Metro w Budapeszcie

Budapesti metró
	metro
	; Logo
Państwo	Węgry
Lokalizacja	Budapeszt
Operator	BKV
Liczba linii	4
Lata funkcjonowania	od 1896
Dzienna; liczba pasażerów	ok. 0,83 mln
	Infrastruktura
	; Schemat linii – linia M1 – linia M2 – linia M3 – linia M4
Długość sieci	38,3 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Liczba stacji	52
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Metro budapeszteńskie (węg. Budapesti metró) – system kolei podziemnej zlokalizowany w stolicy Węgier – Budapeszcie – otwarty w 1896 roku. Jest to najstarsza kolej podziemna w kontynentalnej części Europy^[3].

Struktura

Obecnie sieć metra składa się z czterech linii:

pierwsza, żółta linia metra łączy Vörösmarty tér z Mexikói út (przebiega tylko przez Peszt);
druga, czerwona linia łączy Örs vezér tere we wschodnim Peszcie z Déli pályaudvar (Dworzec Południowy) w Budzie;
trzecia, niebieska linia łączy Kőbánya-Kispest z Újpest-Központ (jedynie po stronie peszteńskiej);
czwarta, zielona linia łączy dworzec Keleti z dworcem Kelenföld (7,4 kilometra)

Punktem przecięcia tras trzech linii jest stacja Deák Ferenc tér, położona pod głównym placem Pesztu. Łączna długość szlaków wynosi 38,3 km, zaś ilość stacji – 52.^{[potrzebny przypis]} Metro zarządzane jest przez Budapeszteńskie Przedsiębiorstwo Transportowe (Budapesti Közlekedési Részvénytársaság). Wszystkie linie metra łączą ze sobą najważniejsze punkty miasta. Stacje są położone odpowiednio przy: przystankach HÉV (linia M2), przy dworcach kolejowych oraz autobusowych.

Linie metra

Nazwa	Barwa	Relacja	Otwarcie	Długość	Liczba stacji
M1	żółta	Vörösmarty tér ↔ Mexikói út	1896	4,2 km	11
M2	czerwona	Déli pályaudvar ↔ Örs vezér tere	1970	10,3 km	11
M3	niebieska	Újpest-Központ ↔ Kőbánya-Kispest	1976	16,4 km	20
M4	zielona	Keleti pályaudvar ↔ Kelenföld vasútállomás	28 marca 2014^[4]	7,4 km	10

Historia

Budowa pierwszej linii (M1) rozpoczęła się w 1894 roku – miała uświetnić przypadające dwa lata później obchody tysiąclecia państwa węgierskiego. Otwarcie pięciokilometrowego odcinka pomiędzy stacjami Vörösmarty tér (dawniej Gizella tér) i Széchenyi fürdő (dawniej Artézi fürdő) miało miejsce 2 maja 1896^[5]. W latach 1970–1973 linia została zmodernizowana: przebudowano stacje Vörösmarty tér i Deák Ferenc tér, odcinek wiodący przez Park Miejski (Városliget) został przebudowany na podziemny i wydłużony do stacji Mexikói út (także nowa zajezdnia).

Już w socjalistycznych Węgrzech wznowiono prace nad dwoma kolejnymi liniami metra. W roku 1950 zaczęła się budowa drugiej linii, jednak w latach 1954–1963 prace były wstrzymane. Pierwszy odcinek linii, poprowadzony częściowo na powierzchni, otwarto 4 kwietnia 1970. Połączył on Deák Ferenc tér z Örs vezér tere (koło drugiej wymienionej stacji umieszczono kolejną zajezdnię metra). Dwa lata później oddano do użytku ostatni, drugi odcinek, prowadzący do stacji Déli pályaudvar w Budzie. W latach 2004–2008 trwała etapowa modernizacja całej linii.

Budowa najdłuższej, trzeciej linii metra (M3) rozpoczęła się w 1970 roku. Jej pierwszy odcinek został otwarty 31 grudnia 1976 roku (Deák Ferenc tér – Nagyvárad tér), kolejne odcinki oddawano do użytku kolejno w latach: 1980 (do stacji Kőbánya-Kispest), 1981 (do Lehel tér, wówczas Élmunkás tér), 1984 (do Göncz Árpád városközpont, wówczas Árpád híd) i 1990 (do Újpest-Központ)^[5]. Linie M2 i M3 spaja łącznik, zlokalizowany między stacjami Deák Ferenc tér, Kossuth tér i Arany János utca.

W latach 80. i 90. XX wieku zostały zmienione ze względów praktycznych i ideologicznych nazwy niektórych stacji:

28 marca 2014 roku otwarto linię M4 w Budapeszcie. Ma długość 7,4 km, i znajduje się na niej 10 stacji. Według szacunków ma z niej korzystać dziennie 421 tys. pasażerów. Koszt budowy pierwszego odcinka wyniósł 453 mld forintów (około 1,5 mld euro)^[6], z czego 0,6 mld euro pochodziło z grantów Unii Europejskiej.

Linię obsługuje 15 4-wagonowych składów Alstom Metropolis z Chorzowa.