Sanatorium Wojskowe w Zakopanem
Wojskowe Sanatorium im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, ob. ośrodek wypoczynkowy Rewita Zakopane w Kościelisku – jednostka organizacyjna służby zdrowia Wojska Polskiego II RP.
 Model budynku sanatorium | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Nędzy Kubińca 101 |
| Kondygnacje |
6 |
| Rozpoczęcie budowy |
1898 r. |
| Ukończenie budowy |
1902 r. |
| Pierwszy właściciel |
Kazimierz i Bronisława Dłuscy |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie gminy Kościelisko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego  | |
 49°17′19,2″N 19°54′15,0″E/49,288667 19,904167
| |
Historia sanatorium
edytujZostało stworzone w budynku sanatorium Dłuskich w Kościelisku, który w 1928 został nabyty przez Ministerstwo Spraw Wojskowych. Zostały wówczas utworzone Wojskowe Domy Wypoczynkowe (WDW). Wkrótce po przejęciu, ministerstwo przeprowadziło w budynku remont[1]. Równolegle w gmachu funkcjonowała siedziba Komendy Placu Zakopane.
19 września 1928 kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych generał dywizji Daniel Konarzewski zatwierdził skład osobowy Sanatorium Wojskowego w Zakopanem. Struktura organizacyjna sanatorium przewidywała funkcjonowanie:
- komendanta sanatorium,
- kwatermistrza,
- plutonu administracyjnego,
- oddziału kuracjuszy,
- przychodni dentystycznej i
- apteki sanatorium.
Personel sanatorium liczył 11 oficerów, 8 szeregowców, 10 urzędników, 7 niższych funkcjonariuszy i 8 pielęgniarek[2].
Sanatorium zostało uruchomione 24 października 1928 roku, jako zakład stały, czynny w ciągu całego roku, obliczony na 200 miejsc, z których 80 przypadało dla oficerów zawodowych i emerytowanych, 70 dla rodzin oficerów zawodowych, 28 dla podoficerów zawodowych i emerytowanych oraz 22 dla rodzin podoficerów zawodowych[3].
Sanatorium było przeznaczone do leczenia chorych z początkową, względnie mało rozwiniętą, dobrze rokującą gruźlicą płuc, o charakterze zamkniętym, posiadających duży zasób sił odpornościowych, jak również dla rekonwalescentów po przebytych wyniszczających chorobach[3].
3 lipca 1929 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zmienił nazwę Sanatorium Wojskowego w Zakopanem na „Wojskowe Sanatorium im. marszałka Józefa Piłsudskiego w Zakopanem gmina Kościelisko”[4].
Komendanci
edytuj- mjr lek. dr Zbigniew Wiktor Czarnek (VII 1928[5] – X 1931 → pomocnik komendanta 5 Szpitala Okręgowego[6])
- ppłk lek. dr Alfred Chełmicki (X 1931[6] – XI 1935 → szef sanitarny DOK V)
- ppłk lek. dr Władysław Jan Rymaszewski (XI 1935 – 1938 → komendant 5 Szpitala Okręgowego)
- ppłk lek. dr Artur Szumski (1938 – 1939)
W sanatorium lekarzem byli m.in. oficerowie lekarze Zdzisław Czaplicki, Włodzimierz Czerny, Feliks Nowakowski, Michał Bujwid, Adam Góral.
Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę trzech z dyrektorów sanatorium zostało zamordowanych w ramach zbrodni katyńskiej z 1940: Z Czarnek w Katyniu[7], A. Szumski na Ukrainie[8], W. Rymaszewski w Charkowie[9]. Alfred Chełmicki zmarł w 1945[10].
Budynek
edytujBudynek został wybudowany w latach 1898–1902[11]. Wówczas w 1902 sanatorium dla ludzi z chorobami płuc założyli Kazimierz i Bronisława Dłuscy. Budowę gmachu sanatorium wsparła siostra Bronisławy, Maria Skłodowska-Curie w 1911, co upamiętniono na tablicy pamiątkowej.
W gmachu funkcjonował Wojskowy Zespół Wypoczynkowy „Kościelisko” przy ulicy Nędzy Kubińca 101[12], który obecnie funkcjonuje jako ośrodek wypoczynkowy Rewita Kościelisko[13]. W 2020 ogłoszono, że budynek zostanie rozbudowany i zmodernizowany, po tym jak wyłoniono zwycięzców w konkursie[1].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Ośrodek Rewita w Kościelisku od nowa: projekt modernizacji sanatorium Dłuskich [online], architektura.muratorplus.pl [dostęp 2024-01-18] (pol.).
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 25 z 19 września 1928 roku, poz. 290.
- ↑ a b Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 30 z 2 listopada 1928 roku, poz. 333.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 22 z 3 lipca 1929 roku, poz. 215.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 229.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 23 października 1931 roku, s. 334.
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 91. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 95. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Charków. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2003. s. 463. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ Alfred Chełmicki z Chełmicy h. Nałęcz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ Rewita WDW Kościelisko. rewita.pl. [dostęp 2014-12-10].
- ↑ DW „Kościelisko” w Kościelisku. wzw.zakopane.pl. [dostęp 2014-12-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 grudnia 2014)].
- ↑ Rewita Kościelisko. Rewita.pl. [dostęp 2017-06-28].
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Anna Maria Szucka: Moje Kościelisko. mailbox.olsztyn.pl. [dostęp 2014-12-10].
- Barbara Górecka: Kościelisko. Uzdrowisko pod Giewontem. krajoznawcy.info.pl. [dostęp 2014-12-10].