Morela japońska

 

 

 

Pokrój

Drzewo o wysokości do 6–9 m, żyjące kilkadziesiąt lat. Korona ma kulisty pokrój.

Pień

Kora ciemnobrunatnoszara, z licznymi spękaniami.

Liście

Owalne, do 10 cm długości, jasnozielone, błyszczące, ostro zakończone.

Kwiaty

W zależności od odmiany – od białych poprzez różowe do czerwonych, pięciokrotne, zwykle pojedyncze lub w parach, lekko pachnące. Najczęściej średnica korony ma 1–3 cm. Kwitnie bardzo wcześnie, przed pojawieniem się liści na południu Japonii lub USA już w styczniu lub na początku lutego.

Owoce

Pestkowiec o długości 2–3 cm, prawie okrągły, z wyraźną bruzdą wzdłuż owocu, zielonawy lub żółtawy, o omszonej skórce, czasem z czerwonawym rumieńcem. Mdły w smaku, prawie niejadalny, o miąższu żółtym, przyrośniętym do pestki. Dojrzewa wcześnie, w Japonii już w czerwcu. W Chinach dojrzewanie zwiastuje początek pory deszczowej^[6][7].

W Japonii jest ponad 300 odmian uprawnych ume, które dzieli się na trzy grupy:

• yabai (dzika morela japońska) – uprawiana z przeznaczeniem na podkładki do szczepienia dla moreli, śliw i innych Prunus sp.,
• hibai (japońska morela purpurowa) – uprawiana jako roślina ozdobna o okazałych kwiatach i czerwono zabarwionych pędach,
• bungo (morela bungo, od nazwy dawnej prowincji Bungo, Prunus mume var. bungo) – uprawiana głównie jako roślina owocowa, są także odmiany powstałe ze skrzyżowania z morelą zwyczajną, charakteryzujące się smaczniejszymi owocami.

Najpopularniejszymi odmianami są^[8]:

• 'Alboplena' – odmiana wczesna o półpodwójnych białych kwiatach,
• 'Benishidori' – o małych podwójnych kwiatach o purpurowej barwie i późnym kwitnieniu,
• 'Dawn' – o dużych jasnoróżowych, podwójnych kwiatach z poskręcanymi płatkami, późno kwitnąca,
• 'Matsubara Red' – o ciemnoczerwonych podwójnych kwiatach, ma bardziej wyniosły charakter wzrostu i może dorastać do 10 m wysokości,
• 'Pendula' – nieduży krzew o zwisających pędach z pojedynczymi jasnoróżowymi kwiatami i bardzo wczesnym kwitnieniu.

Prunus mume skrzyżowana z czerwonolistną odmianą ałyczy (Prunus cerasifera 'Atropurpurea') dała czerwonolistną Prunus x blireiana André., uprawianą także w Polsce jako gatunek ozdobny.

 

Jest rośliną uprawną głównie w krajach dalekowschodniej Azji. Jako roślina ozdobna spotykana sporadycznie w cieplejszych rejonach innych kontynentów (strefy mrozoodporności 6-10)^[9].

Roślina lecznicza

Owoc wykorzystuje się w chińskiej medycynie tradycyjnej pod nazwą 'wu mei'. Stosowany jako środek przeciwko pasożytom i wrzodom, dla poprawy funkcjonowania systemu trawiennego oraz jako środek na serce. W Korei sok moreli japońskiej jest sprzedawany jako środek wzmacniający o dużych walorach zdrowotnych^{[potrzebny przypis]}.

 

Sztuka kulinarna

W Japonii produkuje się napój alkoholowy umeshu otrzymywany poprzez zalanie zielonych owoców mocną, klarowną wódką shōchū – zwany błędnie także winem śliwkowym. Ma słodki i łagodny smak. Smak umeshu mogą polubić osoby, którym zwykle nie smakują napoje alkoholowe. Produkty podobne do umeshu produkuje się także w Korei^{[potrzebny przypis]}.

Umeboshi

Owoce ume są suszone i marynowane w soli oraz „kolorowane” na czerwono przyprawą w postaci liści pachnotki zwyczajnej (odmiany czerwonej Perilla frutescens var. crispa f. purpurea i odmiany zielonej P. frutescens var. crispa f. viridis) używane są m.in. do sashimi i sushi. Umeboshi mają smak intensywnie słono–kwaśny. Z tego powodu spożywa się je w małych ilościach, często jako pikle do ryżu^{[potrzebny przypis]}.

Drzewo moreli japońskiej jest bardzo wysoko cenione w kulturze chińskiej. Dotyczy to w szczególności jego kwiatów. Mume kwitnie w najzimniejszej porze roku i z tego względu uznawane jest jako symbol witalności i umiejętności przeciwstawiania się niesprzyjającym warunkom^{[potrzebny przypis]}.

21 lipca 1964 roku parlament Tajwanu nadał mume status kwiatu państwowego. Z tego względu na samolotach linii China Airlines widnieje symbol tego kwiatu. Ponieważ namalowanie kwiatu ze względu na jego wygląd wymaga dużo pracy – a pracę tę wykonuje się ręcznie – wizerunki kwiatu na samolotach różnią się między sobą. Symboliczny wizerunek kwiatu moreli znajduje się także na dolarach tajwańskich^{[potrzebny przypis]}.

W Wietnamie ze względu na piękno drzewa i jego kwiatów słowo 'mai' – oznaczające morelę japońską – jest imieniem nadawanym dziewczętom. Największy szpital w Hanoi nazywa się Bạch Mai co oznacza 'biały kwiat moreli', a ponadto wiele innych miejsc w tym mieście nawiązuje w swoich nazwach do tej rośliny. Bardzo wiele wierszy poświęconych jest tej roślinie^{[potrzebny przypis]}.