Stary Cmentarz w Łodzi

Stary Cmentarz w Łodzi
	nr rej. A/273, A/274, A/275 z 16 września 1980
	; Stary Cmentarz
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Miejscowość	Łódź
Typ cmentarza	wielowyznaniowy
Powierzchnia cmentarza	ok. 21 ha
Data otwarcia	1855
	Mapa cmentarza;
	Położenie na mapie Łodzi Stary Cmentarz
	Położenie na mapie Polski Stary Cmentarz
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Stary Cmentarz
	51°46′38″N 19°26′06″E/51,777222 19,435000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Stary Cmentarz w Łodzi – główny i zabytkowy kompleks łódzkich nekropolii, założony w 1855, przy zbiegu ulic Ogrodowej i Srebrzyńskiej. Cmentarz jest chrześcijański i trójwyznaniowy, podzielony na część katolicką (11 ha), ewangelicką (9 ha) i prawosławną (niespełna 1 ha). W 2015 kompleks został uznany pomnikiem historii^[2].

Nekropolia jest miejscem spoczynku dla wielu słynnych postaci, związanych zarówno z Łodzią, jak i Rzeczpospolitą. Spośród zabudowy wyróżnia się m.in. neorenesansowa kaplica grobowa rodu Heinzlów – znajdująca się w części katolickiej, jak również neogotycka kaplica rodziny Scheiblerów – w części ewangelickiej^[3]. Obiekt ten jest także najokazalszym zabytkiem cmentarza, stanowiącym perłę światowej architektury, będący mauzoleum wystawionym w latach 1885–1888, według projektu Edwarda Lilpopa i Józefa Piusa Dziekońskiego.

Nekropolia w czasach współczesnych

Od 1995, cyklicznie 1 listopada, prowadzona jest kwesta na rzecz ratowania zabytków Cmentarza. Od tej pory uratowano i odnowiono już kilkadziesiąt obiektów cmentarza. Inicjatorem tej akcji był Wojciech Słodkowski (dziennikarz łódzkiej telewizji), który prowadził ją co roku do 2012^[4]. Zbiórkę teraz organizuje, po swoim powstaniu w 1999 Towarzystwo Opieki nad Starym Cmentarzem, któremu od początku przewodniczył nieżyjący już Stanisław Łukawski (nestor łódzkich przewodników).

W roku 2009 powstał film dokumentalny Nekropolis. Łódzkie trójprzymierze cieni w reżyserii Andrzeja B. Czuldy o Cmentarzu Starym, historii Łodzi i najwybitniejszych postaciach tworzących to miasto w okresie fabrykanckim, a pochowane na tej trójwyznaniowej nekropolii.

Grobowce

Znajdują się tu mauzolea łódzkich rodów fabrykanckich – Grohmanów, Geyerów, Kunitzerów, Kindermannów czy wcześniej wspomnianych Scheiblerów. Nad częścią katolicką dominuje neorenesansowe mauzoleum rodziny Heinzlów, wzniesione w latach 1899–1904 według projektu berlińskiego architekta Franciszka Schwechtena, w której jako pierwszy spoczął Juliusz Heinzel^[5]. W prawosławnej części nekropolii pochowani są przede wszystkim rosyjscy urzędnicy carscy i żołnierze. Znajduje się tam mauzoleum Gojżewskich. W sumie ponad 200 grobowców Starego Cmentarza w Łodzi wpisanych jest do rejestru zabytków.

Niektóre groby na Starym Cmentarzu

Z tym tematem związana jest kategoria: Pomniki nagrobne na Starym Cmentarzu w Łodzi.

Grobowiec Ernsta Leonhardta
Grób małego dziecka śpiącego na poduszce
Grób rodziny Heiman-Jareckich
Kaplica Heinzlów
Kaplica Rodziny Scheiblerów
Mauzoleum Gojżewskich
Pomnik Sophie Biedermann
zbiorowa mogiła harcerek z 15 ŁDH, które utonęły 18 lipca 1948 na jeziorze Gardno^[6]

Osoby pochowane na Starym Cmentarzu

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani na Starym Cmentarzu w Łodzi.

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani w części ewangelicko-augsburskiej Starego Cmentarza w Łodzi.

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani w części prawosławnej Starego Cmentarza w Łodzi.

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi.

Przypisy

↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 37 [dostęp 2012-07-21] .
↑ Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].
↑ RyszardR. Bonisławski RyszardR., Towarzystwo PrzyjaciółT.P. Łodzi Towarzystwo PrzyjaciółT.P. (red.), Łódź zapamiętana, Łódź: OWR Sagalara, 2002, s. 3, ISBN 978-83-910842-4-3 [dostęp 2024-08-21] .
↑ Zmarł dziennikarz Wojciech Słodkowski, Onet 3 listopada 2012.
↑ Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s- 154, ISBN 83-87080-43-8.
↑ Gronczewska Anna, Tragiczne, harcerskie wakacje. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”). 2 VII 2012, nr 84, s. 6.

Bibliografia

Jan Dominikowski: Nekropolia Łodzi wielkoprzemysłowej. Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. Dzieje i sztuka 1854–1945. Łódź 2004 ISBN 83-904224-5-X (podstawowa pozycja do dziejów zespołu cmentarzy przy ul. Ogrodowej-Srebrzyńskiej oraz jego architektury funeralnej)
Ryszard Bonisławski, Joanna Podolska: Spacerownik, Cmentarz Stary przy ulicy Ogrodowej. gazeta.pl, 2007-10-27. [dostęp 2012-07-21].
Zbigniew Piąstka: W cieniu alei cmentarnych. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990.
Krzysztof Stefański: Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi, Łódź 1992.

Linki zewnętrzne

Stary Cmentarz w Łodzi. starycmentarz.org archive.org.
Cmentarz Stary w Łodzi. cmentarz-stary.w-lodzi.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-01)].
Stary Cmentarz w Łodzi (dzień Wszystkich Świętych)

[1] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 37 [dostęp 2012-07-21] .

[2] Aleksandra Hac: Prezydent Komorowski: Łódzkie zabytki pomnikami historii. lodz.gazeta.pl, 2015-02-17. [dostęp 2018-02-22].

[3] RyszardR. Bonisławski RyszardR., Towarzystwo PrzyjaciółT.P. Łodzi Towarzystwo PrzyjaciółT.P. (red.), Łódź zapamiętana, Łódź: OWR Sagalara, 2002, s. 3, ISBN 978-83-910842-4-3 [dostęp 2024-08-21] .

[4] Zmarł dziennikarz Wojciech Słodkowski, Onet 3 listopada 2012.

[Krystyny-5] Niemieckimi śladami po „Ziemi Obiecanej”, praca zbiorowa pod red. Krystyny Radziszewskiej, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Literatura, 1997, s- 154, ISBN 83-87080-43-8.

[6] Gronczewska Anna, Tragiczne, harcerskie wakacje. [w:] „Kocham Łódź” (dod. do „Polska. Dziennik Łódzki”). 2 VII 2012, nr 84, s. 6.

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]