Powiat raciborski

Powiat raciborski leży w Kotlinie Raciborskiej, częściowo na Płaskowyżu Głubczyckim i od strony wschodniej we fragmencie na Płaskowyżu Rybnickim. Powiat przecina rzeka Odra oraz jej dopływy: Psina i Ruda. Południowa część powiatu otwiera się na Bramę Morawską.

Pod względem administracyjnym powiat raciborski należy do województwa śląskiego, a graniczy z terenami, na których wydobywa się węgiel kamienny, obszar ten nosi nazwę Rybnickiego Okręgu Węglowego. Od południowo-zachodniej strony graniczy z Czechami, a mianowicie sąsiaduje z obszarami wydobycia węgla w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim oraz dużą aglomeracją miejsko-przemysłową Ostrawy. Od pozostałych stron natomiast powiat graniczy z rolniczymi gminami powiatu głubczyckiego, kędzierzyńsko-kozielskiego (województwo opolskie), gliwickiego, rybnickiego, wodzisławskiego (województwo śląskie), a na północnym wschodzie z miastem Rybnik. Historycznie teren powiatu leży na Górnym Śląsku^[2].

Herb	Nazwa gminy	Rodzaj gminy	Liczba ludności	Powierzchnia	Gęstość zaludnienia
	Racibórz	miejska	56 397	74,96 km²	777,9 os./km²
	Krzanowice	miejsko-wiejska	6086	47,06 km²	129,3 os./km²
	Kuźnia Raciborska	miejsko-wiejska	12 283	126,84 km²	96,8 os./km²
	Kornowac	wiejska	4707	26,3 km²	179 os./km²
	Krzyżanowice	wiejska	11 492	69,67 km²	164,9 os./km²
	Nędza	wiejska	7156	57,14 km²	127,4 os./km²
	Pietrowice Wielkie	wiejska	7203	68,07 km²	105,8 os./km²
	Rudnik	wiejska	5207	73,94 km²	70,4 os./km²

• Racibórz – siedziba powiatu raciborskiego, leży w centrum powiatu. Według danych z 28 lutego 2006^[3] miasto miało 60 218 mieszkańców. Racibórz jest historyczną stolicą Górnego Śląska, gdzie rezydowali książęta opolsko-raciborscy. Do dzisiaj zachowało się wiele cennych zabytków, m.in. kaplica zamkowa pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego, którą zwą perłą gotyku śląskiego. Miasto jako pierwsze w Polsce i Europie otrzymało certyfikat ISO 14001.
• Krzanowice – siedziba gminy Krzanowice, leży w południowo-zachodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 2206 mieszkańców.
• Kuźnia Raciborska – siedziba gminy Kuźnia Raciborska, leży w północno-wschodniej części powiatu raciborskiego. Według danych z 31 grudnia 2004 miasto miało 5630 mieszkańców.

Według danych z roku 2006 Racibórz ma obszar 543,98 km², w tym

• użytki rolne łącznie 61,7% powierzchni (50,7% grunty orne a 10,1% łąki i pastwiska)
• lasy i tereny leśne 25,0% powierzchni.

• Piramida wieku mieszkańców powiatu raciborskiego w 2014 roku^[4].

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[5] powiat zamieszkiwało 108 211 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 107 926 osób^[6].

Ziemia raciborska w ciągu tysiąclecia podlegała wpływom wielu kultur oraz zmienności państwowej i politycznej. Zmienne uwarunkowania historyczne kształtowały wielokulturowość i wielonarodowość tego terenu, na którym od wieków współżyją mieszkańcy pochodzenia polskiego, śląskiego, niemieckiego oraz morawskiego (czeskiego)

• 1 maja 1816 – formalnie powstał powiat raciborski, w ramach reorganizacji Państwa Pruskiego,
• 4 lutego 1920 – część powiatu raciborskiego, Kraik hulczyński (cz. Hlučínsko, niem. Hultschiner Ländchen), została przekazana Czechosłowacji,
• 1921 – po zakończeniu I wojny światowej na Górnym Śląsku przeprowadzony został plebiscyt, w wyniku którego powiat raciborski został podzielony. Jego wschodnia część znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej, zachodnia w granicach Niemiec. 30 maja 1921 polska część powiatu raciborskiego została przyłączona do powiatu rybnickiego^[12],
• 2 października 1938 – wkroczenie wojsk niemieckich na Kraik hulczyński,
• 30 października 1938 – Kraik hulczyński został przyłączany do powiatu raciborskiego w rejencji opolskiej w ramach Okręgu Rzeszy Śląsk,
• czerwiec 1942 do 1945 – istniało 5 obozów dla Polaków (Polenlager) w powiecie raciborskim,
• 31 marca 1945 – Armia Czerwona zajęła Racibórz, paląc go w czasie walk. Żołnierze radzieccy, w ramach rewanżu, celowo zniszczyli 85% całej zabudowy. Pozostała część powiatu została zajęta przez wojska radzieckie w drugiej połowie kwietnia 1945 roku,
• 9 maja 1945 – polska administracja objęła władzę na ziemi raciborskiej i czechosłowacka administracja objęła władzę na ziemi hluczyńskiej,
• 1967 – utworzono miasta Kuźnia Raciborska,
• 1975 – powiat raciborski został przeniesiony z województwa opolskiego do województwa katowickiego, a powiaty, jako jednostki administracyjne zostały zlikwidowane,
• lipiec 1997 – tereny powiatu raciborskiego nawiedziła powódź tysiąclecia,
• 2001 – przywrócono prawa miejskie Krzanowicom,
• 1 stycznia 1999 – powiat raciborski został reaktywowany.

• pałac z XVIII wieku wraz z budynkiem bramnym należący w przeszłości m.in. do rodziny Lichnowski. W pałacu przebywali m.in. Franciszek Liszt i Ludwig van Beethoven. Obecnie dom opieki dla upośledzonych prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek.

• kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny
• cmentarz z końca XIX w.

• odbudowywany Zamek Piastowski z unikalną Kaplicą Zamkową pw. św. Tomasza Becketa z XIII wieku
• gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP
• rezerwat leśno-stawowy „Łężczak”
• Arboretum Bramy Morawskiej
• Rynek z Kolumną Maryjną z 1727 roku oraz kościołem św. Jakuba
• Muzeum prezentujące m.in. ekspozycje:
  • „Rok obrzędowy na Górnym Śląsku
  • „W Krainie Ozyrysa” z mumią Egipcjanki
  • „Dawne techniki dentystyczne”
• Kościół Ducha Świętego z 1334 roku, obecnie muzeum, w kościele oprócz aktualnych wystaw można zobaczyć freski z 1635 roku, przedstawiające adorację błogosławionej Eufemii i Zesłanie Ducha Św.
• Baszta więzienna z fragmentem zachowanych murów miejskich.

• dawne Opactwo Cysterskie
• Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Rudach
• Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach

• kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła, perła śląskiego baroku, zachowane i wyeksponowane sarkofagi z XVII wieku.

• pałac w Wojnowicach w stylu neobarokowo-klasycystycznym z 1828 roku, położony w 4,5-hektarowym parku, wybudowany przez Carla Johanna Kuh’a. W 1872 r., zakupiony i rozbudowany przez rodzinę von Banck. Obecnie mieszczą się w nim: Dom Przyjęć okolicznościowych, Muzeum Dawnej Wsi, oraz pierwsze w Polsce Muzeum Horroru. Działa w nim również Stowarzyszenie Pałac w Wojnowicach – wczoraj, dziś, jutro.

• styczeń:
  • Regionalne Kolędowe Spotkania Wspólnot Śpiewaczych (Racibórz)
  • Powiatowy Przegląd Inscenizacji Bożonarodzeniowych „Pójdźmy do Betlejem”
• luty:
  • Biesiada Śląska Szkół Specjalnych „Bajtel Gala” (Racibórz)
  • Biesiada Śląska (Krzyżanowice)
• marzec:
  • Międzynarodowy Przegląd Teatrzyków Przedszkolnych (Tworków, gm. Krzyżanowice)
  • Procesje konne w Poniedziałek Wielkanocny (Racibórz-Sudół, Pietrowice Wielkie, Bieńkowice gm. Krzyżanowice)
• kwiecień:
  • Targi ekologicznego ogrzewania (Pietrowice Wielkie)
  • Ogólnopolski Festiwal Ekologicznej Piosenki i Wiersza dla Dzieci i Młodzieży Szkolnej w Raciborzu
• maj
  • Festyn majowy (Nędza)
  • Festiwal Państwowych Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych KOWADŁO (Kuźnia Raciborska)
  • Międzynarodowy Koncert poświęcony pamięci Beethovena i Liszta (Krzyżanowice)
• czerwiec
  • Święto Pieśni Chóralnej „Trojok Śląski” w Rudach
  • Dzień Opavy w Raciborzu
• sierpień
  • Międzynarodowa impreza kolarska (Racibórz)
• wrzesień
  • Dni Raciborza
• październik
  • Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Barwy Jesieni” (Racibórz)
  • Raciborski Przegląd Pieśni Religijnej „Spotkałem Pana”
• listopad
  • Festiwal Pieśni Chóralnej do słów Eichendorffa
• grudzień
  • Gwiazdka Serc (Racibórz)

Miasto jest członkiem Związku Subregionu Zachodniego i należy do Euroregionu Silesia. Racibórz jest stolicą Euroregionu.

• Drogi krajowe:
  • Droga krajowa nr 45
  • Droga krajowa nr 78

• Drogi wojewódzkie:
  • Droga wojewódzka nr 416
  • Droga wojewódzka nr 417
  • Droga wojewódzka nr 421
  • Droga wojewódzka nr 425
  • Droga wojewódzka nr 915
  • Droga wojewódzka nr 916
  • Droga wojewódzka nr 917
  • Droga wojewódzka nr 919
  • Droga wojewódzka nr 920
  • Droga wojewódzka nr 921
  • Droga wojewódzka nr 922
  • Droga wojewódzka nr 923
  • Droga wojewódzka nr 933
  • Droga wojewódzka nr 935
  • Droga wojewódzka nr 936

Powiat raciborski leży w pobliżu autostrady A1 (północ-południe) i autostrady A4 (wschód-zachód).

• Port lotniczy Katowice-Pyrzowice (około 80km)
• Port lotniczy Ostrava-Mošnov (około 60km)
• Port lotniczy Kraków-Balice (około 140 km)

•   Märkischer Kreis
•   Hrabstwo Wrexham Borough^[13]
•   Rendsburg
•   Powiat kędzierzyńsko-kozielski

• zarządcy powiatu raciborskiego
• powiat raciborski (1743–1817)
• powiat Ratibor (1818–1945)
• powiat raciborski (1945–1975)