Waleriusz Maksymus

Waleriusz Maksymus (łac. Valerius Maximus) – rzymski pisarz żyjący w I poł. I w. n.e.

Autor zbioru anegdot w 9 księgach o słynnych czynach i powiedzeniach Factorum et dictorum memorabilium libri novem, podzielonego na 95 rozdziałów według tematów (o męstwie, o wdzięczności, o snach itp.). Dzieło to Waleriusz napisał w latach 28–32 i poświęcił Tyberiuszowi.

Autor korzystał z dzieł pisarzy rzymskich (Cycerona, Liwiusza, Salustiusza, Pompejusza Trogusa, Warrona) i obcych (gł. greckich) ale w szczególności z Cycerona i Liwiusza. Dzieło to cieszyło się wielką poczytnością u schyłku starożytności i w czasach średniowiecza.

Celem pracy było m.in. dostarczenie gotowych przykładów szkołom retorycznym.

Dzieło to zachowało się w całości, podobnie jak i wyciąg sporządzony przez Juliusza Parysa (IV w.) oraz część epitome (księgi I, II i część III) Januariusza Nepotianusa (V w.).

• Wielka Encyklopedia Powszechna PWN, tom 12, Warszawa 1969, str. 87.
• Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z, Warszawa PWN 1983, str. 777, ISBN 83-01-03529-3.

• Factorum et dictorum memorabilium libri novem w The Latin Library
• Memorable Deeds and Sayings: One Thousand Tales from Ancient Rome Henry J. Walker, Hackett Publishing 2004, ISBN 0-87220-674-2
• Waleriusz Maksymus. Czyny i powiedzenia godne pamięci w dziewięciu księgach
• Dzieła Waleriusza Maksymusa w bibliotece Polona