Frankolin rdzawoboczny

Frankolin rdzawoboczny
	Scleroptila shelleyi
	(Ogilvie-Grant, 1890)
	; Samiec na ilustracji z Catalogue of the birds in the British Museum t. 22 (1893)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	grzebiące
Rodzina	kurowate
Podrodzina	bażanty
Plemię	Gallini
Rodzaj	Scleroptila
Gatunek	frankolin rdzawoboczny
Synonimy
	Francolinus shelleyi Ogilvie-Grant, 1890
	Francolinus shelleyi Ogilvie-Grant, 1890
Podgatunki
	S. s. uluensis (Ogilvie-Grant, 1892); S. s. macarthuri (van Someren, 1938); S. s. shelleyi (Ogilvie-Grant, 1890);
	S. s. uluensis (Ogilvie-Grant, 1892); S. s. macarthuri (van Someren, 1938); S. s. shelleyi (Ogilvie-Grant, 1890);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Frankolin rdzawoboczny^[5] (Scleroptila shelleyi) − gatunek średniej wielkości afrykańskiego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). Osiadły. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia trzy podgatunki S. shelleyi^[6]:

S. shelleyi uluensis (Ogilvie-Grant, 1892) – środkowa i południowa Kenia, północna Tanzania.
S. shelleyi macarthuri (van Someren, 1938) – Chyulu Hills (południowo-wschodnia Kenia).
S. shelleyi shelleyi (Ogilvie-Grant, 1890) – południowa Uganda i środkowa Tanzania do północnej RPA i zachodniego Mozambiku. Obejmuje proponowany podgatunek S. s. canidorsalis.

Dawniej za podgatunek S. shelleyi uznawano także frankolina płowego (S. whytei)^[5]^[6]. Opisano też inne nieuznawane obecnie podgatunki – sequestris i trothae^[7].

Morfologia

Zdjęcie wykonane w prowincji KwaZulu-Natal w RPA

Wygląd zewnętrzny: Ptak o pokroju zbliżonym do kuropatwy. Charakterystyczną cechą jest ubarwienie spodu ciała oraz widoczna w locie niewielka rdzawa plama na skrzydłach.

Rozmiary: długość ciała: ok. 33 cm.

Masa ciała: 397–600 g.

Występowanie

Środowisko

Górskie sawanny i tereny trawiaste oraz luźniejsze partie lasów, 700–3000 m n.p.m. Spotykany również na terenach uprawnych.

Zasięg występowania

Wschodnia i południowo-wschodnia Afryka – od Kenii i Ugandy na południe po RPA.

Pożywienie

Podziemne części roślin, nasiona i bezkręgowce, takie jak ślimaki, termity, mrówki i prostoskrzydłe.

Rozród

Gatunek najprawdopodobniej monogamiczny.

Gniazdo to płytkie zagłębienie w ziemi wysłane trawą, liśćmi i tym podobnym materiałem, dobrze ukryte w trawie lub wśród skał.

Okres lęgowy: obserwowano lęgi niemal cały rok, ale szczyt aktywności zależy od regionu – w RPA przypada na okres od sierpnia do stycznia, na wschodzie Afryki od marca do lipca.

Jaja: znosi najczęściej 4–5 jaj.

Jaja wysiadywane 21–22 dni.

Status zagrożenia

Status według kryteriów Czerwonej księgi gatunków zagrożonych IUCN: gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana; ptak ten opisywany jest jako zazwyczaj pospolity, lokalnie rzadki. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na degradację siedlisk spowodowaną nadmiernym wypasem i wypalaniem^[4].

Przypisy

↑ Scleroptila shelleyi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Francolinus shelleyi, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-10-26] (ang.).
↑ Shelley's Francolin (Francolinus shelleyi). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).
↑ ^a ^b Scleroptila shelleyi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Gallini Brehm,CL, 1831 (wersja: 2023-03-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-21].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
↑ D. Lepage: Shelley's Francolin Scleroptila shelleyi. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-04-24]. (ang.).

Bibliografia

P.J.K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994, s. 494. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Scleroptila shelleyi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] Francolinus shelleyi, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-10-26] (ang.).

[ibc-3] Shelley's Francolin (Francolinus shelleyi). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).

[iucn-4] Scleroptila shelleyi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Gallini Brehm,CL, 1831 (wersja: 2023-03-15). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-04-21].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-04-21]. (ang.).

[avibase-7] D. Lepage: Shelley's Francolin Scleroptila shelleyi. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-04-24]. (ang.).

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]