Mohammed Siad Barre

Urodził się w rodzinie nomadów klanu Darod^[1]. Jego rodzice zmarli gdy miał dziesięć lat. Po ukończeniu szkoły podstawowej w mieście Luuq w południowej Somalii, przeniósł się do stolicy ówczesnej Somalii włoskiej, Mogadiszu, gdzie kontynuował naukę w szkole średniej^[2]. Według różnych źródeł mógł się urodzić w 1912, 1916, 1919 lub 1921 roku^[3]. W młodości wstąpił do somalijskiej policji kolonialnej. Po tym gdy w 1941 roku kraj został zajęty przez Brytyjczyków awansował na stanowisko głównego inspektora^[1]. Gdy w 1950 roku Somalia powróciła pod zarząd włoski, Siad wysłany został na dwuletnie szkolenie do akademii wojskowej we Florencji^[1][2][4]. Po uzyskaniu przez kraj niepodległości został przydzielony do armii narodowej. Od 1966 roku sprawował rangę generała majora i naczelnego wodza^[1].

22 października 1969 roku zainspirowany panarabskim puczem w Sudanie przeprowadził zamach stanu. W wyniku puczu wojsko powołało Najwyższą Radę Rewolucyjną której Siad został przewodniczącym^[1][5]. Rada zawiesiła konstytucję, rozwiązała parlament, aresztowała członków obalonego rządu, zakazała działalności partii politycznym, przeprowadziła reformy utrzymane w lewicowym stylu (w 1970 roku nacjonalizacja przedsiębiorstw, ożywienie kontaktów z krajami socjalistycznymi)^[5][6][7] i przemianowała kraj na Demokratyczną Republikę Somalii^[8][9]. Działania te przyniosły Somalii uznanie ze strony ZSRR, co przełożyło się na dużą pomoc wojskową w latach 70. Do Somalii trafiły czołgi i jednostki powietrzne radzieckiej konstrukcji^[10]. W 1976 roku w miejsce Rady wojskowi powołali monopartię o nazwie Somalijska Rewolucyjna Partia Socjalistyczna, Siad został jej przywódcą i prezydentem kraju jednocześnie^[5][11]. W tak skonstruowanym systemie realna autorytarna władza należała do Siada który rządy sprawował powołując się na oficjalną państwową ideologię znaną jako socjalizm naukowy^[1] będącą w praktyczne mieszanką marksizmu i islamu. W tym quasi-socjalistycznym ustroju w niewielkim stopniu pozwolono na funkcjonowanie prywatnym firmom a zasady kulturowe islamu nie były zwalczane^[7][12].

Eliminował przejawy klanowości, usiłował wprowadzić w Somalii alfabet łaciński^[1][13], wprowadził państwową kontrolę nad instytucjami religijnymi (w tym meczetami)^[14]. Junta na dużą skalę prowadziła programy robót publicznych i alfabetyzacji. W polityce zagranicznej bardziej podkreślano powiązania Somalii ze światem arabskim. W 1975 roku Siad włączył Somalię w strukturę Ligi Arabskiej. W tym samym roku został wybrany przewodniczącym Organizacji Jedności Afrykańskiej^[2][15].

Opowiadał się za koncepcją Wielkiej Somalii, która odnosiła się do całości regionu Rogu Afryki w których mieszkają etniczni Somalijczycy. Teren ten obejmuje więc Ogaden, Dżibuti i północno-wschodnią Kenię a więc tereny zamieszkałe prawie wyłącznie przez Somalijczyków^[16][17]. W ramach tej koncepcji zaostrzył relacje z sąsiednią Etiopią. W okresie wojny o niepodległość Erytrei wspierał separatystów z Erytrejskiego Frontu Wyzwolenia i Erytrejskiego Ludowego Frontu Wyzwolenia^[18]. Od czasu puczu w Etiopii z 1974 starał się wykorzystać panującą w tym kraju dezintegrację do rozszerzenia Somalii na Ogaden. Ta etiopska prowincja była zamieszkiwana w większości przez ludność somalijską która w przeszłości podejmowała się zbrojnych prób oderwania od Etiopii^[10]. Polityka integracji w konflikt w Ogadenie w latach 1976-77 ograniczył się do zaopatrywania tamtejszych rebeliantów z Frontu Wyzwolenia Zachodniej Somalii. W lipcu 1977 roku Siad zdecydował o bezpośrednim wsparciu działań separatystów i uderzeniu regularnej armii na etiopskie pozycje w Ogadenie^[19].

Wraz z rozpoczęciem inwazji na Etiopię, Somalia utraciła wsparcie Moskwy co spowodowane było radzieckim wsparciem dla Etiopii. Rząd Somalii w efekcie zerwał wszelkie porozumienia z ZSRR i wycofał z kraju radzieckich doradców, równocześnie zwracając się o pomoc militarną do Stanów Zjednoczonych. W 1978 roku Waszyngton zainstalował w Somalii misję pod nazwą Amerykańska Agencja na rzecz Rozwoju Międzynarodowego, utworzono także bazę wojskową w Berberze. Amerykańskie wsparcie okazało się zbyt późne - do września 1977 roku jedynie 10% Ogadenu znajdowało się poza kontrolą Etiopii^[20][21].

Po militarnej porażce zmienił kurs. W 1979 roku ogłosił nową konstytucję i przeprowadził wybory do Zgromadzenia Ludowego. W październiku 1980 roku rozwiązał rządzącą monopartię, a w jej miejscu przywrócił Najwyższą Radę Rewolucyjną^[7][9].

W latach 80. klęska suszy wywołała kryzys gospodarczy i wzmogła nastroje antyrządowe^[5]. W czerwcu 1982 rebelianci z ugrupowania Demokratyczny Front Ocalenia Somalii z obszaru Etiopii (i z jej pomocą) przeprowadzili atak na Somalię, zajmując kilka miast. Wojna zakończyła się klęską sił rebeliancko-etiopskich, z powodu militarnego wsparcia Somalii przez Stany Zjednoczone^[22][23].

W 1990 roku w kraju wybuchły walki klanowe które zmusiły Siada do wprowadzenia reform. W grudniu tego samego roku wprowadził on nową konstytucję regulującą system wielopartyjny. Jednocześnie rząd zapowiedział przeprowadzenie wolnych wyborów. Spóźnione reformy nie zdołały zatrzymać postępującej dezintegracji kraju. W styczniu 1991 roku Siad został zmuszony do rezygnacji i udał się na emigrację do Nigerii, gdzie zmarł w 1995 roku^[1][5].