Bitwa pod Rybczanami
Bitwa pod Rybczanami – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki polskiego 167 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 53 Dywizji Strzelców toczone w ramach polskiej kontrofensywy nad Berezyną w okresie wojny polsko-bolszewickiej.
| Wojna polsko-bolszewicka | |||
| Czas |
2 czerwca 1920 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
zwycięstwo polskie | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Przebieg działań
edytujSytuacja ogólna
edytuj14 maja 1920 ruszyła sowiecka ofensywa wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego[1]. 15 Armia Augusta Korka i Grupa Północna Jewgienija Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów polskich 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. Wykonująca uderzenie pomocnicze 16 Armia Nikołaja Sołłohuba[2] zaatakowała oddziały 4 Armii gen. Stanisława Szeptyckiego i podjęła próbę sforsowania Berezyny pod Murawą[b] i Żukowcem[c] oraz pod Żarnówkami[d] i Niehoniczami[e][3][4]. Wobec skomplikowanej sytuacji operacyjnej, 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich w kierunku zachodnim[5].
Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło rozstrzygnąć sytuację nad Berezyną w sposób zaczepny. Dowodzenie przejął naczelny wódz marsz. Józef Piłsudski. Wojska gen. Szeptyckiego szykowały się do natarcia.
1 czerwca ruszyła polska kontrofensywa Armii Rezerwowej oraz 1. i 4 Armii skierowana przeciw wojskom sowieckiego Frontu Zachodniego[6].
Działania pod Rybczanami
edytuj2 czerwca z pozycji wyjściowych nad Miadziołką rozpoczęła natarcie, wchodząca w skład Armii Rezerwowej, polska VII Brygada Rezerwowa. Jej przeciwnikiem były oddziały sowieckiej 53 Dywizji Strzelców broniące się na linii dawnych umocnień rosyjskich z czasów I wojny światowej[7]. W centrum ugrupowania brygady, w kierunku na Dzietkowo – Rybczany uderzał 167 pułk piechoty. Na lewo od niego nacierał 155 pułk piechoty, a na prawo 159 pułk piechoty[8][9]. Przeciwnik dysponował kilkoma bateriami artylerii oraz dużą liczbą cekaemów, a jego okopy osłonięte były zasiekami z drutu kolczastego. Dwukrotne wznawiane natarcie pozbawionego wsparcia artylerii 167 pułku piechoty nie dawały rezultatu. Bataliony ponosiły ciężkie straty[10]. Dopiero podczas trzeciego ataku, 12. kompania pod dowództwem chorążego Franciszka Wawroka i 9. kompania pod dowództwem sierżanta Ignacego Piechaczka wdarły się do miasta i rozpoczęły się krwawe walki uliczne. Obie strony nie brały jeńców. Po kilkugodzinnej walce, za cenę blisko pięciuset poległych i rannych, Rybczany zostały zdobyte[11].
Nacierając dalej, w godzinach popołudniowych 167 pp zdobył Przewoźnik. W szturmie na miejscowość pułk stracił dalszych 160 poległych i rannych. Pozostałe oddziały VII Brygady Rezerwowej nie zdołały przełamać pozycji sowieckich[7].
Bilans walk
edytuj167 pułk piechoty po krwawej walce zdobyły Rybczany i Przewoźnik. Mimo braku sukcesów pozostałych pułków VII Brygady Rezerwowej, utrata obu miejscowości zmusiła 53 Dywizję Strzelców do odwrotu. Straty sowieckie nieznane[7].
19 maja 1927 minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 2 czerwca, jako datę święta 75 pułku piechoty[12]. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę bitwy pod Rybczanami[13].
Uwagi
edytuj- ↑ Miejscowość na Białorusi, na północ od Postaw
- ↑ Obecnie Мурава, rejon berezyński.
- ↑ Żukowiec, nad rzeką Berezyną, gm. Dymitrowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 847., obecnie Жукавец, rejon berezyński.
- ↑ Żarnówki, wś przy ujściu rzeki Żarnówki do Berezyny, powiat ihumeński, gm. Pohost, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 626., obecnie Жорнаўка, rejon berezyński.
- ↑ Niehnicze ob. Niehoncze, powiat ihumeński, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 76., obecnie Нягонічы, rejon berezyński.
Przypisy
edytuj- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 33.
- ↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 42.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 33.
- ↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 45.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 34.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 172.
- ↑ a b c Odziemkowski 2004 ↓, s. 362.
- ↑ Głut 1929 ↓, s. 10.
- ↑ Przyjemski 1929 ↓, s. 12.
- ↑ Głut 1929 ↓, s. 11.
- ↑ Głut 1929 ↓, s. 12.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. nr 16 z 19 V 1927, poz. 174.
- ↑ Głut 1929 ↓, s. 13.
Bibliografia
edytuj- Antoni Paweł Bożejko: Zarys historii wojennej 74-go górnośląskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
- Marian Głut: Zarys historii wojennej 75-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Tadeusz Przyjemski: Zarys historii wojennej 73-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.