, Kobyłka, Nowy Sącz, Tomaszów Mazowiecki (uchwała uchylona w listopadzie 2021 r.^[176]), Rypin, Stary Sącz, Mielec, Dębica, Wieluń, Biała Podlaska, Przasnysz, Radzyń Podlaski

Do poparcia Samorządowej Karty Praw Rodzin namawiał ks. Przemysław Drąg, dyrektor Krajowego Ośrodka Duszpasterstwa Rodzin: „jako katolicy mamy obowiązek dbać o naszą małą ojczyznę, nie tylko przez modlitwę, ale przez konkretne działania na polu samorządowym”^[177].

Partia PiS zachęcała do przyjęcia lokalnych deklaracji^[1], a jej przedstawiciel Przemysław Czarnek wręczał medale w Lublinie lokalnym politykom, którzy poparli te deklaracje^[178][179]. W jednym z wywiadów Czarnek powiedział, że porównywanie osób homoseksualnych w Polsce i naszego sprzeciwu wobec ideologii LGBT do stref wolnych od Żydów to błazenada i działanie na szkodę państwa. Stwierdził też, że uchwały nie mają na celu nikogo dyskryminować, lecz sprzeciwiają się tzw. ideologii LGBT^[180].

Prawicowi protestujący domagający się “stref wolnych od LGBT” otrzymali poparcie katolickiej hierarchii^[181][182].

Robert Tekieli na łamach portalu Tysol, komentując słowa przedstawicieli polskiej opozycji na temat stref wolnych od LGBT stwierdził, że ideologia LGBT spełnia wszystkie zasady definicji ideologii i nazwał w nim osoby, które według niego, promowały na łamach dziejów tę ideologię oszustami, dając do zrozumienia, że popiera strefy wolne od ideologii LGBT^[183].

Adwokat i szef Ordo Iuris Jerzy Kwaśniewski, w odpowiedzi na oskarżenia organizacji Akcja Demokracja pod adresem samorządów, które przyjęły wydaną przez Ordo Iuris Samorządową Kartę Praw Rodzin, stwierdził, że jest to manipulacja, gdyż w tym dokumencie nie pada nawet ani jedno słowo LGBT i ma na celu jedynie promowanie tradycyjnych wartości, oskarżając aktywistów LGBT o manipulację^[184].

W odpowiedzi na działania samorządów powstała oddolna inicjatywa, której celem jest gromadzenie informacji o przyjmowanych uchwałach oraz o działaniach lobbingowych w tym zakresie. Efektem tych działań jest strona internetowa atlasnienawisci.pl, na której prezentowane są zgromadzone informacje w postaci interaktywnej mapy, której towarzyszą szczegółowe tabele w arkuszu kalkulacyjnym^[185]. Twórcami Atlasu są aktywiści: Jakub Gawron, Paulina Pająk, Paweł Preneta i Kamil Maczuga^[186]. Jakub Gawron, Paulina Pająk i Paweł Preneta zostali pozwani za swoją działalność związaną z projektem Atlas nienawiści za naruszenie dóbr osobistych przez pięć samorządów, które przyjęły uchwały zaznaczone na mapie^[186]. Założyciele strony Atlas Nienawiści zostali we wrześniu 2020 nominowani do Nagrody Sacharowa^[186].

Wielu polityków, mediów oraz działaczy na rzecz praw człowieka porównywało te deklaracje do nazistowskich deklaracji o obszarach będących judenfrei (wolne od Żydów). Włoska lewicowa gazeta „la Repubblica” nazwała to „koncepcją, która przywołuje na myśl określenie Judenfrei”^[187][188]. Dyrektor Kampanii Przeciw Homofobii Slava Melnyk zestawił te deklaracje z tymi z „1933 roku, kiedy to również istniały strefy wolne od określonych grup ludzi”^[189].

Według ekspertyzy prawnej Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego zaprezentowanej 19 lipca 2019 „przyjmowane przez niektóre sejmiki województw oraz rady gmin i powiatów uchwały przeciwko osobom LGBT+ rażąco naruszają szereg powszechnie obowiązujących w Polsce aktów prawa krajowego, unijnego oraz międzynarodowego. Choć uchwały nie tworzą bezpośrednio nowych praw ani obowiązków i mają rangę wyłącznie deklaracji politycznych, to ze względu na sprzeczność z art. 7 i 32 Konstytucji powinny zostać uznane za nieważne ze względu na naruszenie zasad legalizmu, praworządności i zakazu dyskryminacji”^[190][16].

18 grudnia 2019 Parlament Europejski przyjął (463 głosy za, 107 przeciw)^[191][192] rezolucję w sprawie dyskryminacji osób LGBTI i nawoływania do nienawiści do nich w sferze publicznej, w tym stref wolnych od LGBTI^[193] wzywającą Polskę do potępienia dyskryminacji osób LGBTI oraz do unieważnienia uchwał samorządów o „strefach wolnych od ideologii LGBT” i inne uchwały uderzające w prawa osób LGBTI^{[193][194][192]}.

W lutym 2020 Lewica wystąpiła do organów europejskich, by zbadały uchwały anty-LGBT^[195].

„Strefy wolne od ideologii LGBT” zostały również wymienione jako element „trwających i nasilających się prześladowań ludzi LGBTI w Polsce” w oświadczeniu prasowym agencji UNAIDS, działającej w ramach ONZ, wydanego w dniu 14 sierpnia 2020 w związku z zatrzymaniami uczestników protestu przeciwko zastosowaniu tymczasowego aresztu wobec aktywistki LGBT posługującej się pseudonimem „Margot”^[196].

Rzecznik Praw Obywatelskich, Adam Bodnar, korzystając ze swoich uprawnień, skierował do pięciu wojewódzkich sądów administracyjnych skargi na wybrane uchwały rad gmin o przeciwdziałaniu „ideologii LGBT”^[197][198]. Skargi dotyczą uchwał gmin: Istebna (woj. śląskie), Lipinki (woj. małopolskie), Klwów (woj. mazowieckie), Serniki (woj. lubelskie), Niebylec (woj. podkarpackie). W ocenie Rzecznika akty te:

• są sprzeczne z konstytucyjną zasadą legalizmu, zgodnie z którą organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa;
• stanowią władczą dyspozycję dla organów wykonawczych gminy i innych organów podległych, do której formułowania rady gmin nie miały prawa;
• dyskryminują osoby nieheteronormatywne i transpłciowe, wykluczając je ze wspólnoty samorządowej;
• ograniczają prawa i wolności mieszkańców gminy – ich prawo do życia prywatnego i rodzinnego, wolność wypowiedzi, prawo do nauki, prawo do nauczania oraz prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami – w sposób bezprawny, gdyż ograniczenia tych praw i wolności mogą nastąpić tylko w ustawie.

W ocenie Rzecznika wszystkie uchwały (w tym określane jako stanowiska, deklaracje i inne formy wypowiedzi) organów władzy publicznej, które ingerują w prawa i wolności człowieka, zapowiadając „przeciwdziałanie ideologii LGBT”, są niezgodne z prawem, natomiast ze względów organizacyjnych wybrano na początek po jednej gminie dla każdego z województw. Prace nad kolejnymi skargami do sądów administracyjnych, w tym na uchwały organów stanowiących jednostek samorządowych innych szczebli (powiatu, województwa), są kontynuowane^[197].

W marcu 2020 Rzecznik uzupełnił złożone skargi o dodatkowe zarzuty naruszenia prawa europejskiego, a także zaskarżył kolejne uchwały: Rady Miejskiej w Osieku (woj. świętokrzyskie), Rady Powiatu Ryckiego (woj. lubelskie), Rady Powiatu Tarnowskiego (woj. małopolskie) oraz Sejmiku Województwa Lubelskiego (woj. lubelskie)^[199].

23 czerwca 2020 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie odrzucił skargę na uchwałę Rady Gminy Lipinki, stwierdzając, że zaskarżona uchwała nie została podjęta w sprawie z zakresu administracji publicznej, a tym samym nie może być przedmiotem kontroli sądu administracyjnego. Sąd nie badał zatem zasadności skargi pod względem merytorycznym – nie oceniał postawionych w skardze zarzutów, nie wypowiadał się na temat dyskryminującego charakteru uchwały i nie stwierdził czy jest lub nie jest ona zgodna z prawem. Identyczną decyzję ten sam sąd podjął 24 czerwca 2020 w sprawie skargi RPO na uchwałę Rady Powiatu Tarnowskiego^[200]. Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył oba postanowienia WSA w Krakowie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA uwzględnił skargi kasacyjne RPO w tych sprawie i zwrócił sprawy do merytorycznego zbadania.

14 lipca 2020 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uwzględnił wszystkie zarzuty skargi Rzecznika na uchwałę Rady Gminy Istebna i stwierdził jej nieważność, z kolei 15 lipca 2020 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, Delagatura w Radomiu, uwzględnił skargę Rzecznika na analogiczną uchwałę Rady Gminy Klwów, także ją unieważniając^[201].

6 sierpnia 2020 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie uwzględnił skargę Rzecznika Praw Obywatelskich i unieważnił uchwałę Rady Gminy Serniki o nazwie „Gmina Serniki wolna od ideologii LGBT”. W ustnym uzasadnieniu sąd stwierdził, że uchwała „posiada charakter władczy oraz ingeruje w prawa i wolności człowieka i obywatela”^[202]. Podobną argumentację przedstawił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach, unieważniając uchwałę gminy Osiek^[203].

8 września 2020 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie odrzucił skargę Rzecznika Praw Obywatelskich na uchwałę Rady Gminy Niebylec^[204]. Postanowienie zostało zaskarżone do NSA, który w 2021 uwzględnił skargę kasacyjną i zwrócił mu sprawę do merytorycznego zbadania. Ponownie rozpatrując skargę RPO, WSA w Rzeszowie unieważnił uchwałę, stwierdzając, że wykracza ona poza zakres zadań i właściwość gminy. Wskazał ponadto, że kwestia osób LGBT jest kwestią ogólnopolską, a uchwała kreuje pozaustawowe zadanie Rady Gminy w postaci obrony przed „ideologią LGBT”, przy czym sąd uznał, że nie ma czegoś takiego jak ideologia (osób) LGBT, tak jak nie ma ideologii osób heteroseksualnych^[205].

9 maja 2022 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie unieważnił uchwałę Rady Powiatu w Rykach oraz uchwałę Sejmiku Województwa Lubelskiego^[206].

28 czerwca 2022 r. NSA rozpatrzył pierwsze skargi kasacyjne na unieważnienie uchwał anty-LGBT przez wojewódzkie sądy administracyjne po skargach RPO. Sprawę z Sernik zbadał na rozprawie, a sprawy uchwał rad gmin w Istebnej, Osieku i Klwowie – na posiedzeniach niejawnych. W motywach ustnych wyroku NSA wskazał m.in., że „zaskarżona uchwała ingeruje w godność i życie prywatne tej grupy mieszkańców, które identyfikują się jako osoby LGBT. Niezależnie jakie były intencje radnych, społecznym skutkiem uchwały jest naruszenie godności, czci i dobrego imienia oraz ściśle związanego z tymi dobrami życia prywatnego określonej grupy mieszkańców”^[207].

Pozostałe orzeczenia nie są prawomocne.

 

Działacz społeczny Bartosz Staszewski w odpowiedzi na dyskryminacyjne uchwały realizuje projekt fotograficzny, w ramach którego robi zdjęcia znaków oznaczających wjazd do miejscowości z dołączonym do nich, przygotowanym na potrzeby akcji, znakiem „Strefa wolna od LGBT” nawiązującym wyglądem do prawdziwych znaków drogowych^[208][209]. Zdjęcia były szeroko komentowane przez media tradycyjne na całym świecie^[210][211]. Wiele osób uwierzyło, że tabliczki zostały zainstalowane tam oficjalnie^[212].

W 2020 gminy: Zakrzówek, Tuszów Narodowy i Niebylec, które Staszewski uwzględnił na swoich zdjęciach, pozwały go o naruszenie dóbr osobistych. Wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Rzeszowie oddalił powództwo gminy Niebylec^[213]. Pozostałe dwie sprawy są nadal w toku.

14 lutego 2020 francuska gmina Saint-Jean-de-Braye zerwała partnerstwo z gminą Tuchów jako odpowiedź na przyjęcie przez tuchowski samorząd uchwały o strefie wolnej od ideologii LGBT^[214]. Burmistrz Tuchowa, Magdalena Marszałek, stwierdziła: „Nie byłam inicjatorem i nie popierałam tej uchwały. Nie jestem zwolennikiem radykalnych działań w samorządzie. Inicjatywę uchwałodawczą podjęli radni Prawa i Sprawiedliwości”^[215][216]. Colette Martin-Chabbert, doradczyni mera gminy Saint-Jean-de-Braye ds. międzynarodowych określiła działania polskich samorządowców „lekceważeniem praw człowieka”^[217][218]. W uzasadnieniu przedstawiciele francuskiej gminy przywołali fakt, że w czasie II wojny światowej w departamencie Loiret mieściły się trzy miejsca internowania, a w obozie koncentracyjnym(inne języki) w Jargeau więziono Romów i osoby homoseksualne^[219].

19 lutego 2020 redakcja OKO.press wysłała 52 listy do europejskich partnerów 13 polskich władz samorządowych, które przyjęły uchwały „Przeciwko ideologii LGBT”, w których nawołują do zerwania lub zawieszenia współpracy z tymi samorządami^[220]. 20 lutego francuska gmina Nogent-sur-Oise zawiesiła partnerstwo z gminą Kraśnik^[221][222], a 28 lutego o zawieszeniu współpracy z Puławami poinformował mer Douai^[223].

5 marca 2020 rada powiatowa Fermoy ogłosiła intencję zerwania współpracy z Nową Dębą^[224][225].

17 maja 2020 burmistrz Schwerte poinformował o zawieszeniu partnerstwa z miastem Nowy Sącz^[226][227].

Podobne kroki podjęły inne samorządy partnerskie, m.in. Weimar^[228] i Nieuwegein^[229].

25 lutego 2020 redaktorka portalu Queer.pl Magda Dropek zasugerowała, że zachowanie współpracy i zaapelowanie do miast partnerskich o wsparcie, współpracę, szkolenia antydyskryminacyjne dla urzędników z samorządów z, jej zdaniem, homofobicznymi uchwałami, zaproszenie ich na wydarzenie, konferencję o prawach LGBT, przyjechanie do Polski, by okazać wsparcie społeczności LGBT mogłoby być lepszym rozwiązaniem sytuacji niż zrywanie współpracy^[230].

28 lipca 2020 komisarz UE ds. równości Helena Dalli poinformowała, że 6 wniosków o uzyskanie grantów w ramach działania „Partnerstwo Miast” programu Komisji Europejskiej „Europa dla Obywateli” zostało odrzuconych z powodu przyjęcia uchwał „o strefach wolnych od LGBT lub o prawach rodziny”^[231]. W pierwszej rundzie programu zakwalifikowano natomiast wnioski ośmiu innych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce^[232].

14 września 2020 norweska Minister Spraw Zagranicznych Ine Eriksen Soreide w pisemnej odpowiedzi na pytanie jednej z posłanek o przyznawanie funduszy samorządom, które przyjęły uchwały o „strefach wolnych od ideologii LGBT”, stwierdziła, że „Kraśnik i gminy z podobnymi deklaracjami nie otrzymały wsparcia projektowego w bieżącym okresie finansowania i nie otrzymają takiego wsparcia, dopóki te deklaracje będą ważne. Dotyczy to również wszystkich instytucji znajdujących się pod kontrolą władz miejskich”^[233][234]. Chodzi o fundusze Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego, czyli tak zwane fundusze norweskie.

Na początku lutego 2021 r. ujawniono, że co najmniej 2 projekty, które zakwalifikowano do dofinansowania z funduszy norweskich są zagrożone. W przypadku projektu Szlak Karpacki, którego liderem było województwo podkarpackie, podjęto decyzję o nieprzyznaniu mu dofinansowania^{[235][236][237]}, natomiast w przypadku projektu „Utworzenie Muzeum Kultury Wilamowskiej w Wilamowicach – Budowa budynku Muzeum Kultury Wilamowskiej”, którego beneficjentem miała być m.in. Gmina Wilamowice, podjęto decyzję o zawieszeniu finasowania^[238].

Zgodnie z Umową Partnerstwa dla realizacji Polityki Spójności 2021-2027 fundusze unijne muszą być przyznawane w zgodzie zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, co oznacza m.in. że samorządy z uchwałami anty-LGBT nie mogą być beneficjentami takich funduszy. Przykładowo w Programie Fundusze Europejskie dla Lubelskiego 2021-2027 zawarto klauzulę: „Fundusze polityki spójności będą przyznawane wyłącznie projektom i beneficjentom, którzy przestrzegają przepisów antydyskryminacyjnych”, co wg Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego oznacza wyłączenie możliwości ubiegania się takiego samorządu o wsparcie dla projektów ze środków UE^[239].

Wielu spodziewanych gości Letniej Akademii Filmowej w Zwierzyńcu zapowiedziało jej bojkot ze względu na przyjętą przez samorząd deklarację^[240]. Mieszkańcy Zwierzyńca przygotowali projekt uchwały w sprawie wycofania się przez Radę Miasta w Zwierzyńcu z przyjętego stanowiska^[241].

 

Wiceprezydent Wrocławia, Sebastian Lorenc, w reakcji na materiał brytyjskiej telewizji Channel 4 o „strefach wolnych od LGBT” w Polsce napisał na Twitterze, że ma ochotę zaproponować radzie miasta przyjęcie uchwały „Wrocław – strefa przyjazna LGBT”^[242]. Podobną propozycje w Wilamowicach zasugerował np. badacz języka wilamowickiego^[243]. Radni Poznania z partii Nowoczesna również zasugerowali uczynienie go miastem wolności i tolerancji^[244].

Przyjmowanie przez samorządy uchwał o tzw. strefach wolnych spotkało się też z zainteresowaniem mediów, które zwróciły uwagę na pogarszającą się sytuację osób LGBT w Polsce, np. BBC^[245], CNN^[246], Channel 4^[12] oraz DW^{[247][248][249]}. Komisarz do spraw równości Helena Dalli wyraziła zaniepokojenie wysokim stopniem dyskryminacji osób LGBT+ w UE, przywołując między innymi przyjmowanie deklaracji o strefach wolnych od tzw. ideologii LGBTI, czy ataki na marsze równości^[250][249].

W marcu 2020 pod Instytutem Polskim w Berlinie odbył się protest przeciw „strefom wolnym”^[251].

BBC Radio 4 opublikował dokument na temat mobilizacji przeciw tzw. strefom wolnym ze strony społeczności LGBT w Polsce^[252]. Również londyńska organizacja Pride in London zaapelowała do sekretarza spraw zagranicznych odnośnie do interwencji ws. „ciągłego łamania praw LGBT+ w Polsce”^[253].

W marcu 2020 radny z Karoliny Południowej zasugerował referendum, by uczynić hrabstwo Greenville, strefą wolną od LGBT podobną, zdaniem niektórych mediów, do polskich stref tego typu^{[254][255][256]}.

• sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Polsce
• homofobia

• Atlas nienawiści (Atlas of Hate) [online], atlasnienawisci.pl [dostęp 2020-01-31] .strona główna serwisu
• Projekt fotograficzny LGBT Free Zones Poland signs dokumentujący fotografie osób LGBT mieszkających w jednostkach samorządowych, które przyjęły deklaracje, lgbtfreezones.pl [dostęp 2020-04-26] [zarchiwizowane 2022-10-25] .
• Samorządowa Karta Praw Rodzin [online], www.kartarodzin.pl [dostęp 2020-01-31] .strona główna serwisu
• MinnieM. Stephenson MinnieM., Life inside Poland’s “Gay-Free Zones” [online], Dokument Channel 4 o „strefach wolnych”, channel4.com, 5 marca 2020 [dostęp 2020-03-09]  (ang.).
• JędrzejJ. Malko JędrzejJ., Tu nie chodzi o ludzi [online], 29 czerwca 2020 .
• https://mnw.org.pl/tuchodzioludzi/