Jan z Ávili

Urodził się 6 stycznia 1499^[1] albo 1500 roku^[2] w Almodóvar del Campo, jako syn Alfonsa z Ávili oraz Cataliny Jijon^[1]. Jego rodzina była zamożna, gdyż Alfonso (konwertyta z judaizmu) posiaład kopalnię srebra w górach Sierra Morena^[1]. Około 1513 roku Jan rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Salamance^[3]. Po czterech latach porzucił studia i wrócił do domu^[4]. W 1520 roku, za namową franciszkańskiego zakonnika wstąpił do seminarium, rozpoczynając jednocześnie studia z zakresu sztuk wyzwolonych i teologii na Uniwersytecie w Alcalá de Henares^[5]. Jego mistrzem był późniejszy dominikanin Domingo de Soto^[6]. W 1526 roku przyjął święcenia kapłańskie^[7]. Swoją mszę prymicyjną odprawił w rodzinnej miejscowości, a następnie zaproscił dwunastu ubogich, którym osobiście usługiwał (jego rodzice wówczas już nie żyli)^[7].

Wkrótce potem cały swój majątek rozdał biednym i rozpoczął pracę ewangelizacyjną^[8]. Planował także udać się na misję do Meksyku, lecz nie zgodził się na to arcybiskup Sewilli Alfonso Manrique de Lara y Solís^[9]. Ponieważ jego praca duszpasterska odbywała się głównie w Andaluzji, zyskał przydomek „apostoła Andaluzji”^[10]. Aby ułatwić katechizację wśród niepiśmiennego ludu, napisał wierszowaną formę katechizmu Doctrina cristiana que se canta, do której łatwiej było skomponować melodie do śpiewania^[11].

Popularność wśród ludu i skuteczność kazań wzbudziły zazdrość hierarchów kościelnych, czego efektem były fałszywe oskarżenia o niemoralność i głoszenie nauk niezgodnych z doktryną Kościoła^[12]. Doprowadziło to do uwięzienie przez inkwizycję w 1531 roku^[12]. W czasie dwuletniego pobytu w więzieniu, napisał „Posłuchaj, córko” (hiszp. Audi, filia), które były przestrogą przed iluminizmem, o który był niesłusznie oskarżany^[13]. Przełożył także na hiszpański tekst „O naśladowaniu Chrystusa”^[13]. W 1533 roku został oczyszczony z wszelkich zarzutów i uwolniony^[13]. Następnie przez kilka lat posługiwał w Kordobie, a później w Estremadurze^[14]. Wówczas zaczęli do niego dołączać pierwsi uczniowie, z którymi zamieszkał w alkazarze w Kordobie^[15]. Był również mistrzem formacji w tamtejszym seminarium oraz w kolegium w Grenadzie^[15]. Na prośbę biskupa Grenady Gaspara de Ávalos de la Cuevy prowadził ewangelizację w Sewilli, Baezie, Montilli, Zafrze, Fregenal de la Sierra i Friego^[16].

Ponieważ szczególnie na sercu leżało mu praca misyjna wśród ludzi ubogich i niewykształconych, planował założenie zgromadzenia zakonnego posługującego na wsiach^[17]. Zrezygnował z tych planów, kiedy Ignacy Loyola założył zakon jezuitów^[17]. W 1537 roku spotkał Jana Bożego, który pod wpływem kazania Jana z Ávili, nawrócił się i sam został kapłanem^[18]. Dwa lata później apostoł Andaluzji uczestniczył w pogrzebie królowej Izabelli Portugalskiej, żony Karola V^[19]. W nabożeństwach uczestniczył także Franciszek Borgiasz, który słuchając kazań księdza Jana, sam postanowił zostać duchownym^[20].

Oprócz działalności kaznodziejskiej, Jan zajmował się także kształceniem księży^[21]. W 1538 roku założył Uniwersytet w Baezie, dwa kolegia większe w Kordobie i Jerez de la Frontera oraz jedenaście mniejszych kolegiów^[22]. Został pierwszym rektorem uniwersytetu, gdzie działały wydziały: artium, teologii i medycyny^[23]. Uczniami Jana byli między innymi: Ludwik z Grenady, Diego Pérez de Valdivia, Bernardino de Carleval, Diego Guzman i Juan Ramirez^[24]. Po trzydziestu latach wędrownego kaznodziejstwa, w 1554 roku, osiadł w Montilli, gdzie zajął się pisaniem listów i traktatów^[25]. Zredagował także dwa memoriały na potrzeby obrad soboru trydenckiego^[26]. Jan dwukrotnie otrzymał propozycję objęcia diecezji (raz w Segowii, a raz w Grenadzie), jednak obie odrzucił^[27]. Paweł III proponował mu także kapelusz kardynalski, lecz Jan odmówił jego przyjęcia^[27]. Ignacy Loyola nakłaniał go by wstąpił do jezuitów, ale apostoł Andaluzji twierdził, że to nie jest jego powołanie^[28]. Jan zmarł 10 maja 1569 roku w Montilli^[28].

Kult Jana z Ávili został zaaprobowany przez papieża Klemensa XIII. Został ogłoszony Sługą Bożym w dniu 8 lutego 1759, błogosławionym 4 kwietnia 1894 przez Leona XIII, a kanonizowany został 31 maja 1970 przez Pawła VI^[2].

Konferencja Episkopatu Hiszpanii ogłosiła św. Jana z Avilii patronem kapłanów diecezjalnych^[29].

Kościół katolicki obchodzi wspomnienie liturgiczne w dzienną rocznicę śmierci (10 maja)^[2].

7 października 2012 r. podczas mszy na Placu św. Piotra na Watykanie papież Benedykt XVI ogłosił św. Jana z Ávili wraz z św. Hildegardą z Bingen doktorami Kościoła^[29]. Zapowiedź tego wydarzenia miała miejsce podczas obchodów Światowych Dni Młodzieży w Madrycie^[29]. 25 stycznia 2021 papież Franciszek zarządził wpisanie jego wspomnienia do powszechnego Kalendarza Rzymskiego w randze wspomnienia dowolnego^[30].

• Audi filia (Alcalá, 1556)
• Epistolario espiritual para todos los estados (Madrid, 1578)
• Santísimo Sacramento
• Del conocimiento de sí mismo
• Contemptus mundo nuevamente romançado (Sevilla, Juan de Cromberger, 1536)
• Advertencias al Concilio de Toledo
• Tratado sobre el sacerdocio
• Comentario a la Carta a los Gálatas (Córdoba, 1537)
• Memorial a Trento (1551)
• Doctrina cristiana (Valencia, 1554)
• Dos pláticas a sacerdotes (Córdoba, 1595)

W Polsce wydano wybór pism i listów Pisma do kapłanów w 2017 roku^[31].

• kult świętych
• modlitwa za wstawiennictwem świętego
• święci i błogosławieni Kościoła katolickiego

• Kazimierz Panuś: Św. Jan z Avili. Kraków: WAM, 2012. ISBN 978-83-7505-938-0. (pol.).
• San Juan de Avila. Siervas de los Corazones Traspasados de Jesus y Maria. [dostęp 2023-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (hiszp.).