Aleksander Bandrowski
Aleksander Sas-Bandrowski ps. „Barski”, „Brandt” (ur. 22 kwietnia 1860 w Lubaczowie, zm. 28 maja 1913 w Krakowie) – polski tenor operowy, librecista, tłumacz, aktor prowincjonalny w Galicji.
 Aleksander Bandrowski (przed 1904) | |
| Imię i nazwisko |
Aleksander Sas-Bandrowski |
|---|---|
| Pseudonim |
„Barski”, „Brandt” |
| Data i miejsce urodzenia |
22 kwietnia 1860 |
| Data i miejsce śmierci |
28 maja 1913 |
| Typ głosu | |
| Gatunki | |
| Zawód |
śpiewak operowy |
| Aktywność |
1876-1907 (1910) |
| Zespoły | |
| Opera Lwowska Warszawskie Teatry Rządowe | |
Życiorys
edytujBył synem Mariana Bandrowskiego (urzędnika galicyjskiego) i Wilhelminy Ambros von Rechtenberg, bratem Juliusza Bandrowskiego, stryjem Juliusza Kadena-Bandrowskiego i Bronisława Bandrowskiego[1].
Ukończył w Krakowie gimnazjum i prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jako aktor prowincjonalny debiutował w teatrze Edwarda Webersfelda w Tarnowie (w 1876)[2], następnie we Lwowie (wówczas jeszcze jako baryton)[3]. W 1881 wystąpił w teatrze krakowskim. Później grał i śpiewał m.in. W Łodzi, Poznaniu, we Lwowie – w repertuarze operetkowym.
W 1882 za granicą. Najpierw studiował w Mediolanie, następnie w Wiedniu, studiował śpiew u Sangiovanniego i Salviego[4]. Od tego momentu występował już w poważnym repertuarze operowym. Jako tenor występował w teatrach niemieckich i w Pradze. Od 1883 w teatrze lwowskim – m.in. w partii Fausta („Faust”) i Edgara („Łucja z Lammermoor”). Od następnego w roku w Warszawskich Teatrach Rządowych (w Warszawie występował w latach 1884-1907 (z przerwami na wyjazdy). Od 1886 kilkakrotnie tournee zagraniczne, odwiedzając m. in: Berlin, Linz, Kolonię, Mediolan (Teatro alla Scala), Rotterdam, Amsterdam, Nowy Jork (Metropolitan Opera).
W 1905 ubiegał się o dyrekcję teatru krakowskiego (bez powodzenia). Ostatni raz wystąpił w 1910. W latach 1908–1909 był profesorem śpiewu w Konserwatorium muzycznym w Krakowie i Instytucie Muzycznym.
Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[5].
Twórczość
edytujPopularyzował utwory Wagnera w Polsce śpiewając w nich główne partie oraz tłumacząc ich libretta na język polski.
Pisał i przekładał libretta operowe i sztuki teatralne (wybór)[6]:
- Bolesław Śmiały, dramat w 3 aktach, [sztuka], muzyka Ludomir Różycki, Kraków 1909
- Bolesław Śmiały, libretto, op. 20, Ludomir Różycki, wg A. Bandrowskiego, Lwów, Altenberg 1910 i Leipzig: C. G. Roder.
- Śpiewacy norymberscy. Opera w 3 aktach, Richard Wagner, przekład polski A. Bandrowski, Kraków 1903
- Pierścień Nibelunga, Richard Wagner, przekł. pol. A. Bandrowski, Kraków 1908
- Stara baśń. Opera w 4 aktach, Władysław Żeleński, słowa A. Bandrowski, Kraków, nakł. składu nut A. Krzyżanowskiego, 1910, Wiedeń: Drukarnia nut Josepha Eberle, 1910
- Zgasły już…. Scena dramatyczna na jeden głos z towarzyszeniem fortepianu, op. 26, no. 1, Feliks Nowowiejski, słowa A. Bandrowski, Warszawa – Leipzig, 1912
- Samson i Dalila. Opera w 3 aktach i 4 obrazach, Ferdynand Lemair, Camille Saint-Saëns, przekł. polski A. Bandrowski, Kraków 1906
- Aleksander Bandrowski, Rozbiór tematyczny Ryszarda Wagnera trylogii z prologiem „Pierścień Nibelunga” z analizą motywów przewodnich ilustrowaną przykładami, Lwów 1907 (kilka wydań)
- Manru, Ignacy Jan Paderewski, libretto A. Bandrowski, Kijów 1902
Był również autorem libretta „Pan Twardowski” (1911)[4] oraz zaginionego dramatu „Szwedzi”.
Przypisy
edytuj- ↑ Promocja „sub auspiciis imperatoris”. „Nowości Illustrowane”. Nr 21, s. 3, 20 maja 1905.
- ↑ Edward Webersfeld, Teatr prowincjonalny w Galicji. 1850-1908, „Scena i Sztuka” 1908-1909 (cykl). (Występował pod pseudonimami)
- ↑ Edward Webersfeld podaje wszystkie operetki, w których śpiewał we Lwowie Bandrowski w: E. Webersfeld, Teatr Miejski we Lwowie za dyrekcji Ludwika Hellera. 1906-1918, Lwów 1917
- ↑ a b Bandrowski-Sas Aleksander, [w:] Małgorzata Chmielewska, Leksykon polskich pisarzy muzycznych w XX wieku, Wołomin: Wydawnictwo Polskie, 2008, ISBN 978-83-922684-2-0.
- ↑ Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 96. ISBN 83-08-01428-3.
- ↑ NUKAT | Prosto do informacji - katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 2017-11-16] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765–1965, red. Zbigniew Raszewski, PWN Warszawa 1973.
- Stanisław Schnurr-Pepłowski, Teatr Polski we Lwowie. 1881-1890, Lwów 1891
- Juliusz Kaden-Bandrowski, Wspomnienia o Aleksandrze Bandrowski, „Echo Muzyczne, Teatralne i Artystyczne” 1885, nr 96, 1889, nr 5 i nast.
- Edward Webersfeld, Teatr prowincjonalny w Galicji. 1850-1908, „Scena i Sztuka” 1908-1909 (cykl).
- Karol Estreicher, Teatra w Polsce. T. 1-3. – Wyd. 2 fotoofsetowe. – Warszawa : Państ. Instytut Wydawniczy, 1953, i też w: Gazeta Narodowa” 1871, nr 176.