Vilhelm Thomsen

Vilhelm Thomsen

Państwo działania	Dania
Data i miejsce urodzenia	1842 Kopenhaga
Data i miejsce śmierci	1927 Kopenhaga
Profesor językoznawstwa porównawczego
Alma Mater	Uniwersytet Kopenhaski
Doktorat	1869 Uniwersytet Kopenhaski
Profesura	1887
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Kopenhaski
Okres zatrudn.	1870-1913
Odznaczenia

Vilhelm Ludwig Peter Thomsen (ur. 1842 w Kopenhadze, zm. 1927 tamże) – duński językoznawca, który specjalizował się w językach indoeuropejskich i bałtyckofińskich, lecz największego odkrycia dokonał w zakresie turkologii.

W 1867 ukończył studia na Uniwersytecie Kopenhaskim. W 1869 r. uzyskał doktorat na podstawie napisanej po duńsku rozprawy o wpływie gockim na języki fińskie. Od 1870 r. zatrudniony na pół etatu na Uniwersytecie Kopenhaskim jako wykładowca językoznawstwa porównawczego. Uniwersytetowi temu pozostał wierny aż do emerytury w 1913 roku^[1].

W 1893 r. odcyfrował tzw. staroturkijski (= staroturecki, orchońsko-jenisejski) alfabet runiczny. Napisy nagrobne zapisane tym alfabetem były znane już wcześniej, ale nie wiedziano, w jakim są sporządzone języku, ani nie umiano odczytać pisma. Thomsen list o swoim odkryciu wysłał do Helsinek w końcu listopada 1893 r., ale z prośbą, aby odczytano go dopiero po 15 grudnia, ponieważ w tym właśnie dniu miał mieć wykład w Duńskiej Akademii Nauk i pragnął, by jego rodacy byli pierwszymi, którzy poznają treść jego odkrycia. Toteż na posiedzeniu fińskiego Towarzystwa Ugro-Fińskiego (Société Finno-Ougrienne) w dn. 2 grudnia 1893 jedynie zapowiedziano, że list Thomsena zostanie odczytany w drugiej połowie miesiąca^[1].

Wykład swój Thomsen opublikował po francusku w Helsinkach dopiero trzy lata później (Inscriptions de l'Orkhon déchifrées, Helsinki 1896), ponieważ rozszerzył go o transkrypcję i przekład fragmentów tekstów orchońskich. W latach późniejszych opublikował jeszcze jedną rozprawkę turkologiczną (Turcica, Helsinki 1916)^[1].

Cała pozostała działalność Thomsena wiąże się z badaniami nad językami indoeuropejskimi – albo jako takimi (np. napisane po francusku studium o pokrewieństwie języka etruskiego, 1899) albo o ich powiązaniach z językami bałtyckimi i bałtofińskimi^[1].

W 1892 został odznaczony Odznaką Honorową Orderu Danebroga^[2], w 1896 nagrodzony Złotym Medalem Zasługi, w 1901 Komandorią Orderu Danebroga^[3], a w kilka lat później Krzyżem Wielkim Orderu Dannebroga^[4]. W 1912 otrzymał najwyższe duńskie odznaczenie – Order Słonia, jako pierwszy z nieposiadających tytułu szlacheckiego Duńczyków w historii^[5]. Posiadał też odznaczenia pruskie: Order Pour le Mérite za Naukę i Sztukę otrzymany w 1911^[6] oraz Order Orła Czerwonego II klasy, a także fińskie: Krzyż Wielki Orderu Białej Róży i Order Krzyża Wolności I klasy^[4].