Goszyn (powiat gdański)
Goszyn (niem. Goschin[3], kaszb. Gòszën) – osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Pruszcz Gdański.
| osada | |
 Budynek w zespole dworskim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
400 |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-010[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GDA |
| SIMC |
0169354 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Pruszcz Gdański  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |
 54°15′51″N 18°32′14″E/54,264167 18,537222[1]
| |
We wsi funkcjonuje zespół piłkarski GTS Goszyn.
Historia
edytujGoszyn podobnie jak większość sąsiednich wsi posiada starożytną metrykę, o której świadczą znaleziska archeologiczne. Odnaleziono tu groby zawierające rzymskie srebrne denary, a w 1893 odkryto grób skrzynkowy z okresu wczesnego żelaza z popielnicami twarzowymi. Jedna z pierwszych pisanych wzmianek o wsi Gosschin(o) dotyczy powinności wojskowych sprawowanych przez wieś na rzecz Krzyżaków i pochodzi z około 1400 roku.
Goszyn był jednym z większych dawnych majątków rycerskich przejętych przez Krzyżaków drogą wykupu od przedstawicieli rycerstwa pomorskiego. Do majątku w Goszynie należał również folwark Chudomin, odnotowany w krzyżackich dokumentach już w 1427 roku, a w 1881 roku włączony do majątku goszyńskiego. Wieś w owym czasie znana była z gorzelni i owczarni liczącej 1200 sztuk owiec. Miejscowi uczniowie uczęszczali do szkoły w pobliskim Bielkówku. W 1427 roku przywilej na osadę uzyskał Mikołaj ze Świńcza, a jego ród od nazwy majątku przyjął nazwisko Goszyńscy. 16 czerwca 1454 roku na mocy przywileju Kazimierza Jagiellończyka wszedł w skład gdańskiego patrymonium.
Znani są niektórzy właściciele wsi: Bartliński (1570), Czapski (1648), Ferber (1682), Giese (1706). W czasie zaborów folwark należał do skarbu państwa i był wydzierżawiany szlachcie. Właścicielami byli między innymi: Blumenthal, Pruszak, Kirschenstein, Gerwartowski, Ferber, Carl Tiedemann (1753-1768), Owidzki (1768), Ludwik Tiedemann (1789-1814), Heyer (1873).
W 1583 roku we wsi żyło 16 chłopów uczęszczających do kościoła w Pręgowie, w 1856 roku zanotowano 134 mieszkańców, a w 1869 roku – 207 osób mieszkających w 15 budynkach mieszkalnych.
W roku 1874 kaznodzieja Gehrt przekazał gdańskiemu „Naturforschenden Geselschaft" żelazną ostrogę odnalezioną przez Arnolda z Goszyna.
Po reformie administracyjnej z 1887 roku obszar dworski, po którym pozostał zespół folwarczny z niewielkim parkiem, stał się częścią powiatu wiejskiego Gdańskie Wyżyny. Dwór uległ zniszczeniu po wojnie, a na jego miejscu postawiono biurowiec zakładu rolnego. Siedziba obwodu i urząd stanu cywilnego mieściły się na miejscu. Kościół ewangelicki znajdował się w Lublewie Gdańskim, a katolicki w Pręgowie. W 1920 roku istniejąca od 15 lat królewska domena i obwód Goszyn stały się częścią Wolnego Miasta Gdańska i powiatu Gdańskie Wyżyny.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
W roku 1967 mieszkaniec Goszyna Grzegorz Faralich został mistrzem Polski w konkursie orek.
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisany jest zespół folwarczny z XIX/XX w. przy ul. Derkowskiego, nr rej.: A-1517 z 15.02.1995[5]:
- dwór
- spichlerzyk
- budynek gospodarczy
- stajnia
- obora z magazynem zbożowym (nie istnieje)
- brama (słupy ceglane)
- park.
Zobacz też
edytuj- Goszyn (przystanek kolejowy)
- inne miejscowości o tej nazwie: Goszyn
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35375
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 328 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 34 [dostęp 2017-01-15].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 347, ISBN 978-83-7495-133-3.
Bibliografia
edytuj- Dariusz Dolatowski: Gminne Strony. Zarys dziejów gminy Pruszcz Gdański do 1939 roku. Suwałki-Pruszcz Gdański: FFP AGNI, 2010, ISBN 978-83-60176-58-0.