Browiniec Polski

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 5 km od granicy z Czechami, na Wysoczyźnie Bialskiej, tuż przy granicy gminy Biała z gminą Lubrza. Należy do Euroregionu Pradziad^[7]. Leży na obszarze 405,97 ha. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj buraki cukrowe, rzepak i pszenica^[8]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[9].

W Browińcu Polskim panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,2 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Browińca Polskiego wynoszą 625 mm. Dominują wiatry zachodnie^[10].

Nazwa Browiniec przypuszczalnie pochodzi od prasłowiańskiego słowa borvъ, które oznacza „bydło”. W gwarze funkcjonuje słowo browek, czyli „wieprz”. W języku czeskim brav znaczy „trzoda chlewna”^[11].

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod niemiecką nazwą Polnisch Probnitz^[12].

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod niemiecką nazwą Polnisch Probnitz, a także wymienia nazwy wynotowane z historycznych dokumentów we fragmencie „Das Dorf Polnisch-Probnitz (1379 Polonical Profencz, 1534 Polnisch-Brownitz)^[13].

W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Browinek^[14]. 9 września 1947 nadano miejscowości polską nazwę Browiniec Polski^[15]. 24 listopada 2008 wprowadzono dodatkową nazwę wsi w języku niemieckim – Probnitz.

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: in Polonicali Profencz, Polnisch Probnitz (1384), Polnisch Brownitz (1534), Browiniec, Probnitz, Polnisch- (1845), Browiniec Polski, niem. Polnisch Probnitz (1880), Browinek albo Polski Browiniec (Polnisch Probnitz) – Proben (1939), Browiniec Polski – Proben (Probnitz) (1951), Browiniec Polski, -ńca -kiego (1980)^[11].

 

Pierwsza wzmianka o Browińcu Polskim pochodzi z 1374. Został odnotowany w 1534 roku jako własność feudała^[8].

 

Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w otoku napis: POLNISCH · PROBNITZ · GEMEIN SIEG, a w polu: NEUSTAEDT. KREIS (pol. Gmina Browiniec Polski / Powiat Prudnicki)^[16]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 289 mieszkańców Browińca Polskiego 1 posługiwał się językiem niemieckim, a 288 językiem polskim^[17]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Browiniec Polski znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem^[18].

W latach 1945–1950 Browiniec Polski należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia^[19], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia^[20]. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej^[21].

W 1949 we wsi znajdowali się między innymi: kotlarz^[22], krawiec^[23], piekarz^[24]. W 1972 w Browińcu Polskim wzniesiono kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, przebudowany w latach 2003–2004^[25].

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków^[26]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Goloki^[27].

• 1871 – 272^[28]
• 1885 – 321^[29]
• 1905 – 297^[30]
• 1910 – 289^[17]
• 1933 – 285^[31]
• 1939 – 284^[31]
• 1966 – 239^[32]
• 1998 – 176^[33]
• 2002 – 146^[33]
• 2009 – 144^[33]
• 2011 – 139^[33]
• 2013 – 143^[34]

 

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisana jest^[35]:

• kaplica-dzwonnica, z XVIII/XIX w.

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Browińcu Polskim chroniona jest ponadto^[36]:

• remiza strażacka

W Browińcu Polskim siedzibę ma firma Technika System, zrzeszona w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku^[37].

 

W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1256O relacji Nowy Browiniec – Browiniec Polski – Solec – Biała – Ligota Bialska – Otoki^[38].

Browiniec Polski posiada połączenia autobusowe z Prudnikiem i Białą. We wsi znajdują się jeden przystanek autobusowy^[39].

W Browińcu Polskim działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim^[40].

W Browińcu Polskim znajduje się katolicki kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, który należy do parafii św. Jana Chrzciciela w Solcu (dekanat Biała)^[41].

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Browińcu Polskim^[42]. Przez Browiniec Polski przebiega trasa Kolarskiego Rajdu Dookoła Ziemi Bialskiej, za przejechanie którego PTTK Prudnik przyznaje odznakę^[43].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)^[44].

Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa^[45]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG^[46].

• Johann GeorgJ.G. Knie Johann GeorgJ.G., Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865  (niem.).
• FelixF. Triest FelixF., Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117  (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
• Śląsk: księga adresowa województwa śląskiego, Katowice: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza Prasa, 1949 .

• Browiniec Polski, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2023-10-09] .