Ryż
Ryż (Oryza L.) – rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych obejmujący 25 gatunków[3]. Występuje w strefie klimatów gorących i ciepłych na całym świecie. Ryż spożywczy, będący podstawą wyżywienia 1/3 ludności świata, jest produktem otrzymywanym z ziarna ryżu siewnego.
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
ryż |
| Nazwa systematyczna | |
| Oryza L. Sp. Pl. 333. 1 Mai 1753 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Oryza sativa Linnaeus | |
B: Ryż brązowy
C: Ryż z zarodkiem
D: Ryż biały z pozostałością otrąb
E: Musenmai (jap. 無洗米), „Polerowany i gotowy do ugotowania”, dosł. ryż bez płukania
(1): Plewa
(2): Otręby
(3): Pozostałość otrąb
(4): Zarodek
(5): Bielmo
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)
Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny Ehrhartoideae, plemienia Oryzeae[4].
- Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), podrodzina ryżowe (Oryzoideae Burmeist.), plemię ryżowe (Oryzeae Dumort.), podplemię Oryzinae (Gray) Griseb. in Ledeb., rodzaj ryż (Oryza L.)[5].
- Wykaz gatunków[3]
Sekcja Australiensis
- Oryza australiensis Domin
Sekcja Brachyantha
- Oryza brachyantha A. Chev. & Roehr.
Sekcja Oryza
- Oryza alta Swallen
- Oryza barthii A. Chev.
- Oryza eichingeri Peter
- Oryza glaberrima Steudel
- Oryza glumipatula Steud.
- Oryza grandiglumis (Döll) Prodoehl
- Oryza latifolia Desv.
- Oryza longistaminata A. Chev. & Roehr.
- Oryza malampuzhaensis Krishnasw. & Chandrasekh.
- Oryza meridionalis Ng
- Oryza minuta J. Presl
- Oryza nivara S. D. Sharma & Shastry
- Oryza officinalis Wall. ex G. Watt
- Oryza punctata Kotzchy ex Steud.
- Oryza rhizomatis D. A. Vaughan
- Oryza rufipogon Griffiths
- Oryza sativa L. – ryż siewny
- Oryza schweinfurthiana Prodoehl
Sekcja Padia
- Oryza longiglumis Jansen
- Oryza meyeriana (Zoll. & Moritzi) Baill.
- Oryza neocaledonica Morat
- Oryza ridleyi Hook. f.
- Oryza schlechteri Pilg.
Zobacz też
edytujNazwą ryż określa się również niekiedy rośliny spoza rodzaju Oryza:
- dziki ryż, indiański ryż, wodny ryż – zizania wodna (owies wodny)
- peruwiański ryż – komosa ryżowa (quinoa)
- niemiecki ryż – jęczmień dwurzędowy lub zwyczajny
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-12-21] (ang.).
- ↑ a b Taxon: Oriza. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).
- ↑ Poaceae (grass family). [w:] Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).
- ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Oryza według Reveala