Panzerfaust

W roku 1942 powstał prototyp pocisku Faustpatrone (niem. dosłownie „nabój pięściowy”). Była to głowica o ładunku kumulacyjnym osadzonym na krótkiej rurze i miotana ładunkiem prochowym. Doskonałe wyniki balistyczne spowodowały opracowanie bezpiecznego sposobu wystrzeliwania głowicy. Na przełomie 1942 i 1943 roku uzyskał on swoją ostateczną postać: przedłużono rurową wyrzutnię, skonstruowano mechanizm odpalający wraz z prostym celownikiem oraz pociskiem nadkalibrowym stabilizowanym brzechwami ze sprężystej blachy, które rozwijały się po wystrzeleniu.

 

Pierwsze egzemplarze Panzerfaustów (niem. „Pancerna pięść”) – serie Panzerfaust 30 i 30 klein – trafiły na front już w połowie 1943 roku, szybko zyskując uznanie wojska. Oba modele odróżniał jedynie kaliber głowicy i zdolność przebicia pancerza. Ładunek kumulacyjny w głowicy wykonany był z heksolitu (mieszaniny trotylu i heksogenu), którego efekt kumulacyjny dodatkowo wzmagała wkładka o odpowiednim, stożkowym kształcie, wykonana z miękkiej blachy (miedzi, ze względu na koszty, nie stosowano). Dla polepszenia własności aerodynamicznych głowica miała czepiec balistyczny. Ładunek wybuchowy detonowany był prostym zapalnikiem bezwładnościowym, w którym iglica uderzała w spłonkę osadzoną w małym ładunku pobudzającym Zündladung 34. Zapalnik był dodatkowo zabezpieczony (przed przypadkowym zadziałaniem) przez spiralną sprężynę. Zespół ten znajdował się za ładunkiem kumulacyjnym. Rurowa wyrzutnia wykonana była z miękkiej stali i była trwale połączona z mechanizmem odpalającym i celownikiem. Wewnątrz rury umieszczano tekturowy pakiet z prochem – ładunkiem miotającym. Koniec rury zatkany był kartonową pokrywką, zabezpieczającą przed przypadkowym zapchaniem przewodu wyrzutni – przy strzale wyrzucało go ciśnienie gazów prochowych. Mechanizm odpalający składał się z iglicy ze sprężynką, przycisku spustowego, bezpiecznika oraz dźwigni napinającej, będącej zarazem celownikiem. Działanie bezpiecznika polegało na zasłonięciu kanału ogniowego wiodącego od spłonki do ładunku prochowego. Jeśli tuleja bezpiecznika została przekręcona o 1/4 obrotu, odsłaniał się kanał ogniowy.

 

Kolejne modele Panzerfausta, odpowiednio: 60, 100, 150, różnił kaliber głowicy i wielkość ładunku miotającego. Konstrukcja i mechanizm nie ulegały istotnym zmianom, z racji wzrastania zasięgu broni modyfikacjom ulegały nastawy celowników. Jedynie we wzorze 150 wprowadzono (początek 1945 roku) wielokrotne użycie wyrzutni rurowej. Osiągnięto to przez umieszczenie ładunku miotającego w głowicy oraz przez wzmocnienie rury. Model ten nie wszedł jednak do uzbrojenia z powodu problemów z transportem. Model 250 (o teoretycznym zasięgu 250 m) z racji zakończenia wojny nie opuścił desek kreślarskich nigdy nie wchodząc nawet w fazę prototypową. Z racji coraz większych problemów z dostępnością metalu, naukowcy niemieccy próbowali skonstruować Panzerfausta z rurą wielorazowego użytku wykonaną z tektury, lecz prace nad tym projektem przerwał koniec wojny. Opracowano również głowicę odłamkową, z nacięciami, poprawiającymi właściwości aerodynamiczne oraz donośność, ułatwiając również rażenie siły żywej przeciwnika.

Zgodnie z założeniami, panzerfaust okazał się bronią tanią, łatwą w produkcji, prostą w użyciu i skuteczną.

•  
  Instrukcja obsługi na głowicy Panzerfausta 60
•  
  Technika celowania
•  
  Moment odpalenia pocisku

Finlandia zakupiła Panzerfausty klein (oznaczone 100 psph/F1) i 30 (oznaczone 142 psph/F2) w kwietniu 1944 roku; dostarczono ich 3600^[1]. Zostały użyte w walkach z Armią Czerwoną od czerwca na Przesmyku Karelskim^[1].

Armia Czerwona do 1944 roku sporadycznie używała zdobycznych granatników. Dopiero od początku 1945 roku, wraz ze zdobyciem znacznej ich liczby podczas ofensywy styczniowej i w bitwie o Białogard^[2], ich użycie stało się względnie masowe, co zalecała dyrektywa dowódcy 1 Frontu Białoruskiego marszałka Żukowa z lutego 1945^[3]. Została także wydana radziecka instrukcja posługiwania się tą bronią. Wobec rzadszych starć z bronią pancerną, Panzerfausty przede wszystkim były używane przez żołnierzy radzieckich do niszczenia punktów oporu i umocnień podczas walk w miastach^[3].

 

Podczas powstania warszawskiego Polacy zdobyli według danych AK 27 sztuk Panzerfaustów 30 klein oraz 30 (z większym ładunkiem ale nadal z wczesnym długim celownikiem), pojawiają się one czasem we wspomnieniach powstańców^[4][5]. Przykładowo: "Drugi transporter opancerzony Sd Kfz 251 został zdobyty przez powstańców 5 sierpnia 1944 r. na Placu Zamkowym. Po ugaszeniu pożaru wywołanego przez butelki zapalające pojazd został odprowadzony na Kanonię. Z wnętrza transportera powstańcy wydobyli: 2 panzerfausty i pudełko spłonek do nich, 50 sztuk min talerzowych 3 i 2 kg, około 100 kg ładunków trotylowych oraz 250 m lontu i dużą ilość amunicji do mp."^[6]

Oddziały Ludowego Wojska Polskiego używały w walkach od marca 1945 znacznej liczby zdobycznych Panzerfaustów, zwłaszcza do zwalczania umocnień, m.in. w walkach o Kołobrzeg i Berlin (wcześniej użycie tej broni bywało sporadyczne)^[3]. Po wojnie dziesiątki tysięcy zdobycznych granatników były na ogół likwidowane. Dopiero pod koniec 1949 roku zdecydowano o przyjęciu na uzbrojenie niewielkiej pozostałej liczby Panzerfaustów 30 i 60 (łącznie 4025 sztuk) jako zapas na wypadek wojny, pod oznaczeniem PG-49 (Przeciwczołgowy Granatnik wz. 49)^[3]. Jednocześnie w 1949 roku podjęto decyzję o skopiowaniu Panzerfausta 100 i podjęciu jego produkcji jako Pc-100, co jednak nie przyniosło sukcesu (dopiero w 1952 roku zdołano wykonać 5000 sztuk bojowych granatników, po czym wstrzymano program)^[7].

• Raketenpanzerbüchse Panzerschreck
• Granatnik Pc-100
• Granatnik RPG-2

• Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.
• II wojna światowa encyklopedia uzbrojenia. Warszawa: Muza S.A., 2000, s. 208. ISBN 83-7200-646-6.
• Bogusław Wołoszański: Encyklopedia II wojny światowej. Amber, 1997, s. 125. ISBN 83-7169-309-5.
• Stanisław Torecki: Ręczny granatnik przeciwpancerny RG PPANC-2. Wydawnictwo MON, 1975, s. 12-13.

• Panzerfaust – Inne Oblicza Historii