Krówki
Krówki (ciągutki mleczne[2], pomadki mleczne) – rodzaj polskich słodyczy, cukierki mleczne (kajmakowe[2]) z miękkim, ciągliwym środkiem.
Konsystencja krówek wynika z czasu przechowywania po wyprodukowaniu. Krówka świeża jest ciągnąca w całej objętości, natomiast z upływem czasu w wyniku krystalizacji cukru zaczyna kruszeć od zewnątrz[1].
Krówki są wytwarzane ze specjalnych mas kajmakowych[3]. Mleko, cukier (syrop) i masło miesza się i gotuje w dużej kadzi[2]. Po kilku godzinach masę wylewa się na stół i studzi[2]. Masa zastyga, po kilku dniach można ją pokroić i zapakować w papier[2]. Krówki pakowane ręcznie są miękkie i ciągnące, a pakowane mechanicznie twardsze i bardziej suche[2].
Na skalę przemysłową krówki są obecnie wytwarzane w Polsce przez różne firmy, należąc do najbardziej popularnych gatunków typowo polskich słodyczy[2]. Krówki wykorzystuje się w kuchni polskiej do przygotowywania domowej „masy krówkowej” (kajmakowej), używanej m.in. do tradycyjnych wielkanocnych mazurków[4][5][6].
Lista produktów tradycyjnych
edytujKrówki wpisane na Listę polskich produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w kategorii „Wyroby piekarnicze i cukiernicze”:
- „Krówka opatowska” – cukierki wytwarzane od 1980 roku w powiecie opatowskim w województwie świętokrzyskim, wpisane na listę 7 lutego 2011[7]. Produkowane są przy niewielkim udziale maszyn, ręcznie krojone i ręcznie zawijane[7].
- „Krówka szczecinecka” – cukierki wytwarzane od 1971 roku w Szczecinku w województwie zachodniopomorskim, wpisane na listę 19 stycznia 2016[8].
- „Wyborowa krówka bełchatowska”– produkt wpisany na listę 30 listopada 2017, woj. łódzkie[1]
- „Krówka regulicka” – produkt wpisany na listę 15 maja 2020, woj. małopolskie
- „Krówka mleczna strzyżowska” – produkt wpisany na listę 9 czerwca 2020, woj. podkarpackie
Historia
edytujMianem „ojca” tych cukierków określany jest Feliks Pomorski (zm. 1963), który ich wytwarzania miał się nauczyć w dzieciństwie u swego wuja w Żytomierzu. Umiejętności te rozwinął na skalę przemysłową w Poznaniu, gdzie w latach 1921–1929 prowadził fabrykę słodyczy, mającą siedzibę przy ul. Strzeleckiej 9 i Szewskiej 9, a w latach 30. XX wieku przy ul. Kanałowej 9[potrzebny przypis]. Cukierki były zawijane w papierki z rysunkiem krowy, co przyczyniło się do szybkiego spopularyzowania nazwy[9]. Po wysiedleniu przez Niemców w okresie okupacji Feliks Pomorski założył wytwórnię krówek w podwarszawskim Milanówku[9]. Fabryka ta spłonęła zaraz po odwrocie armii hitlerowskiej, ale rodzina Pomorskich odbudowała ją i ponownie wznowiła produkcję krówek. W 1952 r. przedsiębiorstwo zostało upaństwowione i włączone w strukturę „Przemysłu Terenowego”, a następnie stało się częścią „Zakładów 22 Lipca”, które zostały utworzone na bazie przedwojennych zakładów E. Wedel. Feliks Pomorski zaczął wówczas produkować krówki w ogrodzie swojego domu w Milanówku, a jego przedsiębiorstwo przejął następnie jego syn, Leszek Pomorski, a następnie wnuk Piotr Pomorski. „Wytwórnia Cukierków L. Pomorski i Syn” istnieje do dziś[10].
Wartości odżywcze
edytuj| Wartość energetyczna | 425 kcal |
| Białko | 4,3 g |
| Tłuszcz | 10,7 g |
| Węglowodany | 76,1 g |
| Błonnik pokarmowy | 0 g |
| Sód | 97 mg |
| Potas | 266 mg |
| Wapń | 181 mg |
| Fosfor | 130 mg |
| Żelazo | 0,2 mg |
| Magnez | 19 mg |
| Witamina E | 0,00 mg |
| Tiamina | 0,062 mg |
| Ryboflawina | 0,231 mg |
| Niacyna | 0,15 mg |
| Witamina C | 0,00 mg |
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Wyborowa krówka bełchatowska. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. łódzkie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2021-02-09]. Treści udostępnione na licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 3.0 Polska.
- ↑ a b c d e f g Adam Grzeszak. Wypasiona krówka. „Polityka [on-line]”, 28 kwietnia 2007. Polityka Sp. z o.o. S.K.A.. [dostęp 2021-02-18].
- ↑ Kajmak. [w:] Cukiernik I: Sporządzanie półproduktów i wyrobów cukierniczych 2 [on-line]. Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej w Bytowie. [dostęp 2023-06-18].
- ↑ Paweł Małecki: Mazurek migdałowo-kajmakowy – przepis. [w:] Kuchnia Lidla [on-line]. Lidl sp. z o.o. sp. k.. [dostęp 2021-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-18)].
- ↑ (przepis) Wieńczysława Piórkowska. Mazurek kajmakowy. „Lubuskie Aktualności Rolnicze”. Nr 4/2007. Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego. ISSN 1733-9685. [zarchiwizowane z adresu 2014-04-13].
- ↑ (przepis redakcyjny): Mazurek na krówkach. Gotujmy.pl. [dostęp 2012-07-05].
- ↑ a b Krówka opatowska. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. świętokrzyskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2017-04-09].
- ↑ Krówka szczecinecka. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. zachodniopomorskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. [dostęp 2017-04-09].
- ↑ a b Krówka – polski powód do dumy. finanse.wp.pl, 2013-09-18. [dostęp 2018-06-28].
- ↑ O firmie. Wytwórnia cukierków L. Pomorski i syn. [dostęp 2016-04-06].
- ↑ Hanna Kunchanowicz i inni, Wartości odżywcze wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1997, s. 84–85, ISBN 83-200-2099-9.