[go: up one dir, main page]
More Web Proxy on the site http://driver.im/Przejdź do zawartości

Zespół Marfana

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zespół Marfana
syndroma Marfan
ilustracja
Klasyfikacje
ICD-10

Q87.4

Mikrowłókna fibryliny-1
Zwichnięcie soczewki u pacjenta z zespołem Marfana
Mikrofotografia przedstawiająca zwyrodnienie śluzakowate zastawki aorty, które często występuje w zespole Marfana

Zespół Marfana (ang. Marfan syndrome, MFS) – choroba genetyczna tkanki łącznej z grupy fibrylinopatii, charakteryzująca się dużą zmiennością fenotypową. Przyczyną zespołu jest mutacja w genie fibryliny-1 (FBN1)[1]. Mutacja w około 25% występuje de novo (nieodziedziczona po rodzicach)[2]. Zmiany narządowe w przebiegu zespołu Marfana dotyczą całego organizmu, niemniej najbardziej charakterystyczne to te związane z narządem wzroku, układu ruchu, serca i naczyń krwionośnych. Częstość zespołu szacowana jest na 1–2:10 000[3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwszego typowego opisu tej choroby dokonał w 1876 roku okulista z Cincinnati w USA E. Williams[4]. W 1896 pediatra z Paryża, dr Antoine Bernhard-Jean Marfan opisał zespół nieprawidłowości szkieletowych u 5½-letniej dziewczynki Gabrielle P. i wprowadził na ich określenie pojęcie dolichostenomelii[5]. Ta sama pacjentka została przebadana ponownie w wieku 11½ lat i opisano wtedy silną skoliozę i przykurcze palców bez nieprawidłowości ocznych i naczyniowych[6]. W 1902 roku Francuz A. Achard wprowadził do literatury termin arachnodaktylii, oznaczający pająkowatość palców (ponad proporcję długie i cienkie palce dłoni)[7]. W 1914 Niemiec Friedrich Börger jako pierwszy opisał u pacjentów z arachnodaktylią podwichnięcie soczewek[8]. Dziedziczenie autosomalne dominujące zespołu opisano w 1931 roku[9].

Eponimu „choroby Marfana” użył przypuszczalnie[10] jako pierwszy Francuz A. Carrau w 1929 roku[11]. Wcześniej zespół określano jako arachnodaktylię.

W 1943 pojawiły się doniesienia o tętniaku rozwarstwiającym aortę w jej części wstępującej u pacjentów z zespołem Marfana[12][13]. W 1950 dokonano analizy rodowodów wielu pacjentów, głównie z powikłaniami sercowo-naczyniowymi, co pozwoliło określić różnorodność i zmienność obrazu chorobowego. W 1956 określono podobieństwo strukturalne między więzadełkami soczewek oczu a warstwą środkową aorty. Beals i Hecht w 1971 opisali chorobę dziedziczoną autosomalnie dominująco, którą nazwali CCA (ang. congenital constractural arachnodactyly – wrodzona arachnodaktylia, pająkowatość palców, z przykurczem)[14], obecnie znana jako zespół Bealsa albo zespół Bealsa-Hechta. Zmiany szkieletowe w tej chorobie odpowiadają tym, jakie opisał dr Antoine Marfan, zaś oczy i aorta są zdrowe lub mają mniejsze wady, występuje znacznie mniejsza ruchomość więzadeł oraz przykurcze.

W 1986 roku odkryto fibrylinę; glikoproteinę, której wadliwa budowa leży u podłoża zespołu Marfana. Hollister i wsp. w 1991 odkryli geny odpowiedzialne za budowę fibryliny w locus (obszarze chromosomu) 15q 15-21. W tym samym roku Lee i wsp. zlokalizowali na chromosomie 5 (locus 5q 23–31) zespół genów także odpowiedzialny za syntezę fibryliny, a zmieniony chorobowo w postaci CCA[15].

Etiologia

[edytuj | edytuj kod]
Schemat dziedziczenia autosomalnego dominującego

Przyczyną zespołu Marfana jest uwarunkowane genetycznie uszkodzenie włókien sprężystych i zaburzenie w tworzeniu elastyny oraz substancji podstawowej tkanki łącznej. Choroba ta dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący, charakteryzuje się dużym stopniem penetracji genu oraz różnorodną ekspresją. Gen, którego mutacje są odpowiedzialne za występowanie typowych dla tego zespołu objawów został zlokalizowany na chromosomie 15. Koduje on białko fibrylinę 1. Fibrylina 1 decyduje o prawidłowym wiązaniu białka TGF-β w tkance łącznej. W prawidłowym stanie TGF-β jest przechwytywane przez fibrylinę do tkanki łącznej. W zespole Marfana białko TGF-β nie jest wiązane przez fibrylinę i pozostaje jako wolna cząstka we krwi, co prowadzi do nieprawidłowych zachowań komórek tkanki łącznej.

Mutacje fibryliny-1 stwierdzono w innych chorobach genetycznych, określanych niekiedy jako typu I. Są to:

Obraz kliniczny

[edytuj | edytuj kod]

W piśmiennictwie notowane jest etniczne zróżnicowanie częstości występowania objawów zespołu pomiędzy Azjatami i pacjentami z Zachodu[22]. Akutsu i wsp. wykazali, że japońscy pacjenci z zespołem Marfana w porównaniu do pacjentów z Zachodu rzadziej mają objawy związane z układem kostnym[23]. Wśród koreańskich pacjentów z Zespołem Marfana notowano rzadsze w stosunku do pacjentów z Zachodu występowanie skoliozy oraz niższy wzrost i niższą masę ciała[22]. W kilku badaniach wykazano także, że objawy dotyczące układu sercowo-naczyniowego mogą częściej występować u Azjatów niż osób z Zachodu[22].

W badaniu tajwańskim (2017) stwierdzono w grupie pacjentów z zespołem Marfana podwyższone ryzyko rozwoju różnego typu nowotworów[24].

Rozpoznanie

[edytuj | edytuj kod]

Diagnostyka zespołu Marfana opiera się na obecności charakterystycznych odchyleń od stanu prawidłowego stwierdzanych w badaniu klinicznym w obrębie układu kostnego, naczyniowego oraz narządu wzroku. Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym znacznie ustalenie rozpoznania jest dokładnie przeprowadzony wywiad rodzinny. Rozpoznanie oparte na badaniu klinicznym i wywiadzie rodzinnym, ustala się na podstawie obecności typowych objawów współistniejących w 3 układach przy negatywnym wywiadzie rodzinnym (jeśli rodzice chorego są zdrowi), oraz w 2 lub więcej układach przy stwierdzeniu obciążonego wywiadu rodzinnego. Objawy charakterystyczne dla tego zespołu mogą być stwierdzane już przy urodzeniu, chociaż nie jest to regułą.

U większości chorych zespół Marfana można rozpoznać już u noworodka, który jest smukły i nie ma właściwego napięcia mięśniowego. W późniejszym okresie można stwierdzić, że dziecko niedowidzi, gdyż nie śledzi wzrokiem poruszających się przedmiotów. Innym bardzo ważnym, często występującym i łatwym do wykrycia przez pediatrę objawem jest słyszalny, charakterystyczny szmer w sercu. Czasami jednak wada serca ujawnia się dopiero u starszego dziecka, np. dwuletniego czy pięcioletniego (czasami jeszcze później), co też jest dla tego zespołu typowe. Dziecko rośnie szybciej od zdrowych rówieśników, jest bardzo smukłe i ma trudności w siadaniu, a potem szybkim bieganiu. Przyczyną tych problemów małego dziecka (do 3 lat) jest jego wiotki układ mięśniowy.

Czasem dziecko ma niebieskawe twardówki, ślini się nawet do czwartego roku życia z powodu wiotkości mięśni mimicznych twarzy. Palce dziecka są smukłe i zdarza się, że połówki ciała dziecka są asymetryczne (np. jedna ręka jest grubsza i dłuższa od drugiej, albo jedna noga jest grubsza i dłuższa od drugiej). Ta asymetria ciała może być przyczyną bocznego skrzywienia kręgosłupa, który z przyczyn typowych dla zespołu Marfana jest słaby i wiotki. Mimo często bardzo słabego wzroku poziom umysłowy dziecka nie odbiega zwykle od normy. Z powodu słabości mięśni klatki piersiowej, a także skrzywienia bocznego kręgosłupa – zwłaszcza jeżeli jest duże – upośledzone jest oddychanie dziecka. Dlatego też dzieci z zespołem Marfana często chorują na zapalenie oskrzeli, płuc, a wielu dorosłych cierpi na astmę.

Prowadzone są badania naukowe mające na celu określenie ilościowych cech zespołu Marfana w wyglądzie twarzy za pomocą pomiarów morfometrycznych na podstawie przestrzennych odwzorowań twarzy wykorzystujących obrazowanie trójwymiarowe[25]. Badania te wykazały w pomiarach pewne cechy wspólne w kształtach twarzy chorych na zespół.

Różnicowanie

[edytuj | edytuj kod]

W diagnostyce różnicowej zespołu Marfana należy uwzględnić:

Rokowanie

[edytuj | edytuj kod]

U schyłku XIX i do lat 60. XX wieku chorzy z zespołem Marfana umierali w młodości (do 30. roku życia). Obecnie istnieją znacznie większe możliwości kontrolowania powikłań narządowych zespołu Marfana i średni czas przeżycia jest nieco dłuższy. Na początku XXI wieku śmiertelność wśród osób z Zespołem Marfana jest 20-40-krotnie większa niż u zdrowych osób w tym samym wieku[22]. Najczęstszą przyczyną zgonów w Zespole Marfana jest rozwarstwienie pnia aorty[26]. W celu ograniczenia powikłań związanych z aortą stosuje się atenolol lub losartan, które według metaanalizy z 2016 roku są równorzędnie skuteczne (nie stwierdzono, by jeden lek miał przewagi nad drugim)[26].

Ze względu na zmiany w obrębie aorty zaleca się, aby pacjenci z zespołem Marfana powstrzymywali się od intensywnego wysiłku fizycznego, aby zapobiec zwiększaniu ciśnienia krwi podczas ćwiczeń (co stwarza ryzyko poszerzenia tętnicy aorty i pęknięcia). Mas-Stachurska i in. w badaniu na myszach (2017) doszła do wniosku, że umiarkowany, długotrwały wysiłek fizyczny jest jednak korzystny, ponieważ łagodzi rozwój fenotypu sercowo-naczyniowego w zespole (ogranicza rozwój tętniaka)[27].

Znani chorzy

[edytuj | edytuj kod]

Sugerowano lub potwierdzono, że zespół Marfana mieli lub mają:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ The FBN1 mutations database [online], umd.be (The Universal Mutation Database) [dostęp 2016-10-17] (ang.).
  2. ↑ Nicholas S. Hendren, Shreya Rao, Purav Mody. Acute onset heart failure due to Marfan syndrome. „Case Reports in Internal Medicine”. Sciedu Press. DOI: 10.5430/crim.v3n4p78. ISSN 2332-7251. (ang.). 
  3. ↑ Hsin-Hui Chiu i inni, Epidemiological profile of Marfan syndrome in a general population: a national database study, „Mayo Clinic Proceedings”, 89 (1), Elsevier Inc., 2014, s. 34-42, DOI: 10.1016/j.mayocp.2013.08.022, PMID: 24388020 [dostęp 2014-03-03].
  4. ↑ Williams E. Rare cases, with practical remarks. Trans Am Ophthalmol Soc 2:291-301, 1873-1879.
  5. ↑ Un cas de déformation congénitgale des quatres membres, plus prononcée aux extremités, caractérisée par l'allongement des os avec un certain degré d'amincissiment. Bulletins et memoires de la Société medicale des hôpitaux de Paris, 1896, 13: 220-228.
  6. ↑ Méry H, Babonneix L: Un cas de deformation congenitale des quatre membres: Hyperchondroplasie. Bull Mem Soc Med Hop (Paris) 19:671, 1902.
  7. ↑ Achard A. Arachnodactylie. Bull Mem Soc MMd H6p (Paris) 19:834, 1902.
  8. ↑ Friedrich Börger, Über zwei Fälle von Arachnodaktylie, „Zeitschrift für Kinderheilkunde”, 12 (2-3), 1914, s. 161–184, DOI: 10.1007/BF02222690, ISSN 0178-4919 (niem.).
  9. ↑ Weve HJM. Ueber Arachnodaktylie (Dystrophia mesodermalis congenita, Typus Marfan). Archiv für Augenheilkunde, Wiesbaden, 1931, 104: 1-46.
  10. ↑ B Ruettimann, B. Steinmann, Marfan: his life and times, „Europ J Pediat”, 155, 1996, s. 725–726.
  11. ↑ Carrau A. Sur la dolichostenomelie: maladie de Marfan. Le Nourrisson 17: 82–92, 1929.
  12. ↑ Baer RW, Taussig HB, Oppenheimer EH. Congenital aneurysmal dilatation of the aorta associated with arachnodactyly. Bull Hopkins Hosp 72:309-331, 1943.
  13. ↑ Lewis E. Etter, ARACHNODACTYLY COMPLICATED BY DISLOCATED LENS AND DEATH FROM RUPTURE OF DISSECTING ANEURYSM OF AORTA, „Journal of the American Medical Association”, 123 (2), 1943, s. 88, DOI: 10.1001/jama.1943.82840370001006 [dostęp 2023-04-06] (ang.).
  14. ↑ R K Beals, F Hecht, Congenital contractural arachnodactyly: a heritable disorder of connective tissue, „J Bone Joint Surg”, 53 (5), 1971, s. 987-993, PMID: 5557609.
  15. ↑ Brendan Lee i inni, Linkage of Marfan syndrome and a phenotypically related disorder to two different fibrillin genes, „Nature”, 352 (6333), 1991, s. 330–334, DOI: 10.1038/352330a0, ISSN 0028-0836, PMID: 1852206.
  16. ↑ a b c d e Elias I. Traboulsi, Marfan Syndrome [online], A Compendium of Inherited Disorders and the Eye, Oxford University Press / aao.org / Amerykańska Akademia Okulistyki, 8 listopada 2015 [dostęp 2016-08-18] (ang.).
  17. ↑ a b c d e Gehle P, Goergen B, Pilger D, Ruokonen P, Robinson PN, Salchow DJ (2017). Biometric and structural ocular manifestations of Marfan syndrome. „PLoS ONE12(9)”, 20 września 2017. DOI: 10.1371/journal.pone.0183370. (ang.). 
  18. ↑ https://www.podyplomie.pl/psychiatria/10285,czarna-ksiega-adhd&sa=U&ved=2ahUKEwiKseSKlIaBAxXB_rsIHZpdDm8QFnoECAkQAg&usg=AOvVaw0RQRrE5YsHgQhADfAstQLH
  19. ↑ Osoby z zespołem Marfana są w grupie ryzyka wystąpienia także tętniaka aorty brzusznej, choć jest on rzadko notowany. Zobacz: Tracy Hagerty, Patrick Geraghty, Alan C. Braverman. Abdominal Aortic Aneurysm in Marfan Syndrome. „Annals of Vascular Surgery”. 40, s. 294.e1-294.e6, 2016-11-25. Elsevier B.V.. DOI: 10.1016/j.avsg.2016.07.067. (ang.). 
  20. ↑ Fernando De Maio i inni, Orthopaedic Aspects of Marfan Syndrome: The Experience of a Referral Center for Diagnosis of Rare Diseases, „Advances in Orthopedics”, 2016, 2016, s. 8275391, DOI: 10.1155/2016/8275391, PMID: 28050285, PMCID: PMC5165130 [dostęp 2023-04-06].
  21. ↑ TGFbeta – BioInf [online], imdik.pan.pl [dostęp 2024-04-29] (pol.).
  22. ↑ a b c d A Young Lim, MD, Ju Sun Song, MD, Eun Kyoung Kim, MD i inni. Clinical Characteristics of Marfan Syndrome in Korea. „Korean Circulation Journal”, s. 841-845, 24 października 2016. DOI: 10.4070/kcj.2016.46.6.841. (ang.). 
  23. ↑ Koichi Akutsu i inni, Characteristics in phenotypic manifestations of genetically proved Marfan syndrome in a Japanese population, „American Journal of Cardiology”, 103 (8), 2009, s. 1146–1148, DOI: 10.1016/j.amjcard.2008.12.037, PMID: 19361604.
  24. ↑ Chin-Wang Hsu i inni, Association between malignancies and Marfan syndrome: a population-based, nested case–control study in Taiwan, „BMJ Open”, 7 (10), 2017, e017243, DOI: 10.1136/bmjopen-2017-017243, PMID: 29042385, PMCID: PMC5652471 (ang.).
  25. ↑ Claudia Dolci, Valentina Pucciarelli, Virgilio F. Ferrario, Daniele Gibelli, Susan Marelli, Giuliana Trifirò, Alessandro Pini. 3D morphometric evaluation of the face in Marfan syndrome: a better definition of dysmorphic features. „Italian Journal of Anatomy and Embryology”. DOI: 10.15221/16.098. (ang.). 
  26. ↑ a b Sharan Sharma, Khagendra Dahal. Atenolol versus Losartan in Marfan Syndrome: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. „Circulation”, 11 listopada 2016. American Heart Association, Inc.. (ang.). 
  27. ↑ Aleksandra Mas‐Stachurska, Anna‐Maria Siegert et al.. Cardiovascular Benefits of Moderate Exercise Training in Marfan Syndrome: Insights From an Animal Model. „Journal of the American Heart Association”, 25 września 2017. DOI: 10.1161/JAHA.117.006438. (ang.). 
  28. ↑ NBA selects Isaiah Austin in draft [online], nba.com, 27 czerwca 2014 [dostęp 2014-06-27] (ang.).
  29. ↑ Of Mice & Men's Austin Carlile to have more surgery because of Marfan Syndrome [online], BBC, 23 listopada 2015 [dostęp 2016-06-16] (ang.).
  30. ↑ A.L. Burridge, Marfan syndrome and the 18th dynasty royal family of ancient Egypt. Preliminary research report [Part II], „Paleopathology Newsletter” (111), 2000, s. 8–13, ISSN 0148-4737, PMID: 11624649.
  31. ↑ David Connel. Retrospective blues: Robert Johnson–an open letter to Eric Clapton. „British Medical Journal”. 333. 7566. s. 489. DOI: 10.1136/bmj.333.7566.489. 
  32. ↑ H. Schwartz, Abraham Lincoln and aortic insufficiency. The declining health of the President, „California Medicine”, 116 (5), 1972, s. 82–84, ISSN 0008-1264, PMID: 4565398, PMCID: PMC1518411.
  33. ↑ M.G. Doyle i inni, Intermediate resistance of Streptococcus pneumoniae to penicillin in children in day-care centers, „The Pediatric Infectious Disease Journal”, 11 (10), 1992, s. 831–835, DOI: 10.1097/00006454-199210000-00005, PMID: 1408481 [dostęp 2023-04-06].
  34. ↑ Jonathan Vankin, 'Star Wars' Actor Peter 'Chewbacca' Mayhew, 70, Stricken With Pneumonia – Sends Fans Message From Hospital [online], inquisitr.com, 20 stycznia 2015 [dostęp 2019-05-03] (ang.).
  35. ↑ Myron R. Schoenfeld, Nicolo Paganini. Musical magician and Marfan mutant?, „Journal of the American Medical Association”, 239 (1), 1978, s. 40–42, DOI: 10.1001/jama.1978.03280280040022, ISSN 0098-7484, PMID: 336919.
  36. ↑ M.R. Schoenfeld, Nicolo Paganini--musical magician and Marfan mutant?, „Medical Times”, 108 (11), 1980, s. 117–118, 120, 125, ISSN 0025-7583, PMID: 7015051.
  37. ↑ D.A. Young, Rachmaninov and Marfan's syndrome, „British Medical Journal (Clinical Research Ed.)”, 293 (6562), 1986, s. 1624–1626, ISSN 0267-0623, PMID: 3101945, PMCID: PMC1351877.
  38. ↑ Paul Wolf, Creativity and chronic disease. Sergei Rachmaninov (1873-1943), „The Western Journal of Medicine”, 175 (5), 2001, s. 354, DOI: 10.1136/ewjm.175.5.354, ISSN 0093-0415, PMID: 11694497, PMCID: PMC1071626.
  39. ↑ Hey Ho, Let’s Go – The story of the Ramones True, Everett.
  40. ↑ A. Kumar, S. Agarwal. Marfan syndrome: An eyesight of syndrome. „Meta Gene”. 2, s. 96-105, 2014. DOI: 10.1016/j.mgene.2013.10.008. PMID: 25606393. PMCID: PMC4287801. (ang.). 
  41. ↑ Troye, have you ever noticed how long your fingers... [online], TROYE SIVAN [dostęp 2016-10-16].
  42. ↑ Tick, Tick… Boom! On Netflix Continues the Legacy of Jonathan Larson [online], Marfan Foundation, 11 listopada 2021 [dostęp 2022-02-09] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Harold Chen: Atlas of Genetic Diagnosis and Counselling. Totowa, NJ: Humana Press, 2006, s. 619-629. ISBN 1-59259-956-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zespół_Marfana&oldid=73654219”