Lenalidomid
Lenalidomid (łac. lenalidomidum) – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, analog talidomidu, o działaniu immunomodulującym i przeciwnowotworowym, stosowany w leczeniu szpiczaka mnogiego, zespołów mielodysplastycznych oraz chłoniaka z komórek płaszcza.
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C13H13N3O3 | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
259,26[1] g/mol | |||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria X[4] | |||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Mechanizm działania
edytujLenalidomid wiąże się bezpośrednio do cereblonu, który jest częścią składową w kompleksu ligazy ubikwitynowej E3 (CRL4CRBN), który zawiera białko DDB1 (ang. deoxyribonucleic acid damage-binding protein 1), kulinę 4 (CUL4) oraz białko regulatorowe kuliny 1 (Roc1). W obecności lenalidomidu cereblon wiąże białka substratowe IKFZ1 (Ikaros) i IKFZ3 (Aiolos), które są czynnikami transkrypcyjnymi w komórkach limfatycznych. Prowadzi to do ich ubikwitynacji i następnie degradacji, co skutkuje cytotoksycznością i działaniem immunomodulacyjnym[5][6].
Zastosowanie
edytujUnia Europejska
edytuj- noworozpoznany szpiczak mnogi u pacjentów po autologicznym przeszczepie komórek macierzystych (monoterapia)[5]
- szpiczak mnogi nie kwalifikujący się do autologicznego przeszczepu komórek macierzystych u pacjentów uprzednio nieleczonych (leczenie skojarzone)[5]
- szpiczak mnogi u pacjentów uprzednio leczonych co najmniej jednym schematem leczenia (leczenie skojarzone z deksametazonem)[5]
- zespoły mielodysplastyczne z niedokrwistością oporną na leczenie o niskim lub pośrednim–1 ryzyku, związanym z izolowaną delecją fragmentu ramienia długiego chromosomu 5, jeżeli inne sposoby leczenia są niewystarczające lub niewłaściwe
- nawracający lub oporny na leczenie chłoniak z komórek płaszcza (monoterapia)[5]
Stany Zjednoczone
edytuj- szpiczak mnogi u pacjentów uprzednio leczonych co najmniej jednym schematem leczenia (leczenie skojarzone z deksametazonem)[7]
- zespoły mielodysplastyczne z niedokrwistością oporną na leczenie o niskim lub pośrednim–1 ryzyku, związanym z delecją fragmentu ramienia długiego chromosomu 5, bez lub z innymi nieprawidłowościami cytogenetycznymi[7]
Lenalidomid znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2019)[8].
Lenalidomid jest dopuszczony do obrotu w Polsce (2020)[9].
Działania niepożądane
edytujLenalidomid może powodować następujące działania niepożądane u ponad 10% pacjentów[5]: anoreksja, artralgia, astenia, biegunka, bezsenność, ból brzucha, ból głowy, ból kości, drżenie samoistne, duszność, dyspepsja. grypa, gorączka, gorączka neutropeniczna, hiperglikemia, hipokalcemia, hipokaliemia, krwawienie z nosa, kurcze, limfopenia, leukopenia, małopłytkowość, niedokrwistość, neuropatia (poza neuropatią ruchową), neutropenia, niewydolność nerek, niewyraźne widzenie, nudności, objawy grypopodobne, obrzęk, ostre zapalenie oskrzeli, parestezje, przeziębienie, skaza krwotoczna, świąd, wysypka, zaburzenia smaku, zaburzenia depresyjne, zaćma, zakażenia górnych dróg oddechowych, zapalenie płuc, zapalenie zatok przynosowych, zapalenie żołądka i jelit, zaparcie, zawroty głowy, zmęczenie, zmniejszenie masy ciała, żylna choroba zakrzepowo-zatorowa.
Przypisy
edytuj- ↑ Lenalidomide, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 216326 [dostęp 2020-11-15] (ang.).
- ↑ Lenalidomide, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00480 [dostęp 2020-11-15] (ang.).
- ↑ Safety Data Sheet. Lenalidomide, Santa Cruz Biotechnology, 27 maja 2015, SC-218656 [dostęp 2020-11-15] (ang.).
- ↑ a b Jan Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska: Encyklopedia Leki Współczesnej Terapii. Wyd. XXII. Warszawa: Medical Tribune Polska, 2019, s. 678-679. ISBN 978-83-951310-6-6.
- ↑ a b c d e f g h Celgene Europe: Revlimid kapsułki twarde. Charakterystyka Produktu Leczniczego. Europejska Agencja Leków. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
- ↑ Elżbieta Iskierka-Jażdżewska: Znaczenie prognostyczne wariantów polimorficznych genu CRBN u chorych z opornym lub nawrotowym szpiczakiem plazmocytowym leczonych lenalidomidem.. Klinika Hematologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi, 2019. [dostęp 2020-11-15].
- ↑ a b REVLIMID [lenalidomide capsules, for oral use]. Agencja Żywności i Leków, 2005. [dostęp 2020-11-15].
- ↑ WHO Model List of Essential Medicines 21th List. Światowa Organizacja Zdrowia, 2019. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 8 lipca 2020 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 2020-07-20. [dostęp 2020-11-15].