Ludność Tarnowa

Tarnów lokowano w 1330 roku. W momencie lokacji znaczna część osadników była pochodzenia niemieckiego, jednak w XIV i XV ulegli oni polonizacji. W XV wieku na przedmieściach Tarnowa zaczęli się osiedlać pierwsi Żydzi. W kolejnych wiekach społeczność żydowska szybko się rozwijała, stając się liczącą mniejszością narodową w Tarnowie. Pod koniec XVI wieku w Tarnowie osiedliła się grupa Szkotów sprowadzona przez właściciela miasta Konstantego Ostrogskiego. Zachowujący swoją odrębność, zwłaszcza wyznaniową Szkoci w XVII wieku ulegli ostatecznej asymilacji. Do XVII wieku liczba ludności znacząco nie przekraczała poziomu 1 500. W II połowie XVII wieku, po zarazach i najeździe wojsk szwedzkich, populacja w dotkniętym głębokim kryzysem mieście gwałtownie spadła, do 768 osób w 1662 roku. Później liczba ludności ustabilizowała się na poziomie ok. 1000. Wojna północna, zaraza i pożary wywołały drugą falę kryzysu, który doprowadził do wyludnienia miasta.  W 1717 roku miasto posiadało już tylko 322 mieszkańców. Ponowny wyraźniejszy przyrost mieszkańców uwidocznił się w połowie XVIII wieku, miało to związek z prowadzoną polityką popierania nowego osadnictwa przez Pawła Sanguszkę. Stan zaludnienia z czasów prosperity osiągnięto przed 1772 rokiem. W 1805 i 1846 roku powiększano znacznie obszar miasta. Wzrost znaczenia miasta w czasie panowania austriackiego i postęp cywilizacyjny w XIX wieku przełożył się na szybki wzrost liczby mieszkańców^[1].

W 1900 roku Tarnów był już trzydziestotysięcznym miastem. Liczba ludności dalej systematycznie wzrastała, spadek odnotowano jedynie w czasie I wojny światowej. W 1939 roku miasto liczyło 59 tysięcy mieszkańców, w tym ponad 25 tysięcy osób narodowości żydowskiej. W latach międzywojennych w Tarnowie mieszkało też kilkaset osób narodowości ukraińskiej^[2]. Straty demograficzne spowodowane przez Niemców w czasie II wojny światowej były dla Tarnowa katastrofalne. Liczba ofiar eksterminacji, głównie ludności narodowości żydowskiej, była ogromna. W okresie okupacji niemieckiej ludność miasta zmalała do 30 tysięcy. Niewielu Żydów wróciło do miasta. W 1946 roku w Tarnowie mieszkało 1221 osób pochodzenia żydowskiego^[3]. W 1960 roku liczba ludności osiągnęła poziom 70 tysięcy. Tak szybki wzrost populacji był efektem powojennego wyżu demograficznego, wzmożonej migracji ludności oraz powiększenia terytorium miasta. W 1976 roku Tarnów dołączył do grona miast stutysięcznych, 20 lat później populacja miasta osiągnęła swoje maksimum (122 356 mieszkańców). Od tego czasu liczba mieszkańców Tarnowa systematycznie spada^[2]. Według prognoz w tej dekadzie Tarnów straci status miasta stutysięcznego, a w 2050 roku będzie liczył 72 500 mieszkańców^[4].

Zmiany powierzchni miasta:^[5]

• 1330 – 0,07 km² (obręb murów miejskich)
• od 1805 – 2,29 km² (po przyłączeniu obszaru Zawala i Pogwizdowa)
• od 1846 – 17,27 km² (po przyłączeniu obszaru Grabówki, Strusiny, Zabłocia i Terlikówki)
• od 1945 – 17,61 km²
• od 1951 – 54,90 km² (po przyłączeniu obszaru Chyszowa, Klikowej, Mościc, Gumnisk, Rzędzina oraz części Koszyc Wielkich)
• od 1958 – 69,51 km² (po przyłączeniu obszaru Krzyża)
• od 1960 – 72,38 km² (po przyłączeniu części Koszyc Wielkich i Zbylitowskiej Góry)

Na koniec 2023 roku Tarnów liczył 103 129 mieszkańców. Tarnów pod względem liczby ludności jest 35 miastem w Polsce, 2 w województwie małopolskim^[6]. Największą populację Tarnów odnotował w 1996 roku – 122 359 mieszkańców. W latach 2002–2021 populacja Tarnowa zmniejszyła się o 11,4%^[4]. Na koniec 2021 roku w Tarnowie zameldowanych było 103 528 osób, 101 507 na pobyt stały i 2021 na pobyt czasowy. To w sumie o 1885 osób mniej niż rok wcześniej^[7].

Gęstość zaludnienia wynosi 1425 os./km²^[4].

Liczba ludności Tarnowa w latach 1900-2021

Populacja Tarnowa starzeje się. Średni wiek mieszkańców Tarnowa jest większy zarówno od średniego wieku mieszkańców województwa małopolskiego, jak i od średniego wieku mieszkańców całego kraju^[4]. Wskaźnik starości, pokazujący ilu mieszkańców powyżej 65. roku życia przypada na 100 młodych w wieku do 14 lat, w 2021 roku przekroczył 178 (rok wcześniej wynosił 171)^[8].

Na koniec 2023 roku w Tarnowie mieszkało^[9]:

• 54 664 kobiet, 53% ogółu ludności miasta.
• 48 465 mężczyzn, 47% ogółu ludności Tarnowa

Wskaźnik feminizacji, który określa ile kobiet przypada na 100 mężczyzn wynosi 113

Liczba mieszkańców Tarnowa w wieku 15+ z podziałem na stan cywilny (stan na 31 marca 2021)^[4]:

• Kawalerowie i panny – 26 300
  • w tym 12 110 kobiet i 14 200 mężczyzn
• Żonaci i zamężne – 49 300
  • w tym 25 400 kobiet i 23 900 mężczyzn
• Rozwiedzeni – 8 500
  • w tym 5 000 kobiet i 3500 mężczyzn
• Wdowcy i wdowy – 8 300
  • w tym 7 000 kobiet i 1300 mężczyzn

Grupa mieszkańców Tarnowa w wieku powyżej 15 lat liczyła w tym czasie 92 400 osób.

W 2021 roku odnotowano w mieście 372 nowych związków małżeńskich (3,5 na 1000 ludności). Liczba rozwodów na 1000 mieszkańców kształtowała się w tym samym roku na poziomie 1,7.

W 2021 roku przyrost naturalny liczony na 1000 mieszkańców wyniósł -7,69 (w mieście ubyło 821 osób). Przyrost naturalny w Tarnowie kształtuje się znacznie niższym poziomie niż w kraju (-4,9) i w województwie małopolskim (-2,2). Ostatni raz dodatni przyrost naturalny został odnotowany w 2010 roku^[4].

W 2021 roku urodziło się w Tarnowie 727 osób, 370 dziewczynek (50,9%) i 357 chłopców (49,1 %). Na 1000 kobiet w wieku 15-49 lat odnotowano 30,8 żywych urodzeń. Współczynnik dzietności ogólnej wynosi 1,1, jest to liczba dzieci, urodzonych przez przeciętną kobietę w ciągu całego okresu rozrodczego. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów, wyliczono na 0,47, wynik znacznie odbiega od poziomu w woj. małopolskim (0,82) i w całym kraju (0,64)^[4].

W 2021 roku zmarło 1548 tarnowian, 762 kobiety (49,2% i 786 mężczyzn (50,8%), oznacza to 14,5 zgonów na 100 mieszkańców. Najczęściej przyczynami zgonów były: choroby układu krążenia, choroby nowotworowe oraz COVID-19^[4]. Mediana wieku (wiek środkowy) osób zmarłych wynosi w Tarnowie 82,2 lata^[10].

Saldo migracji w 2021 roku wynosi -710 osób, saldo migracji wewnętrznej -541, a saldo migracji zagranicznej -161 osób. Z miasta odpłynęło 1418 osób, w tym 790 osób przesiedliło na wieś, 416 do innych miast, a 212 wymeldowało się za granicę. Do Tarnowa napłynęło 708 osób, w tym 439 ze wsi, 218 z miast oraz 51 z zagranicy^[10][4].

• 1939-1979 Roczniki statystyczne GUS
• 1980-1994 Roczniki demograficzne GUS
• 1995-2007 Bank danych regionalnych GUS