Łukasz Barczyk

Absolwent II Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Batorego w Warszawie (matura 1993)^[2]. Studiował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego^[1]. Jest absolwentem Wydziału Reżyserii w PWSFTviT im. Leona Schillera w Łodzi (1998). W roku 2016 otrzymał stopień doktora sztuki filmowej nadany na Wydziale Reżyserii Filmowej i Telewizyjnej PWSFTViT w Łodzi^[3].

Pełnometrażowy debiut Łukasza Barczyka to Patrzę na ciebie, Marysiu (1999), w którym główne role zagrali Maja Ostaszewska i Michał Bukowski. Fabuła opowiada historię młodego małżeństwa Michała i Marysi i rodzącego się w nim kryzysu. Ona pragnie stabilizacji, małżeństwa i dziecka, on – boi się odpowiedzialności i utraty wolności. W 2000 roku na 25. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni Barczyk otrzymał nagrodę dla najlepszego debiutanta^[4]. W tym samym roku Barczyk otrzymał także nagrodę im. Andrzeja Munka dla najlepszego debiutującego reżysera^[5], a w 2001 roku nagrodę specjalną i wyróżnienie Międzynarodowej Federacji Krytyków Filmowych FIPRESCI^[6].

W dramacie psychologicznym Przemiany (2003) Barczyk ponownie przygląda się relacjom rodzinnym. Obraz, którego akcja rozgrywa się w dworku na prowincji, przedstawia historię trzech sióstr, w tych rolach Maja Ostaszewska, Katarzyna Herman i Aleksandra Konieczna. Niespodziewane przybycie narzeczonego jednej z nich (Jacek Poniedziałek), działa jak katalizator, obnażając skrywane przez lata rodzinne tajemnice, tłumione uczucia i wzajemne urazy^[7]. Przemiany były pokazywane na kilkudziesięciu festiwalach w Polsce i na świecie. Podczas Festiwalu Filmowego w Turynie film zdobył 3 nagrody, w tym Nagrodę Specjalną Jury „za niespotykaną intensywność, jaką zademonstrowali wszyscy aktorzy, portretując swoich bohaterów”, Nagrodę Młodych „Cinema Avvenire” „za rygorystyczną i zasadniczą narrację, za znakomitą reżyserię aktorów, oraz za pokazanie łamania skorupy rodziny, która za niepewną równowagą skrywa patologie i niewyjaśnione urazy” oraz nagrodę krytyków FIPRESCI^[8].

W 2009 roku Barczyk zaskoczył widzów i krytyków filmem Nieruchomy poruszyciel, którego był nie tylko reżyserem i scenarzystą, ale także po raz pierwszy producentem. Film reklamowany przez dystrybutora jako thriller erotyczny był w istocie dramatem psychologicznym opowiedzianym środkami thrillera^[9]. To jeden z pierwszych w historii polskiej kinematografii filmów opowiadających o problemie molestowania seksualnego nakręcony jeszcze przed narodzinami ruchu Me Too^[10]. W rolę ofiary, molestowanej pracownicy huty szkła wcieliła się debiutująca przed kamerą Marieta Żukowska^[11]. Psychopatycznego dyrektora huty zagrał Jan Frycz. Obraz wzbudził mieszane emocje potwierdzając odwagę artystyczną Barczyka^[12].

Kolejny film Italiani (2011), obraz będący luźną adaptacją opowiadania Hamlet piemoncki Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, to ponownie intymne studium rodziny. Barczyk stworzył w nim oniryczną opowieść o kazirodczej relacji matki i syna, skazanych na wspólne życie w mrocznym toskańskim pałacu podczas faszystowskiej dyktatury Mussoliniego^[13]. Reżyser zaprosił do współpracy aktorów Teatru Nowego: Jacka Poniedziałka, Renate Jett i Thomasa Schweiberera, a do roli głównej Krzysztofa Warlikowskiego, reżysera teatralnego^[13]. Pożądanie, samotność, strach przed bliskością, zbrodnia i odkupienie – to tylko niektóre z wątków tego psychologicznego dramatu^[14]. Hiszpanka z 2015 roku to zwrot w twórczości Barczyka. Reżyser osadza akcję w realiach powstania wielkopolskiego^[15]. Nie jest to jednak klasyczne kino historyczne. Powstanie jest tu metaforą walki o wolność, toczonej nie tylko z bronią w ręku, ale przede wszystkim w umyśle jednostki. Grupa polskich patriotów, obdarzonych telepatycznymi zdolnościami, staje do walki o duszę narodu, której uosobieniem jest charyzmatyczny Ignacy Jan Paderewski (Jan Frycz)^[16]. Walka jasnowidzów o Polskę toczy się we śnie Paderewskiego, któremu złowrogie medium: doktor Abuse (Crispin Glover), wynajęty przez pruską armię wmawia chorobę – grypę Hiszpankę^[15]. Hiszpanka, film pełen surrealistycznych obrazów i symbolicznych odniesień, wywołał mieszane reakcje wśród krytyków i publiczności^[17].

W komedii Soyer z 2017 roku Barczyk z ironią portretuje współczesne kapitalistyczne społeczeństwo. Tytułowy bohater, Konrad Sadko „Soyer” (Maciej Musiałowski), to młody chłopak, który z uporem próbuje nawrócić najbliższych na weganizm i ascetyczny styl życia^[18]. Barczyk umieszcza Soyera w samym sercu konsumpcyjnego świata, konfrontując go z cynicznym szwagrem Jankiem (Cezary Kołacz) i rozdartą między miłością do brata i lojalnością wobec męża siostrą Małgorzatą (Marianna Zydek)^[19].

W 2024 roku Barczyk powrócił z dramatem psychologicznym Próba łuku, łączący elementy filmu dokumentalnego i fabularnego. Główna bohaterka, Marta (alegoria Penelopy z Odysei Homera), grana przez Marietę Żukowską, dziesięć lat po zniknięciu męża postanawia zrozumieć, co tak naprawdę się z nim stało, i nazwać relację, jaka ich łączyła^[20]. Premiera filmy odbyła się podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Nowe Horyzonty, gdzie był pokazywany w sekcji Mistrzynie i Mistrzowie.^[21] Próba Łuku została także zaprezentowana podczas 49. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni w sekcji Perspektywy^[22].

W 2004 roku wyreżyserował swój pierwszy spektakl dla Teatru Telewizji. Dla programu 2 TVP zrealizował Beztlenowce^[23] oraz spektakl Kostka smalcu z bakaliami według sztuk Ingmara Villqista. Spektakle te stały się pierwszymi polskimi sztukami telewizyjnymi poruszającymi temat homoseksualizmu. Na festiwalu Dwa Teatry nagrodę za rolę Maga w spektaklu Beztlenowce otrzymał Redbad Klynstra.^[24] Kilka miesięcy później powstały kolejne dwie jednoaktówki w oparciu o dramaty Vilqista: Fantom oraz 51 minut. Tytułowe 51 minut to historia umierającego na AIDS Jerga w tej roli Adam Woronowicz przy którym czuwa jego matka - Stanisława Celińska. Oboje za swoje kreacje otrzymali honorowe nagrody jury podczas festiwalu Dwa Teatry.^[25][26]

Następnie wyreżyserował Hamleta^[27] dla programu 1 TVP. Za Elsynor posłużyły mu klaustrofobiczne podziemia kopalni w Wieliczce. W obsadzie znalazły się trzy pokolenia gwiazd polskiego kina i teatru w tym Grażyna Szapołowska i Janusz Gajos w rolach Klaudiusza i Gertrudy, Zbigniew Zapasiewicz jako Poloniusz i Andrzej Chyra jako Laertes. W rolach przyjaciół Hamleta wystąpili: Jacek Poniedziałek (Horacy), Redbad Klynstra (Rosencranz) i Wojciech Kalarus (Guilderstern). Hamleta zagrał debiutant Michał Czernecki, a Ofelię także debiutująca Kamilla Baar. Pokazywany na Festiwalu Filmowym w Kazimierzu otrzymał nagrodę publiczności: Korona Kazimierza Wielkiego.

Kolejnym spektaklem, który Barczyk zrealizował dla Teatru Telewizji było Na południe od granicy (2006) na podstawie powieści Haruki Murakamiego z Piotrem Szczerbicem i Ewą Bukowską w rolach głównych.^[28]

Barczyk przez wiele lat był związany z Telewizją Polską, gdzie stworzył nowe formuły kultowych programów Pegaz oraz Kocham Kino i przez lata je reżyserował. Współtworzył kanał TVP Kultura, odpowiadając za produkcję dziesiątek programów i prowadzenie codziennego, autorskiego, trzygodzinnego pasma eksperymentalnego Strefa atlernatywna.^[29]

W latach 2011-2015 był dyrektorem najstarszego polskiego państwowego studia filmowego S.F.KADR. Jako producent, koproducent i współproducent zrealizował kilka pełnometrażowych filmów fabularnych i dokumentalnych innych twórców w tym Sąsiady, Papusza, Jesteś Bogiem, Whisky z mlekiem, Piąta pora roku^[30].

• 1999 – Patrzę na ciebie, Marysiu – reżyser, scenarzysta, producent
• 2003 – Przemiany – reżyser, scenarzysta, producent
• 2007 – Nieruchomy poruszyciel – reżyser, scenarzysta, aktor
• 2011 – Gli Italiani – reżyser, scenarzysta, producent
• 2015 – Hiszpanka – reżyser, scenarzysta, producent
• 2017 – Soyer – reżyser, scenarzysta, producent
• 2023 – Próba łuku - reżyser, scenarzysta, producent

• 1997 – Wrogowie ognia – współpraca
• 2005 – Pajęczyna szczęścia – aktor

• 1995 – Historia podejrzana – reżyser, aktor
• 1995 – Kołobrzeg – reżyser, scenarzysta
• 1995 – Letni poranek – współpraca
• 1995 – Max – reżyser, montażysta
• 1995 – Scenka 5 w Niemcy – reżyser
• 1995 – Portret ojca – współpraca
• 1996 – Nic się nie stało – reżyser
• 1996 – Zagraj to jeszcze raz, sam – realizacja telewizyjna
• 1996 – Zanim powiesz „kocham” – współpraca operatorska
• 1996 – scenka bez tytułu – reżyser
• 1998 – Irytujące buczenie lodówki – reżyser
• 1998 – Nie wiem, jak będzie – reżyser
• 2001 – Idź do przodu – opieka pedagogiczna
• 2001 – Kierunek stolica – opieka artystyczna
• 2001 – Następny dzień – opieka pedagogiczna
• 2001 – Spokój w głowie – opieka pedagogiczna
• 2002 – Na razie – opieka pedagogiczna
• 2007 – Żeby nie było niczego – opieka artystyczna
• 2008 – Trening – opieka artystyczna
• 2008 – Universal Spring – opieka pedagogiczna

Barczyk jest także reżyserem kilku sztuk Teatru Telewizji:

• Beztlenowce (2001, z Mają Ostaszewską, Karoliną Gruszką, Małgorzatą Hajewską-Krzysztofik, Redbadem Klynstrą i Arturem Urbańskim),
• Hamlet (2003, z Michałem Czerneckim, Januszem Gajosem, Grażyną Szapołowską, Kamillą Baar i in.),
• Fantom (2003, z Mają Ostaszewską, Urszulą Grabowską, Maciejem Kozłowskim i Wojciechem Kalarusem),
• 51 minut (2003, ze Stanisławą Celińską, Adamem Woronowiczem i Bogusławem Sochnackim),
• Na południe od granicy (2006; na podstawie powieści Murakamiego; w rolach głównych – Piotr Szczerbic, Ewa Bukowska, Karolina Lutczyn, Monika Pikuła),
• Brzeg – Opole (2006, z Joanną Drozdą i Martą Ojrzyńską).

• 2000 – nagroda za debiut reżyserski na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za film Patrzę na ciebie, Marysiu
• 2000 – Nagroda im. Andrzeja Munka przyznawana przez PWSFTviT za film Patrzę na ciebie, Marysiu
• 2001 – nagroda specjalna na MTF w Mannheim za film Patrzę na ciebie, Marysiu
• 2001 – wyróżnienie jury ekumenicznego na MTF w Mannheim za film Patrzę na ciebie, Marysiu
• 2001 – nagroda dla najlepszego spektaklu Teatru Tv Beztlenowce na Lecie Filmów w Kazimierzu Dolnym
• 2002 – nagroda za reżyserię spektaklu Beztlenowce na Krajowym Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru TV „Dwa Teatry” w Sopocie
• 2003 – nagroda Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej na FPFF w Gdyni
• 2003 – Nagroda FIPRESCI za „niespotykaną intensywność, jaką zademonstrowali wszyscy aktorzy, portretując swoich bohaterów” na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Turynie za film Przemiany
• 2003 – Nagroda Młodych (Cinemavenire Award) za „rygorystyczną i zasadniczą narrację, za znakomitą reżyserię aktorów, oraz za pokazanie łamania skorupy rodziny, która za niepewną równowagą skrywa patologie i niewyjaśnione urazy” na MFF w Turynie za film Przemiany
• 2003 – Specjalna Nagroda Jury za „niespotykaną intensywność, jaką zademonstrowali wszyscy aktorzy, portretując swoich bohaterów” na MFF w Turynie za film Przemiany
• 2004 – Platynowa Nagroda REMI w kategorii: Performance Arts na WorldFest Independent Film Festival w Houston za spektakl 51 minut
• 2004 – nagroda dla najlepszego spektaklu Teatru Tv Hamlet na Lecie Filmów w Kazimierzu Dolnym

• Łukasz Barczyk w bazie IMDb (ang.)
• Łukasz Barczyk w bazie Filmweb
• Łukasz Barczyk w bazie filmpolski.pl