Kapitan marynarki

Tytuł kapitana został zapożyczony przez marynarki wojenne od flot cywilnych, w których kapitan statku oznacza dowodzącego jednostką pływającą. Pojawił się przed tytułami komandorskimi i początkowo, analogicznie do jednostek cywilnych dotyczył osób dowodzących okrętami. Około XII wieku dla oficerów dowodzących okrętami wprowadzono tytuły komandorskie^{[potrzebny przypis]}. Komandor dowodził dużymi okrętami (np. okręt liniowy, krążownik), komandor porucznik średnimi (np. niszczyciel, fregata), a komandor podporucznik małymi (np. korweta). W tym czasie kapitan oznaczał oficerów morskich na dużych okrętach oraz oficerów flagowych – specjalistów we flocie.

Wraz z przekształceniem się tytułów komandorskich w XVII wieku w stopnie wojskowe, kapitana także ustanowiono stopniem, niższym właśnie od komandorów. W niektórych marynarkach wojennych nazwy odpowiedników polskich komandorów figurują zgodnie z historycznym pochodzeniem jako różni kapitanowie. Na przykład w Marine są stopnie: Kapitän zur See (Kapitan Morza); Fregattenkapitän (Kapitan Fregaty); a także Korvettenkapitän (Kapitan Korwety). W Rosji noszą one nazwy kapitanów I, II i III rangi.

W Polsce właściwy stopień kapitana marynarki został ustanowiony w 1921 roku, wraz z pozostałymi pierwszymi stopniami w Marynarce Wojennej. Wcześniej, od 1918 roku używano już stopnia kapitana marynarki, ale był to zapożyczony z Wojsk Lądowych stopień kapitana, z dodanym przymiotnikiem "marynarki".

W latach 1921–1924 w Polsce istniał stopień kapitana porucznika marynarki – pomysł ówczesnego komandora Jerzego Świrskiego^[1].

Od momentu ustanowienia stopień kapitana znajduje się w hierarchii pomiędzy porucznikiem marynarki, a komandorem podporucznikiem i jest odpowiednikiem kapitana. W latach 1921–1952 był jedynym stopniem oficerów starszych, a od 1952 roku jest najwyższym stopniem wojskowym wśród oficerów młodszych.

Stopień wojskowy kapitana marynarki jest zaszeregowany dla grup uposażenia nr 13-13B. W kodzie NATO określony jest jako OF-02.

Jego odpowiednikami w marynarkach wojennych innych państw są m.in.:

• Lieutenant – Wielka Brytania, Stany Zjednoczone;
• Kapitan-lejtnant – Rosja;
• Stabskapitänleutnant oraz Kapitänleutnant – Niemcy;
• Teniente de navío – Hiszpania;
• Primeiro-tenente – Portugalia
• Lieutenant de Vaisseau – Francja;
• Kapten – Szwecja;
• Primo Tenente di Vascello – Włochy;
• Luitenant ter zee der 2e klasse oudste categorie – Holandia.