Język egipski
Język egipski – wymarły język z grupy języków afroazjatyckich, używany przez starożytnych Egipcjan. Najstarsze przykłady pisanego języka egipskiego pochodzą z 3250 r. p.n.e.[1] Język ten stracił na znaczeniu wraz z końcem cywilizacji egipskiej i został w późniejszych wiekach zastąpiony w Egipcie językiem arabskim. Późne stadium rozwojowe języka egipskiego stanowi język koptyjski, którym jeszcze do XVIII wieku posługiwały się nieliczne grupy ludności w Egipcie (współcześnie jest on używany jako język liturgii kościoła koptyjskiego).
| Obszar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Status oficjalny | |||||
| UNESCO | 6 wymarły↗ | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-1 | brak | ||||
| ISO 639-2 | egy | ||||
| ISO 639-3 | egy | ||||
| IETF | egy | ||||
| Glottolog | egyp1246 | ||||
| GOST 7.75–97 | дре 187 | ||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Fazy rozwoju
edytujW języku egipskim wyróżnia się pięć faz historycznych:
- język staroegipski (datowany na lata 3180–2240 p.n.e.[2]) – niekiedy osobno ujmuje się język Tekstów Piramid
- język średnioegipski lub egipski klasyczny (2240–1990 p.n.e. do czasów XVIII dynastii[2])
- język nowoegipski (1573–715 p.n.e.[2])
- język demotyczny (od XXVI dynastii)
- język koptyjski (od okresu rzymskiego) – zachowany w liturgii Ortodoksyjnego Kościoła Koptyjskiego
Niekiedy wyróżnia się jeszcze jedną fazę:
Pismo
edytujNa przestrzeni wieków język egipski był zapisywany w swych różnych fazach pismem: hieroglificznym, hieratycznym i demotycznym oraz zmodyfikowanym alfabetem greckim.
W piśmie hieroglificznym występowały piktogramy, które odpowiadały konkretnym znaczeniom i determinatywy – odpowiedzialne za uściślanie znaczeń. Niektóre z hieroglifów miały ponadto wartość fonetyczną (jeden znak odpowiadał jednej, dwóm lub trzem spółgłoskom). Całe pismo składało się z ok. 7000 hieroglifów. Pismo rysunkowe (hieroglificzne) było przez Egipcjan używane w celach religijnych, by oddawać cześć bogom (świadczy o tym np. egipska nazwa pisma hieroglificznego: sš n mdw ntr – pismo mowy boskiej).
Niektóre właściwości klasycznego języka egipskiego
edytuj- występowanie trzech liczb: pojedynczej, podwójnej i mnogiej, np. ir „oko” ir.ty „dwoje oczu”
- trzy zestawy zaimków: niezależne (podmiot zdania z orzeczeniem nominalnym), zależne (dopełnienie) i sufigowane (podmiot zdania z orzeczeniem czasownikowym)
- składnia VSO, np. rdi.n.i gb hr rdwy.i „umieściłem Geba pod mymi stopami”
- liczne złożone formy odmiany sufiksalnej
Przypisy
edytujBibliografia
edytuj- Bridget McDermott, Odczytywanie hieroglifów egipskich, Muza, Warszawa 2002 r., s. 6–7, 13 ISBN 83-7319-206-9
- W.V. Davies w przekładzie Macieja G. Witkowskiego, Egipskie hieroglify, Wydawnictwo RTW, 1998 r., s. 6–10, ISBN 83-86822-89-9