Nowoczerkask
Nowoczerkask (ros. Новочеркасск) – miasto w południowej Rosji, w obwodzie rostowskim, nad Aksajem (dopływ Donu). Około 168 tys. mieszkańców (2020).
 Sobór Wniebowstąpienia nocą | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Burmistrz |
Jurij Lysienko[1] | ||||
| Powierzchnia |
128[2] km² | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+7 86352 | ||||
| Kod pocztowy |
3464xx | ||||
| Tablice rejestracyjne |
61, 161 | ||||
Położenie na mapie obwodu rostowskiego  | |||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||
 47°26′09″N 40°05′55″E/47,435833 40,098611
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Historia
edytujMiasto zostało założone w roku 1805 jako centrum administracyjne obwodu kozaków dońskich. Budową miasta kierowali ataman kozacki Matwiej Płatow i niderlandzki architekt François Sainte de Wollant.
W pierwszych miesiącach wojny domowej w Rosji Nowoczerkask był jednym z głównych ośrodków białych, to w tym mieście oraz w Rostowie nad Donem gen. Ławr Korniłow i gen. Michaił Aleksiejew rozpoczęli tworzenie Armii Ochotniczej[4]. Chcąc zniszczyć tę siłę w zarodku, rząd Lenina skierował nad Don zgrupowanie pod dowództwem Władimira Antonowa-Owsiejenki, co zmusiło białych do opuszczenia miasta w końcu lutego 1918 r.[5] Nowoczerkask znalazł się w granicach Dońskiej Republiki Radzieckiej, która przetrwała do maja tego samego roku[6]. Następnie, po obaleniu republiki wskutek antybolszewickiego powstania Kozaków, stał się stolicą Republiki Dońskiej. Został ostatecznie zajęty przez Armię Czerwoną 7 stycznia 1920 r.[7]
Podczas II wojny światowej miasto okupowane było przez wojska niemieckie od 24 lipca 1942 do 13 lutego 1943.
2 czerwca 1962 w miejscowych Zakładach Budowy Lokomotyw Elektrycznych (NEWZ) miał miejsce protest pracowników, związany z podwyżką cen żywności, który został krwawo stłumiony przez władze z użyciem armii[8][9].
Oświata
edytuj- Południowo-Rosyjski Państwowy Uniwersytet Techniczny (były Doński Instytut Politechniczny)
- W Nowoczerkasku od 1991 mieści się Nowoczerkaska Suworowska Szkoła Wojskowa MSW Rosji.
Polacy w Nowoczerkasku
edytujWedług danych carskich w 1897 w Nowoczerkasku mieszkało 190 Polaków, stanowiąc 0,37% miejskiej populacji[10]. W XIX w. tutejsze gimnazjum ukończył filozof Władysław Mieczysław Kozłowski. W XX w. studia na Dońskim Instytucie Politechnicznym w Nowoczerkasku podjęli Władysław Weryho i Józef Dubiski, a profesorem i dziekanem na uczelni był Antoni Rogiński.
W Nowoczerkasku urodzili się:
- 1883 – Mateusz Siemionkin, jeden z pionierów psychiatrii humanistycznej w Polsce
- 1917 – Witold Łokuciewski, pułkownik pilot Wojska Polskiego, as myśliwski
- 1918 – Władysław Węgorek, entomolog, dyrektor Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, członek Armii Krajowej
W latach 1902–1906 Polacy wznieśli kościół katolicki pw. Wniebowzięcia NMP, zaprojektowany przez Bronisława Brochwicza-Rogoyskiego.
Podczas II wojny światowej w 1941 w mieście przebywał Tadeusz Pióro.
Współcześnie, duży wpływ na życie wspólnoty lokalnej zgromadzonej wokół kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Nowoczerkasku miał Ks. Prałat dr Tomasz Wiosna (1969-2019), jedyny proboszcz katolicki, który był w tej parafii w najnowszych czasach na stałe (8 lat)[11][12].
Przypisy
edytuj- ↑ Глава Администрации Новочеркасска [online] [dostęp 2021-04-15] (ros.).
- ↑ Город Новочеркасск [online] [dostęp 2021-04-15] (ros.).
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года [online] [dostęp 2021-04-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-22] (ros.).
- ↑ P. Kenez, Red Attack, White Resistance: Civil War in South Russia 1918, Washington DC: New Academia Publishing, 2004. ISBN 0-9744934-4-9, s. 69.
- ↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 95.
- ↑ P. Kenez, Red Attack..., s. 118.
- ↑ J. D. Smele, The "Russian" Civil Wars 1916-1926. Ten Years That Shook the World, Hurst&Company, London 2015, ISBN 978-1-84904-721-0, s. 135.
- ↑ Taubman, William (2003), Khrushchev: The Man and His Era, s.519–523. W.W. Norton & Co., ISBN 978-0-393-32484-6
- ↑ Jacek Hugo-Bader: W rajskiej dolinie wśród zielska. 2010. ISBN 978-83-7536-117-9.
- ↑ Demoscope Weekly - Annex. Statistical indicators reference [online], www.demoscope.ru [dostęp 2018-04-11].
- ↑ Ks. Tomasz Wiosna spoczął na cmentarzu w... [online], katowice.gosc.pl [dostęp 2019-08-29].
- ↑ rozmowa z księdzem Tomkiem - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2019-08-29] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Nowoczerkask, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 245.