Edward Janiak

Urodził się 14 sierpnia 1952 w Malczycach. Jego młodszy brat również został kapłanem^[1]. Ukończył Technikum Przemysłu Drzewnego w Sobieszowie, uzyskując w 1971 świadectwo dojrzałości. Zanim wstąpił do seminarium duchownego, przez dwa lata studiował na Wydziale Technologii Drewna Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu^[1][2].

W latach 1973–1979 odbył studia filozoficzno-teologiczne na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu, zakończone uzyskaniem magisterium z teologii. Równocześnie zdobywał formację kapłańską w Metropolitalnym Wyższym Seminarium Duchownym we Wrocławiu. Święceń prezbiteratu udzielił mu 19 maja 1979 w archikatedrze św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu miejscowy biskup pomocniczy Wincenty Urban^[3].

Dalsze studia odbył na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu, gdzie w 1983 uzyskał licencjat z teologii moralnej. W latach 1983–1986 kontynuował studia w zakresie teologii moralnej na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu, które ukończył z doktoratem^[3].

W latach 1979–1983 pracował jako wikariusz w parafii św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Oleśnicy. Od 1986 do 1987 był proboszczem Polskiej Misji Katolickiej w Dortmundzie. Po powrocie do archidiecezji pracował w archiwum archidiecezjalnym, był też sekretarzem kardynała Henryka Gulbinowicza^[3]. Od 1988 pełnił funkcję wicedyrektora Referatu ds. Dobroczynności w kurii metropolitalnej^[3], a w latach 1989–1996 dyrektora nowo powstałego Caritasu archidiecezji wrocławskiej^[3][4]. Wszedł w skład rady kapłańskiej, kolegium konsultorów i komisji rewizyjnej dla instytucji kościelnych archidiecezji wrocławskiej. W 1992 otrzymał godność kapelana honorowego Jego Świątobliwości^[3].

W 1987 został mianowany adiunktem w Katedrze Teologii Moralnej Ogólnej Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu i wykładowcą Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. Objął wykłady z teologii moralnej, teologii pastoralnej i charytatywnej działalności Kościoła^[3]. W latach 1989–1992 pełnił funkcję dyrektora administracyjnego Papieskiego Wydziału Teologicznego i Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego^[1].

26 października 1996 Jan Paweł II mianował go biskupem pomocniczym archidiecezji wrocławskiej ze stolicą tytularną Scilium. Święcenia biskupie otrzymał 30 listopada 1996 w archikatedrze św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Udzielił mu ich kardynał Henryk Gulbinowicz, arcybiskup metropolita wrocławski, któremu towarzyszyli arcybiskup Józef Kowalczyk, nuncjusz apostolski w Polsce, i Sławoj Leszek Głódź, biskup polowy Wojska Polskiego^[3]. Jako dewizę biskupią przyjął słowa „Oportet servire” (Trzeba, abym służył)^[5]. W archidiecezji wrocławskiej sprawował funkcję wikariusza generalnego^[6]. Został kierownikiem Sekretariatu 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu^[3]. Pełnił funkcję prepozyta Kapituły Metropolitalnej Wrocławskiej^[6].

21 lipca 2012 papież Benedykt XVI mianował go biskupem diecezjalnym diecezji kaliskiej^[7][8]. Ingres do katedry św. Mikołaja Biskupa w Kaliszu odbył 12 września 2012^[9].

W ramach Konferencji Episkopatu Polski objął funkcję przewodniczącego Rady ds. Migracji, Turystyki i Pielgrzymek^[10]. Został delegatem ds. Imigracji, delegatem ds. Duszpasterstwa Pracowników Leśnictwa, Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska^[10], a także asystentem kościelnym Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta^[5]. Wszedł też w skład Komisji ds. Polonii i Polaków za granicą^[10]. 17 grudnia 2011 papież Benedykt XVI mianował go członkiem Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących^[11][10]. Został też członkiem Międzynarodowej Komisji Katolickiej ds. Migracji^[12].

W 2014 był współkonsekratorem podczas sakry biskupa Łukasza Buzuna^[13].

W maju 2020 w filmie Zabawa w chowanego zarzucono mu, że pomimo powiadomienia go o przypadkach wykorzystania seksualnego małoletnich przez podległego mu księdza z diecezji kaliskiej nie wszczął wobec niego postępowania kanonicznego ani nie zakazał mu posługi kapłańskiej, a także że jako biskup pomocniczy wrocławski brał udział w skierowaniu prezbitera z zarzutami o czyny pedofilne do pracy w diecezji bydgoskiej^[14]. Po emisji dokumentu prymas Wojciech Polak, pełniący w Konferencji Episkopatu Polski funkcję delegata ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży, zakomunikował o zwróceniu się do Stolicy Apostolskiej z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie opisanych w filmie zaniechań przełożonych księży, którzy molestowali małoletnich^[15]. Na posiedzeniu kaliskiej rady kapłańskiej księża mieli odmówić biskupowi pomocniczemu Łukaszowi Buzunowi podpisania listu poparcia dla ordynariusza i skierować list do papieża z prośbą o wyjaśnienie zarzutów stawianych hierarsze^[16]. Biskup Janiak wystosował do diecezjan list pasterski, w którym stwierdził, że stał się ofiarą medialnej nagonki^[17], natomiast w liście do biskupów, który przeniknął do mediów, m.in. skrytykował działania podjęte przez prymasa Polaka, uznając je za źródło zamieszania i uderzenie w wizerunek Kościoła katolickiego^[18]. W odpowiedzi prymas Polski oświadczył, że jego postępowanie było przejawem troski o dobro pokrzywdzonych i rzeczywiste dobro Kościoła, a także realizacją misji ochrony dzieci i młodzieży^[19]. W maju 2020 Kongregacja ds. Biskupów, zgodnie z motu proprio Vos estis lux mundi, wyznaczyła Stanisława Gądeckiego, arcybiskupa metropolitę poznańskiego, do przeprowadzenia dochodzenia wstępnego w związku z zarzutami wobec biskupa kaliskiego w prowadzeniu spraw dotyczących nadużyć seksualnych niektórych duchownych na szkodę osób małoletnich^[20], które zakończono w lipcu 2020^[21].

W czerwcu 2020 ujawniono w mediach, że w lutym 2018 rektor Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Kaliskiej ks. Piotr Górski złożył na biskupa Janiaka skargę do Nuncjatury Apostolskiej w Polsce dotyczącą tolerowania wśród księży wykorzystywania seksualnego osób małoletnich oraz aktywnego homoseksualizmu. Hierarcha miał również zabiegać o doprowadzenie do święceń diakonatu kleryka, przejawiającego skłonności homoseksualne i przechowującego na swoim komputerze materiały z pornografią, także dziecięcą, a wobec rektora, który sprzeciwił się tym święceniom, stosować mobbing^[22]. Kongregacja ds. Duchowieństwa zleciła Stanisławowi Gądeckiemu przeprowadzenie wizytacji apostolskiej w kaliskim seminarium^[23]. Powołana przez niego komisja zakończyła dochodzenie we wrześniu 2020, przekazując dokumenty do kongregacji za pośrednictwem Nuncjatury Apostolskiej^[21].

25 czerwca 2020 papież Franciszek mianował administratorem apostolskim sede plena diecezji kaliskiej Grzegorza Rysia, arcybiskupa metropolitę łódzkiego^[24][25]. Edward Janiak pozostał nominalnie biskupem diecezjalnym, ale utracił władzę nad diecezją, polecono mu także opuszczenie jej na czas dochodzenia prowadzonego przez Stolicę Apostolską i niewpływanie na zarządzanie nią przez administratora apostolskiego^[26]. 17 października 2020 papież Franciszek przyjął jego rezygnację z funkcji biskupa diecezjalnego kaliskiego, a arcybiskupa Grzegorza Rysia ustanowił administratorem apostolskim sede vacante^[27][28]. Tego samego dnia Nuncjatura Apostolska poinformowała również o czasowym zamknięciu, w następstwie przeprowadzonej wizytacji apostolskiej, seminarium duchownego w Kaliszu^[29].

W komunikacie wydanym w marcu 2021 Nuncjatura Apostolska w Polsce poinformowała, że po przeprowadzeniu dochodzenia dotyczącego zgłoszonych zaniedbań hierarchy i innych kwestii związanych z zarządzaniem przez niego diecezją kaliską Stolica Apostolska nakazała mu zamieszkanie poza diecezją, zakazała uczestniczenia w publicznych celebracjach i spotkaniach na jej terenie, a także zobowiązała go do dokonania wpłaty na rzecz Fundacji św. Józefa na przeciwdziałanie nadużyciom seksualnym i wsparcie ofiar^[30].

Zmarł 23 września 2021 w Dolnośląskim Centrum Onkologii we Wrocławiu^[31] wskutek choroby nowotworowej płuc z przerzutami^[32]. 28 września 2021 w katedrze św. Mikołaja w Kaliszu została odprawiona msza żałobna^[33], a 29 września 2021 po mszy pogrzebowej w kościele św. Wawrzyńca we Wrocławiu został pochowany na miejscowym cmentarzu św. Wawrzyńca^[34].

W 2004 nadano mu honorowe obywatelstwo Malczyc i gminy Malczyce^[1].

W 2004 otrzymał tytuł Leśnika Roku i Dębową Statuetkę „Przeglądu Leśniczego” za działalność duszpasterską-społeczną wśród leśników. W 2011 został laureatem nagrody Bliźniemu swemu, przyznawanej przez Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta^[1].

W 2015 został przyjęty do konfraterni zakonu paulinów^[35].

• Nota biograficzna Edwarda Janiaka na stronie diecezji kaliskiej. [dostęp 2020-10-17].
• Edward Janiak na stronie Konferencji Episkopatu Polski [dostęp 2016-11-04].
• Edward Janiak [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2010-11-26]  (ang.).