Akwedukt

Akwedukt (łac. aquae ductus, ‘ciąg wodny’) – kanał wodociągowy, rurociąg podziemny lub nadziemny, doprowadzający wodę z odległych źródeł – na ogół do miast – przy wykorzystaniu siły ciążenia ziemskiego. Może być umieszczony na arkadach poprowadzonych nad rzekami lub nierównościami terenu. Akweduktem nazywany jest również most kanału wodnego.

Jeden z najstarszych znanych akweduktów, zbudowany na polecenie asyryjskiego króla Sennacheryba, doprowadzał wodę do Niniwy z odległych o 50 kilometrów gór^[1].

W Grecji zachowały się akwedukty na Samos (tunel Eupalinosa) z VI wieku p.n.e.^[2][3] oraz – w Koryncie i Atenach z V wieku p.n.e.

Starożytny Rzym był zaopatrywany przez sieć akweduktów liczącą w II wieku n.e. 420 km, z czego 47 km przebiegało nad powierzchnią ziemi. Sieć ta dostarczała milion m³ wody źródlanej na dobę^[4]. Za czasów Konstantyna Wielkiego na początku IV wieku długość wodociągów wynosiła 575 kilometrów; dostarczały one do miasta około 1,5 miliona m³ na dobę^[3]. Spadek w rzymskich akweduktach wynosił kilkadziesiąt centymetrów na kilometr. Rzymianie niekiedy odwadniali teren w pobliżu akweduktu, aby zmniejszyć ryzyko skażenia przez wody gruntowe. Przy wyborze źródeł, prócz badania stanu wody, obserwowali stan zdrowia ludzi^[4]. Woda była dostarczana do fontann, łaźni i szaletów publicznych, oraz co bogatszych domów^[3][4].

Z rzymskich wodociągów najbardziej znane są:

• najstarsze, prowadzące wodę do Rzymu^[3][4][5]:
  • Aqua Appia (312 rok p.n.e.)
  • czynny do dziś Aqua Marcia (144–140 p.n.e.)
  • Aqua Virgo (20 p.n.e.)
  • Aqua Claudia (52 rok n.e.).

• oraz leżące poza Italią:
  • Francja
    • Pont du Gard koło Nîmes we Francji (zbudowany około 19 roku p.n.e.)^[5][6][7],
    • akwedukt do Fréjus (Forum Iulii) przez Roche Taillée^[5],
  • Hiszpania
    • El Pont del Diable w Tarragonie w Hiszpanii z I wieku p.n.e.^[5][8],
    • akwedukt w Segowii z I – II wiek n.e.^[3][5][6][9],
    • akwedukt Los Milagros w Meridzie – I wiek p.n.e.^[5][10],
  • Grecja
    • akwedukt w Nikopolis w Epirze z czasów Oktawiana Augusta^[11],
    • akwedukt koło miejscowości Moria do Mityleny na Lesbos^[12],
  • Izrael
    • akwedukt z góry Carmel do Caesarea Maritima budowany pomiędzy I wiekiem p.n.e. a II wiekiem n.e.^[5][13]

Przykłady akweduktów z czasów późniejszych:

• Aguas Livres w Campolide w Lizbonie^[5].