Jaroslav Durych

Przyszedł na świat w katolickiej rodzinie o rzemieślniczych tradycjach. W wieku 6. lat stracił matkę, w wieku 11. ojca. Studiował najpierw w seminarium duchownym w Przybramie, skąd został usunięty za czytanie zakazanej literatury. Przeniósł się do Pragi, gdzie studiował medycynę. Studia ukończył w 1913 r., a ponieważ korzystał z wojskowego stypendium, podczas I wojny światowej służył jako lekarz wojskowy. Po zakończeniu wojny przez krótki czas prowadził praktykę dentystyczną, ale w 1949 roku wrócił do wojska, wstąpił do armii czechosłowackiej i pracował jako lekarz wojskowy do 1939 roku, dosłużył się stopnia podpułkownika. W czasie II wojny światowej i po 1945 roku żył w izolacji. Zmarł w Pradze w 1962 roku^[1].

Twórczość Jaroslava Durycha obejmuje prozę, poezję i dramat. Podstawą całego różnorodnego formalnie dorobku Durycha są wartości katolickie oraz wizja świata jako uporządkowanego według woli Boga a nie człowieka. Po I wojnie światowej ten punkt widzenia sprawił, że Durych znalazł się w opozycji do dominujących w I Republice tendencji humanistycznych, liberalnych czy relatywistycznych^[1]. Bywa nazywany “dysydentem I Republiki”, między innymi ze względu na krytykę dominującego wówczas w Czechosłowacji antykatolicyzmu oraz polemizowanie z wizją czeskich dziejów przedstawianą przez Tomáša Garrigua Masaryka, twórcę i prezydenta I Republiki. Katolicyzm jest uważany za najważniejszy rys jego twórczości publicystycznej^[2]. Wraz z Jakubem Demlem i Janem Zahradníčkiem należał do głównych przedstawicieli konserwatywnego i katolickiego nurtu w czeskiej literaturze pierwszej połowy XX w.^[3]. Wiele prozatorskich i poetyckich utworów Durycha odzwierciedla jego fascynację barokiem. Autor łączy wzniosłe, metafizyczne treści z naturalistycznymi opisami^[1]. W Polsce ukazały się tylko powieści historyczne Durycha, jednak pisał on także o współczesnych wydarzeniach, jednym z jego ostatnich dzieł była nowela Boża tęcza (czes. Boží duha) o wysiedleniu Niemców z Sudetów, wydana pośmiertnie w 1969^[1].

• Requiem, Warszawa: PAX, 1958^[2],
• Zbłąkani, Warszawa: PAX 1960^[2].

• Martin C. Putna: Česká katolická literatura v evropském kontextu 1848–1918. Praha 1998
• Aleksandra Pająk: Jaroslav Durych a spór o sens czeskich dziejów. Opole 2006
• Michał Stefański: Czeska krytyka katolicka lat 1918-1938. Warszawa 2007