Hip-hop (muzyka)

Gatunek jest oparty na rapowaniu oraz muzyce disco, soul i funk^[1]. Na gatunek muzyczny hip-hopu składają się: rytmizowany styl muzyki o stałym BPM oraz rapowanie, czyli rytmiczne wypowiadanie tekstu^[2][4]. Styl muzyczny hip-hop jest jednym z filarów kultury hip-hopowej^[1][5].

Muzyka hip-hop powstała, gdy DJ-e zaczęli tworzyć bity za pomocą zapętlania zapisów partii solowych, granych oryginalnie na perkusji na dwóch gramofonach, robiąc tak zwany sampling^[6]. Do zapętlanych fragmentów po jakimś czasie doszło rapowanie.

Hip-hop powstał w 1970 w Nowym Jorku w kulturze afroamerykańskiej młodzieży zamieszkałej w Bronksie^[7]. Zaczął stawać się popularny na tzw. block parties – improwizowanych spotkaniach muzyczno-tanecznych odbywających się na zewnątrz, które stały się wtedy popularne jako alternatywa dla niebezpiecznych dyskotek.

Na imprezach ulicznych w dzielnicach („block parties”) DJ odtwarzał na gramofonie kilkusekundowe frazy rytmiczne z nagrań płytowych znanych piosenek, zapętlał je i łączył w dłuższe ciągi muzyczne przy użyciu drugiej kopii tego samego longplaya. Zapętlał dany fragment, przez co tworzył zupełnie nową kompozycję. Pierwsze wykonania muzyki hip-hop wykorzystywały techniki łączenia próbek dźwięku oraz rytm mechanicznej perkusji wzięty z pierwszych syntezatorów, które stały się wtedy powszechne. DJ łączył podczas wykonania technikę miksowania breaków oraz rapowany styl wokalny toasting, popularny wcześniej na Karaibach (Jamajka).

Pierwszym muzykiem, który przeniósł hip-hop z dyskotek na ulice i podwórka był DJ Kool Herc^[8].

Inni znani muzycy początkowego okresu rozwoju gatunku to: Grandmaster Flash and the Furious Five, Fab Five Freddy, Marley Marl, Afrika Bambaataa, Kool Moe Dee, Kurtis Blow, Doug E. Fresh, Whodini, Fat Boys, Warp 9 i Spoonie Gee.

W 1979 roku utwór „Rapper’s Delight” zespołu The Sugarhill Gang stał się pierwszym przebojem hip-hopowym, który zdobył popularność wśród szerokiej publiczności. Na przełomie lat 70. i 80. hip-hop jako gatunek muzyczny rozwinął się w bardziej złożony styl. Przed tym okresem w dużej mierze ograniczał swój zasięg do Stanów Zjednoczonych. Od 1980 roku zaczął się rozprzestrzeniać i stał się częścią sceny muzycznej w kilkudziesięciu innych krajach.

„Nowa szkoła” hip-hopu szczególnie słyszalna jest w nagraniach RUN-DMC i LL Cool J-a z lat 1983–1984. Złota era hip-hopu – nowatorska w porównaniu do lat 70. – to okres pomiędzy połową lat 80., a początkiem 90. Ważniejsi wykonawcy z tego okresu to Juice Crew, Public Enemy, Eric B. & Rakim, Boogie Down Productions, KRS-One, EPMD, Slick Rick, Beastie Boys, Kool G Rap, Big Daddy Kane, Ultramagnetic MCs, De La Soul oraz A Tribe Called Quest.

W latach 80. pojawił się także popularny styl gangsta rap jako podgatunek hip-hopu, często skupiający się na przemocy i przestępczym stylu życia ubogiej warstwy młodzieży śródmiejskiej. Schoolly D, N.W.A (Eazy-E), Ice-T, Ice Cube oraz Geto Boys to muzycy najczęściej kojarzeni z powstaniem tego podgatunku. Znani byli z łączenia komentarza politycznego i społecznego w stylu politycznego hip-hopu z wątkami opowieści kryminalnych i przestępczych^[9].

Style West Coast hip-hop i g-funk zdominowały główny nurt hip-hopu na początku lat 90. East Coast hip-hop w okresie od początku do połowy lat 90. został zdominowany przez Afrocentric jazz rap i hip hop alternatywny z Native Tongues, a także hardcore rap, wykonywany m.in. przez Nas-a, Wu-Tang Clan, The Notorious B.I.G., czy zespół Onyx. W latach 90. hip-hop zaczął się rozdzielać na amerykańskiej krajowej scenie na style regionalne, takie jak Southern rap i Atlanta hip hop. Jednocześnie wciąż nawiązywał do innych gatunków muzyki popularnej, czego przykładem jest neo soul.

Hip-Hop stał się najlepiej sprzedającym gatunkiem muzycznym w połowie lat 90., a największą sprzedaż zanotowano w 1999 roku.

Po roku 2000 zbliżył się mocno do głównego nurtu muzyki pop. Sukces zaczęły zdobywać style, takie jak crunk, który skupiał się na wykonywaniu utworów krzykiem.

W pierwszej dekadzie XXI wieku dominującymi artystami na scenie hiphopowej byli Kanye West, Jay-Z, Eminem, The Game, 50 Cent, a także wielu innych. Ich albumy zdobywały tytuły złotych, platynowych, a nawet diamentowych płyt. Hip-hop wdzierał się do mainstreamu i można uznać, że w połowie pierwszej dekady XXI wieku przypieczętował swoje miejsce w czołówce najpopularniejszych gatunków muzycznych.

Jednak od 2008 roku sprzedaż muzyki hip-hop w Stanach Zjednoczonych zaczęła lekko słabnąć. W połowie lat 00. XXI wieku stałe miejsce w głównym nurcie znalazł hip-hop alternatywny, częściowo ze względu na sukces takich artystów, jak OutKast i Kanye West.

Wraz z wydaniem „My Beautiful Dark Twisted Fantasy” Kanye’ego Westa, hip-hop zaczął być jeszcze szerzej odbierany jako gatunek pełen artyzmu i możliwości przekazania wartości odmiennych od tych utożsamianych z gangsta rapem i trapem. Album ten zmienił także postrzeganie gatunku przez producentów, jako że Kanye pokazał zupełnie nowe podejście do samplowania oraz produkcji głosu. Powszechne zaczęło być używanie programu auto-tune.

Druga dekada XXI wieku niesie ze sobą również rozwój rapu zaangażowanego społecznie. Artyści tacy jak Kendrick Lamar, J.Cole czy Joyner Lucas w swoich utworach dotykają spraw mniejszości afroamerykańskiej w Stanach Zjednoczonych, a piosenka „Alright” Kendricka stała się wręcz hymnem stowarzyszenia Black Lives Matter^[10].

W 2018 roku magazyn „Rolling Stone” oznajmił, że po raz pierwszy w historii, w roku 2017 muzyka rap przebiła wszystkie inne gatunki, jeśli chodzi o sprzedaż i streaming. Ta tendencja pozostała stabilna przez cały 2018 rok i 2019^[11][12]. Hip-hop rozprzestrzeniał się też w wielu innych krajach poza USA i w drugiej dekadzie XXI wieku przy udziale serwisów streamingowych czy też portali, na które można dowolnie dodawać własne piosenki, takich jak SoundCloud czy YouTube, Hip-hop jest najczęściej tworzonym gatunkiem muzycznym na całym świecie.

Do najważniejszych wykonawców hip-hopowych w Polsce należą m.in. Peja, Hemp Gru, Donguralesko, Fenomen, Kaliber 44, 3xKlan, Paktofonika, O.S.T.R., Grammatik, Słoń, Kali, Paluch, Chada, Popek, Borixon, Gang Albanii, Slums Attack, Płomień 81, Ego, Wzgórze Ya-Pa 3, Liroy, Molesta, Pijani Powietrzem, Jeden Osiem L, Trzeci Wymiar, Trials X, JedenSiedem, 52 Dębiec, Beat Squad, Bolec, Born Juices, ZIP Skład, DJ 600V, Familia H.P., Fisz, Fokus, Pezet, Grupa Operacyjna, Intoksynator, Kazik Staszewski, Łona, Małpa, Eis, Olimpu Muzyczna Plejada, Stare Miasto, Poema Faktu, Thinkadelic, Zipera, WWO, PRO8L3M, Taco Hemingway, KęKę, Quebonafide, Taconafide, Białas, Solar, Bedoes, Mata, Gibbs oraz wielu innych wykonawców.

Największy wzrost popularności gatunku można zauważyć od drugiej dekady XXI wieku wraz z rozwojem karier artystów takich jak Taco Hemingway, Bedoes czy Jan-Rapowanie. W dużym stopniu rozwinął się także sam przemysł muzyczny kierujący swoją uwagę głównie w stronę hip-hopu, biorąc pod uwagę powstanie wytwórni takich jak Asfalt Records, Biuro Ochrony Rapu czy też SBM Label.

Do rozgłosu muzyki hip-hopowej w Polsce przyczynili się m.in. Bogna Świątkowska (nazywana „matką chrzestną polskiego hip-hopu”) oraz Sebastian Imbierowicz (znany także jako DJ 600V) poprzez audycję radiową „Kolorszok” prowadzoną w latach 1993–1997. W XXI wieku istotną rolę w promowaniu kultury i muzyki hip-hop pełnią portale newonce.net, cgm.pl, glamrap.pl oraz noizz.pl, a także rozgłośnia newonce.radio.

Wydano kilka pozycji książkowych o polskim hip-hopie, do których należą: „Historia kultury hip-hop w Polsce”, „Polska kultura hiphopowa”^[13] czy „Historia kultury hip-hop w Polsce 1977-2013”^[14].

• Turntablizm
• Scratch
• Rap
• Toasting
• Hip-hopolo

• Toop, David (1984/1991) Rap Attack II: African Rap To Global Hip Hop New York: Serpent’s Tail ISBN 1-85242-243-2.
• McLeod, Kembrew. Interview with Chuck D and Hank Shocklee 2002. Stay Free Magazine.
• Corvino, Daniel and Livernoche (2000) – A Brief History of Rhyme and Bass: Growing Up With Hip Hop. Tinicum, PA: Xlibris Corporation/The Lightning Source, Inc. ISBN 1-4010-2851-9.
• Hess, Mickey (2009) – Hip Hop in America: A Regional Guide: Volume 1: East Coast and West Coast Greenwood. ISBN 0-313-34323-3.
• Rose, Tricia (1994) -Black Noise. Middletown, Connecticut: Wesleyan University Press. ISBN 0-8195-6275-0.
• Russell A.R.A. Potter Russell A.R.A., Spectacular Vernaculars: Hip-Hop and the Politics of Postmodernism, Albany: SUNY Press, 1995, ISBN 0-7914-2626-2, OCLC 31604649 . Brak numerów stron w książce
• Light, Alan (ed). (1999) – The VIBE History of Hip-Hop. New York: Three Rivers Press. ISBN 0-609-80503-7.
• George, Nelson (2000, rev. 2005) – Hip-Hop America. New York: Penguin Books. ISBN 0-14-028022-7.
• Fricke, Jim and Ahearn, Charlie (2002) – Yes Yes Y’All: The Experience Music Project Oral History of Hip Hop’s First Decade. New York: Da Capo Press. ISBN 0-306-81184-7.
• Kitwana, Bakar (2004) – The State of Hip-Hop Generation: how hip-hop’s culture movement is evolving into political power. December 4, 2006, Ohio Link Database
• Chang, Jeff (2005) – Can’t Stop Won’t Stop: A History of the Hip-Hop Generation. Picador, ISBN 0-312-42579-1.

• Portal hip-hop.pl
• Portal hiphop.pl
• Portal hhzone.pl. hhzone.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-17)].
• Rapportal.pl o polskiej kulturze hip-hop
• Portal popkiller.pl