Porte des Bombes
Porte des Bombes (malt. Bieb il-Bombi, wł. Porta delle Bombe, pol. Brama Bomb), oryginalnie nazywana Porta dei Cannoni (Brama Armatnia) - ozdobna łukowa brama we Florianie na Malcie. Oryginalnie zbudowana w roku 1721 jako wysunięta do przodu brama w faussebraye, na froncie Floriana Lines. W roku 1868 została powiększona przez dobudowanie drugiego przejścia. Mury z obu stron bramy zostały zburzone, dając bramie wygląd łuku triumfalnego.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Rozpoczęcie budowy |
1720 |
| Ukończenie budowy |
1721 |
| Ważniejsze przebudowy |
1868 (renowacja) |
| Właściciel |
Rząd Malty |
Położenie na mapie Malty  | |
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |
 35°53′25,6″N 14°30′07,5″E/35,890444 14,502083
| |
Historia
edytujBudowa Floriana Lines rozpoczęła się w roku 1636, lecz prace postępowały powoli, i fortyfikacje zostały ukończone dopiero na początku XVIII wieku. Posiadały one olbrzymie fortyfikacje frontowe z bastionami, dziełami fortyfikacyjnymi oraz faussebraye. Porte des Bombes została zbudowana w faussebraye w latach 1720–1721, według projektu francuskiego architekta Charlesa François de Mondion[1], za kwotę 6000 scudi[2]. Brama pierwotnie miała pojedyncze przejście i służyła jako zewnętrzna brama wejściowa do Floriany, prowadząc do głównej bramy miasta - Porta Sant'Anna[3]. Oryginalnie osłaniana była przez lunetę[4].
Podczas francuskiej inwazji na Maltę w czerwcu 1798 roku, Porte des Bombes została zajęta przez francuskich żołnierzy[5].
W połowie XIX wieku brytyjski rząd powiększył bramę, przez dodanie drugiego przejścia, aby pomieścić wzrastający ruch pojazdów na terenie Grand Harbour[6]. Powiększenie to zostało zaprojektowane przez architekta płk E. W. Dunforda z Royal Engineers[2] i kosztowało ₤900. Druga brama została otwarta 17 sierpnia 1868 roku, za czasów rządów gubernatora sir Patricka Granta[5].
Na początku XX wieku niektóre z ozdób w przejściu zostały usunięte, aby umożliwić przejeżdżanie tramwajów przez bramę. Później zburzono lunetę przed bramą, aby zbudować nową drogę[4], a w latach 1930. zburzone zostały mury z obu stron bramy, aby poradzić sobie z rosnącym natężeniem ruchu samochodowego[2]. Zmiany te doprowadziły do utraty przez bramę „czytelności” jako części Floriana Lines, robiąc ją podobną do łuku triumfalnego[7].
Brama była odnawiana pomiędzy wrześniem 2002 roku a marcem 2003 roku, kosztem Lm55 000. Prace renowacyjne zawierały też zainstalowanie oświetlenia. W maju 2005 roku wandale pomazali bramę przepalonym olejem, lecz uszkodzenia zostały usunięte w ciągu kilku dni[6]. 24 października 2012 roku brama została ponownie uszkodzona, tym razem w wyniku uderzenia w nią autobusu Arriva. Uszkodzenia zostały usunięte w ciągu kilku dni[8].
Brama i reszta Floriana Lines zostały włączone w «Antiquities List 1925».[9] Jest w tej chwili ujęta jako zabytek narodowy klasy 1., jest też umieszczona na liście National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands[7].
Wygląd bramy
edytujPorte des Bombes zbudowana została w stylu barokowym. Brama oryginalnie miała jeden łuk (przejście), drugi łuk - po lewej stronie, patrząc od frontu - dodany został w XIX wieku. Każde przejście otoczone jest rzeźbami armat, od których wzięła się jej oryginalna nazwa Porta dei Cannoni (Brama Armatnia), a na każdej armacie znajduje się płaskorzeźba tarczy herbowej. Cztery armaty, otaczające oryginalne pierwsze przejście, noszą herb Wielkiego Mistrza Ramona Perellos y Roccaful, gdy dwie armaty na drugim łuku noszą herb Wielkiej Brytanii. Brama posiada gzyms ponad rzędem rzeźbionych krzyży maltańskich. Ponad gzymsem widnieją tarcze herbowe z herbami Zakonu Maltańskiego, Wielkiego Mistrza Perellosa oraz Wielkiej Brytanii, jak również dwie marmurowe tablice z łacińskimi napisami. Tablica po prawej stronie głosi:[5][10]
DVM THRACES VBIQUE PVGNO
(Podczas gdy wszędzie walczę z Turkami, jestem bezpieczny w swoim siedlisku - 1721)
IN SEDE SIC TVTA CONSTO
MDCCXXI
Tablica po lewej stronie głosi:[5]
AD MAJOREM POPVLI
(Dla większej wygody społeczeństwa - 1868)
COMMODITATEM
MDCCCLXVIII
Trzy ozdobne tarcze herbowe, środkowa nosząca herb Perellosa, znajdują się na szczycie bramy. Były one częścią oryginalnej bramy, lecz przemieszczono je, gdy została ona powiększona[7].
Obok bramy znajdują się dwie kolumny, dźwigające kamienne kule, przedstawiające bomby (średniowieczne pociski armatnie). Dały one bramie jej współczesną nazwę Porte des Bombes[11].
Porte des Bombes jest jedną z dwóch tylko bram na Malcie, które mają przedstawienia uzbrojenia artyleryjskiego w naturalnej wielkości; drugą jest Brama św. Heleny, zbudowana w roku 1736.[12]
Brama w popkulturze
edytuj- Bramę można zobaczyć w filmie z roku 2016 13 godzin: Tajna misja w Benghazi.
Przypisy
edytuj- ↑ Denis De Lucca. The contribution of Francois de Mondion in the architectural development of 18th century Malta. „Proceedings of History Week”, s. 78, 1981. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-17]. (ang.).
- ↑ a b c Victor J. Rizzo, Discover Floriana – Historic Walks in a Green City, Floriana: Din l-Art Ħelwa & Floriana Local Council, 2010, s. 40–41, ISBN 978-99909-980-9-2 [zarchiwizowane z adresu 2016-05-29] (ang.).
- ↑ Gateways that have vanished: Porta Sant'Anna, Floriana & Porta Haynduieli, Cottonera. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2014-04-29. [dostęp 2021-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-21)]. (ang.).
- ↑ a b Floriana Lines – Floriana Lines. National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands, 2013-06-28. [dostęp 2016-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-19)]. (ang.).
- ↑ a b c d Porte des Bombes. Floriana Local Council. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-26)]. (ang.).
- ↑ a b Michael Testa: Vandals deface Portes des Bombes. [w:] Times of Malta [on-line]. 2005-05-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ a b c Porte des Bombes – Floriana Lines. National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands, 2013-06-28. [dostęp 2016-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-19)]. (ang.).
- ↑ Bus crash: Police list the injured – Arriva says diesel may have mixed with rainwater on the road. [w:] Times of Malta [on-line]. 2012-10-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ Protection of Antiquities Regulations 21st November, 1932 Government Notice 402 of 1932, as Amended by Government Notices 127 of 1935 and 338 of 1939.. Malta Environment and Planning Authority. (ang.).
- ↑ Antonio Espinosa-Rodriguez. Some reflections on the three views of Valletta and its environs at the Malta Chamber of Commerce. „Melita Historica”. 10 (2), s. 201–202, 1989. Malta Historical Society. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-16]. (ang.).
- ↑ Giuseppe Pericciuoli Borzesi: The historical guide to the island of Malta and its dependencies. Malta: Government Press, 1830, s. 59. (ang.).
- ↑ Stephen C. Spiteri: Porta dei Mortari. MilitaryArchitecture.com, 2010-09-06. [dostęp 2016-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-20)]. (ang.).