Pseudomysz delikatna

Pseudomysz delikatna
	Pseudomys delicatulus
	(Gould, 1842)
	; Pseudomysz delikatna w Queenslandzie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Hydromyini
Rodzaj	pseudomysz
Gatunek	pseudomysz delikatna
Synonimy
	Mus delicatulus Gould, 1842; Gyomys pumilus Troughton, 1936; Pseudomys delicatulus mimulus Thomas, 1926;
	Mus delicatulus Gould, 1842; Gyomys pumilus Troughton, 1936; Pseudomys delicatulus mimulus Thomas, 1926;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pseudomysz delikatna^[3] (Pseudomys delicatulus) – gatunek gryzonia z rodziny myszowatych, występujący w Australii i na Nowej Gwinei^[2]^[4].

Klasyfikacja

Gatunek ten został opisany naukowo w 1842 roku przez Johna Goulda^[4]^[5]. Miejsce typowe to Port Essington w Terytorium Północnym w Australii^[4]. Analizy budowy plemników i badania elektroforetyczne enzymów wskazują na pokrewieństwo tego gatunku z pseudomyszą malutką (P. novaehollandiae) i pseudomyszą pośrednią (P. pilligaensis)^[4]. Zwierzęta opisane jako pseudomysz pośrednia mogą w rzeczywistości być populacją pseudomyszy delikatnej, która w przeszłości krzyżowała się z pseudomyszą malutką^[2]. Do tej samej podgrupy blisko spokrewnionych gatunków zaliczane są także pseudomysz akacjowa (P. bolami), pseudomysz piaskowa (P. hermannsburgensis) i jeden nieopisany gatunek^[6]. Populacje pseudomyszy delikatnej z Queenslandu i Terytorium Północnego mogą być allopatrycznymi podgatunkami, a te żyjące na zachodzie zasięgu nawet oddzielnym gatunkiem^[6]^[2].

Nazewnictwo

Nazwa łacińska Pseudomys pochodzi od stgr. ψευδής pseudes – fałszywa oraz μῦς mus – mysz^[7]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę pseudomysz delikatna^[3]. W Australii zwierzę nosi angielską nazwę delicate mouse^[8] oraz aborygeńską nazwę Molinipi^[9].

Występowanie

Pseudomysz delikatna występuje w północnej i wschodniej części kontynentu australijskiego, od Port Hedland w Australii Zachodniej po Bundaberg w Queenslandzie, oraz na przybrzeżnych wyspach takich jak Groote Eylandt, Wyspa Melville’a i Wielka Wyspa Piaszczysta. Stwierdzono jej obecność także w Nowej Południowej Walii, daleko na południe od wcześniej znanych miejsc występowania. Populacja żyje także po drugiej stronie Cieśniny Torresa, w Papui-Nowej Gwinei, na południe od rzeki Fly^[2]^[4]. Jej zasięg jest duży, ale nieciągły^[2].

Pseudomysz delikatna jest spotykana na piaszczystych, otwartych obszarach, z których woda deszczowa może łatwo odpływać, rzadko porośniętych trawami. Jest w stanie przetrwać na rzadko porośniętej drzewami sawannie, zdegradowanej przez ludzką działalność i intensywny wypas^[2].

Wygląd

Jest to najmniejszy z rodzimych australijskich gryzoni, o masie od 6 do 15 gramów, choć zazwyczaj nie przekracza 10 g^[6]^[8]. Wierzch jej ciała jest żółtobrązowy do szarobrązowego, spód ciała jest biały lub kremowy^[8], podobnie jak boki pyszczka i stopy^[5]. Boki ciała mają żółtawe zabarwienie; futro jest miękkie i krótkie. Stopy są smukłe, cienki ogon jest prawie równej długości co ciało z głową. Jest ubarwiona podobnie do europejskiej myszarki zaroślowej (Apodemus sylvaticus)^[5].

Tryb życia

Pseudomysz delikatna żywi się głównie nasionami traw. Prowadzi naziemny tryb życia, kopie nieskomplikowane nory o głębokości do 40 cm. Czasem buduje je w termitierach^[8]. Rozród jest zależny od dostępności pokarmu, samice mogą w ciągu roku wydać na świat kilka miotów po 3–4 młode^[2].

Populacja i zagrożenia

Trend zmian liczebności pseudomyszy delikatnej nie jest znany. Wiadomo, że wzrasta ona znacząco po pożarach traw. Nie są znane poważne zagrożenia dla istnienia gatunku i występuje on w wielu obszarach chronionych, takich jak Park Narodowy Kakadu^[2]. Gryzonie te mogą padać ofiarą introdukowanych drapieżników, lisów rudych i kotów domowych^[8]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje pseudomysz delikatną za gatunek najmniejszej troski^[2]. W Nowej Południowej Walii, gdzie stwierdzono jej występowanie tylko przy granicy z Queenslandem, jest zaliczona do gatunków zagrożonych wyginięciem (ang. endangered)^[8].

Przypisy

↑ Pseudomys delicatulus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., Pseudomys delicatulus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2018-2, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T18561A22399795.en [dostęp 2019-01-28] (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 278. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pseudomys delicatulus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2019-01-28]
↑ ^a ^b ^c J. Gould. Mus delicatulus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 10, s. 13, 1842. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Bill Breed, Fred Ford: Native Mice and Rats. CSIRO Publishing, 2007, s. 25. ISBN 978-0-643-09166-5.
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 592. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Office of Environment & Heritage: Delicate Mouse - profile. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. New South Wales Government, 2017-07-22. [dostęp 2019-01-28]. (ang.).
↑ Burbidge, Andrew; Harrison, Peter; Woinarski, John: The Action Plan for Australian Mammals 2012. Csiro Publishing, 2012, s. 46. ISBN 978-0-643-10874-5. (ang.).

[itis-1] Pseudomys delicatulus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j A.A.A.A. Burbidge A.A.A.A., Pseudomys delicatulus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2018-2, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T18561A22399795.en [dostęp 2019-01-28] (ang.).

[miiz-3] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 278. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msw3-4] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pseudomys delicatulus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2019-01-28]

[Gould1842-5] J. Gould. Mus delicatulus. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 10, s. 13, 1842. (ang.).

[BreedFord2007-6] Bill Breed, Fred Ford: Native Mice and Rats. CSIRO Publishing, 2007, s. 25. ISBN 978-0-643-09166-5.

[Palmer-7] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 592. (ang.).

[nsw-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Office of Environment & Heritage: Delicate Mouse - profile. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. New South Wales Government, 2017-07-22. [dostęp 2019-01-28]. (ang.).

[action-9] Burbidge, Andrew; Harrison, Peter; Woinarski, John: The Action Plan for Australian Mammals 2012. Csiro Publishing, 2012, s. 46. ISBN 978-0-643-10874-5. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]