Dai-Nippon Teikoku Kaigun
Dai-Nippon Teikoku Kaigun (jap. 大日本帝国海軍; dawna pisownia: 大日本帝󠄁國海軍 Dai-Nippon Teikoku Kaigun Cesarska Marynarka Wojenna Wielkiej Japonii) – marynarka wojenna Cesarstwa Japonii od roku 1869 do jej rozwiązania w 1947 roku. Była trzecią co do wielkości flotą świata od 1920 roku, po Royal Navy i United States Navy. Operacje powietrzne floty prowadziły Siły Powietrzne Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej.
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
1869 |
| Data likwidacji |
1947 |
| Znak rozpoznawczy |
|
| Bandera |
|
| Najwyższe dowództwa | |
| Wojskowe | |
| Wydzielone części składowe | |
| Połączona Flota siły powietrzne marynarki wojennej piechota morska marynarki wojennej | |
Początki cesarskiej marynarki wojennej sięgają wczesnych kontaktów z narodami kontynentalnej Azji, nawiązanymi w okresie średniowiecza. Szczyt ich intensywności przypadł na XVI i XVII wiek, kiedy to następowała wymiana kulturowa z europejskimi mocarstwami podczas epoki wielkich odkryć geograficznych.
Po dwóch wiekach stagnacji spowodowanej polityką izolacjonistyczną siogunów rodu Tokugawa japońska flota była mocno zacofana w momencie, gdy kraj na skutek nacisków zewnętrznych, przede wszystkim amerykańskich, został zmuszony w 1854 r. do otwarcia i nawiązania kontaktów handlowych z krajami Zachodu. Wydarzenia te doprowadziły ostatecznie do restauracji Meiji. Wraz z przywróceniem rządów cesarskich, nadszedł okres gorączkowej modernizacji oraz industrializacji kraju.
Historia floty, pełna sukcesów odnoszonych niekiedy w walce z dużo potężniejszymi przeciwnikami, jak podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej oraz wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905), dobiegła końca wraz z jej prawie całkowitym unicestwieniem podczas II wojny światowej, głównie za sprawą działań US Navy.
Cesarską Marynarkę Wojenną oficjalnie rozwiązano w 1947 roku. We współczesnej Japonii obroną wód terytorialnych zajmują się Japońskie Morskie Siły Samoobrony.
Początki
edytujJaponia ma długą tradycję morskich kontaktów z kontynentalną Azją, miała ona swój początek przynajmniej na początku ery Kofun w III wieku n.e.
W okresie następującym po próbach podboju tego wyspiarskiego kraju podejmowanych przez Kubilaj-chana w latach 1274 i 1281, japońscy piraci (wakō) rozpoczęli intensywne grabieże u wybrzeży Cesarstwa Chińskiego.
W XVI wieku, podczas ery walczących prowincji, feudalni władcy w ramach rywalizacji o dominację tworzyli floty przybrzeżne, liczebnościami sięgające nawet kilkuset jednostek. Być może w tym właśnie okresie, gdy Nobunaga Oda, japoński daimyō, zlecił w 1576 r. wykonanie sześciu pokrytych żelaznymi pancerzami dużych okrętów wojennych, skonstruowano jedne z pierwszych okrętów pancernych. W 1588 r. Hideyoshi Toyotomi zakazał piractwa. Wakō zostali jego wasalami i stanowili trzon sił morskich w inwazji na Koreę.
Pierwsze zdolne do wypłynięcia na otwarte wody oceaniczne okręty wojenne powstały w Japonii na początku XVII w. dzięki kontaktom z krajami Zachodu podczas okresu handlu z Nanban. W 1613 r. daimyō z Sendai, porozumiawszy się z siogunami z rodu Tokugawa, wybudował 500-tonowy galeon Date Maru, który przewiózł do Ameryki i Europy misję dyplomatyczną pod przewodnictwem Tsunenagi Hasekury. Począwszy od 1604 siogun zamówił, głównie na potrzeby handlu z Azją Południowo-Wschodnią, łącznie około 350 uzbrojonych statków handlowych, w większości korzystających z zachodnich rozwiązań konstrukcyjnych.
Odosobnienie i zachodnie studia
edytujPocząwszy od 1640, na ponad 200 lat Japonia wybrała politykę sakoku (zamknięcia kraju), która zakazywała kontaktów z Zachodem, zwalczała chrześcijaństwo, a budowę statków oceanicznych karała śmiercią[1]. Kontakty były utrzymywane tylko przez holenderską enklawę Dejima, która pozwalała na przepływ ogromnej ilości wiedzy związanej z zachodnią rewolucją technologiczną i naukową. To poznawanie zachodniej nauki, zwane rangaku (dosł. nauka holenderska), pozwalało Japonii aktualizować wiedzę w obszarach istotnych dla nauk morskich, takich jak: kartografia, optyka i nauka mechaniczna[2]. Pełne badanie zachodnich technik budownictwa okrętowego zostało wznowione w 1840 roku w okresie bakumatsu (schyłkowego okresu siogunatu rodu Tokugawa).
Wczesna modernizacja flot
edytujW 1853 i 1854, komodor US Navy Matthew Perry zademonstrował siłę najnowszych okrętów parowych. Perry wymusił na Japonii otwarcie na handel międzynarodowy poprzez Traktat z Kanagawy w 1854 roku. Następnie w 1858 r. podpisano „Traktat o przyjaźni i handlu pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Japonią” (ang. Treaty of Amity and Commerce between Japan and the United States; jap. Nichibei Shūkō Tsūshō Jōyaku), który pozwolił na utworzenie zagranicznych koncesji, eksterytorialności dla cudzoziemców oraz nakładał minimalne podatki na import towarów zagranicznych[3].
Jak tylko Japonia zgodziła się otworzyć na obce wpływy, rząd sioguna Tokugawy zainicjował aktywną politykę asymilacji zachodnich technologii morskich. W roku 1855 siogunat otrzymał w darze od Holendrów swój pierwszy okręt parowy „Soembing”, nazwany „Kankō Maru”, który był używany do szkolenia oraz ustanowił Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej w Nagasaki[4]. W 1857 r. nabył pierwszy okręt parowy napędzany śrubą, „Kanrin Maru”, który został wkrótce wykorzystany do misji pokojowej Japonii do Stanów Zjednoczonych (1860)[5]. W 1859 roku, Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej zostało przeniesione do Tsukiji w Tokio, jednocześnie studenci zostali wysłani do zachodnich szkół morskich, rozpoczynając tradycję kształcenia za granicą przyszłych liderów, jak np. admirałowie Heihachirō Tōgō i Isoroku Yamamoto[6][7].
Pierwszy wybudowany w kraju nowoczesny okręt wojenny
edytujW dniu 2 lipca 1863 rozpoczęto pierwszą budowę okrętu napędzanego silnikiem „Chiyoda”. Wykonany przez stocznię Ishikawajima w Tokio i ukończony w maju 1866 r. był drewnianą kanonierką o wyporności 138 ton, oraz rozmiarach: 32 m długości i 16 m szerokości. Oprócz ożaglowania typu bryg, „Chiyoda” był napędzany 2-cylindrowym silnikiem parowym z 2 pociągowymi kotłami. Uzbrojony w działo kalibru 5,5 cala i dwie mniejsze bronie posiadał załogę liczącą 35 ludzi. Wybudowany dla sioguna, „Chiyoda” został zajęty przez rząd japoński w maju 1868, pojmany przez rebeliantów w tym samym roku, a następnie odbity ponownie przez Cesarską Marynarkę Wojenną. Skreślony z listy marynarki w czerwcu 1869 „Chiyoda” został sprzedany firmie wielorybniczej w 1888 roku, służąc do 1911, kiedy został zezłomowany[8][9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ R.H.P. Mason, J.G. Caiger: A history of Japan. 1997, s. 205.
- ↑ R.H.P. Mason, J.G. Caiger: A history of Japan. 1997, s. 246.
- ↑ Kei Wakaizumi: The Best Course Available. 2002, s. 332.
- ↑ Otmar Schäuffelen: Chapman Great Sailing Ships of the World. 2005, s. 186. ISBN 1-58816-384-9.
- ↑ Carl D. Park: Ironclad down: the USS Merrimack-CSS Virginia from construction to destruction. 2007, s. 31. ISBN 978-1-59114-659-9.
- ↑ Nathan Miller: War at Sea: A Naval History of World War II. 1997, s. 195.
- ↑ Noboru Koyama: Japanese students at Cambridge University in the Meiji Era, 1868-1912. 2004, s. 12.
- ↑ Samuels Richard J: Rich Nation, Strong Army. 1996, s. 82.
- ↑ Yukiko Fukasaku: Technology and Industrial Growth in Pre-War Japan: The Mitsubishi-Nagasaki Shipyard 1884-1934. 1992, s. 28.
Linki zewnętrzne
edytuj- Nobunaga’s ironclad navy (jap.)
- Hiroshi Nishida, Imperial Japanese Navy [online] [dostęp 2018-07-03] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-20] (ang.).
- Imperial Japanese Navy Page (ang.)
- Etajima Museum of Naval History. wgordon.web.wesleyan.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-29)]. (ang.)
- Fading Victory: The Diary of Admiral Matome Ugaki, 1941-1945 – book review. wgordon.web.wesleyan.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-26)]. (ang.)
- Imperial Japanese Navy Awards of the Golden Kite in World War 2, a Note (ang.)
- Imperial Japanese Navy in World War 1, 1914-18 including warship losses. worldwar1atsea.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-16)]. (ang.)