Pistolety CZ 75

CZ-75

Państwo	Czechosłowacja
Producent	Česká Zbrojovka Uherský Brod
Rodzaj	pistolet samopowtarzalny
Historia
Prototypy	1975
Produkcja	1976 – do chwili obecnej
Wyprodukowano	ponad 1 000 000 szt. (do końca 2007 r.)
Dane techniczne
Kaliber	9 mm
Nabój	9 x 19 mm, .40 S&W[1]
Magazynek	16 (pudełkowy, dwurzędowy)
Wymiary
Długość	203 mm[1]
Wysokość	139 mm[2]
Szerokość	35 mm
Długość lufy	120 mm[1]
Długość linii celowniczej	161 mm
Masa
broni	1 kg (niezaładowana)
Inne
Prędkość pocz. pocisku	350 – 400 m/s
Zasięg maks.	200 m
Zasięg skuteczny	50 m
Multimedia w Wikimedia Commons

Pistolety CZ 75 kal. 9 mm – rodzina czechosłowackich, obecnie Czeskich, pistoletów samopowtarzalnych, produkowanych przez zakłady Česká Zbrojovka Uherský Brod (ČZUB) mieszczące się w miejscowości Uherský Brod.

Konstrukcją bazową rodziny jest pistolet CZ 75, dostosowany do 9x19 mm naboju Parabellum, zaprezentowany po raz pierwszy w 1975 r. na targach broni w Madrycie. Jego twórcą jest czeski konstruktor František Koucký. Broń w zamiarze miała być przeznaczona głównie na eksport, gdyż armia byłej Czechosłowacji używała wówczas pistoletu vz.52 (na nabój 7,62x25 mm vz.48), który w latach 80. zastąpiono pistoletem vz.82, strzelającym nabojem 9x18 mm vz.82.

CZ 75 to pistolet samopowtarzalny, działający na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Zastosowano w nim mechanizm ryglowy z przekoszeniem lufy względem zamka w wyniku współdziałania kształtowego wycięcia ogona lufy i osi zaczepu zamka. Funkcje rygli pełnią dwa pierścieniowe występy, znajdujące się na górnej powierzchni lufy, przed komorą nabojową. Sprężynujący wyciąg umieszczono w zamku, natomiast sztywny wyrzutnik jest występkiem wkładki szkieletu. Broń ma mechanizm uderzeniowy typu kurkowego (z kurkiem odkrytym) oraz mechanizm spustowy z samonapinaniem (podwójnego działania), przystosowany tylko do ognia pojedynczego (funkcję przerywacza pełnią występy na szynie spustowej). Zabezpieczenie pistoletu przed strzałem przypadkowym zapewnia skrzydełkowy bezpiecznik nastawny ze skrzydełkiem w tylnej części szkieletu broni, z lewej strony. Zabezpieczenie broni, realizowane przez przesunięcie skrzydełka bezpiecznika do góry, jest możliwe wyłącznie przy kurku napiętym. W położeniu broń zabezpieczona jest blokowany zaczep kurka (unieruchamia się mechanizm spustowy) oraz zamek. W pistoletach produkowanych po 1976 r. wprowadzono dodatkowo ząb bezpieczeństwa kurka.
CZ 75 jest zasilany z magazynka pudełkowego o pojemności 15 nabojów ułożonych w szachownicę. Zatrzask magazynka usytuowano z lewej strony chwytu, u podstawy kabłąka spustu. Po wystrzeleniu ostatniego naboju z magazynka zamek zatrzymuje się na zaczepie. W szkielecie broni, na długości tylnej ścianki magazynka, umieszczono płaską sprężynę, przytrzymującą częściowo wysunięty magazynek.
Pistolet ma stałe przyrządy celownicze (wyregulowane na 25 metrów), z kontrastowymi plamkami na muszce i po obu stronach wycięcia szczerbiny. Na zamówienie firma oferuje przyrządy celownicze z trytowymi źródłami światła.
W procesie produkcji broni szeroko wykorzystano technologię odlewania precyzyjnego.

Wyszczególnienie	CZ 75, CZ 75 B, CZ 75 BD CZ 75 DAO, CZ 75 POLICE	CZ 75 COMPACT/ CZ 75 D COMPACT/ CZ 75 P-01	CZ 75 SEMICOMPACT	CZ 85, CZ 85 B CZ 85 combat
Nabój	9x19 mm Parabellum
Masa broni bez magazynka [g]	~896	~850/~700/~720	~866	~895
Masa magazynka pustego [g]	105	80	105	105
Długość broni [mm]	206	184	184	206
Wysokość broni [mm]	138	128/137/137	138	138
Szerokość broni [mm]	35	35/35/37	35	35
Długość lufy [mm]	120	98,5	98,5	120
Długość linii celowniczej	155	135	135	155
Liczba bruzd [szt.]	6 (prawoskrętnych)
Skok bruzd [mm]	250
Prędkość początkowa pocisku [m/s]	360	327	327	360
Energia początkowa pocisku [J]	486	401	401	486
Pojemność magazynka [szt.]	16 (15)	14 (13)	16 (15)	16 (15)
Siła spustu [N]	18*/40

* - nie dotyczy CZ 75 DAO

W trakcie produkcji CZ 75 (model ten nie jest już produkowany) broń wielokrotnie modernizowano i udoskonalano. Początkowo (ok 1980 roku) wydłużono prowadnice zamka (co spowodowało zmianę kształtu przedniej części zamka i szkieletu), w 1987 r. dostosowano kabłąk spustu do strzelania oburącz, potem zmieniono główkę kurka na okrągłą, a później zmodyfikowano również zamek, który otrzymał nowy kształt wycięć do przeładowania broni, nową muszkę, a ponadto dodano mu szynę celowniczą. W drugiej połowie lat 90. zwiększono pojemność magazynka z 15 do 16 nabojów.
W miarę wzrostu zainteresowania pistoletem na świecie, rozwijano jego konstrukcję, technologię i produkcję. W efekcie powstało wiele wersji i odmian broni, w tym dostosowanych do innych (niż Parabellum) nabojów pistoletowych.

CZ 75 B to wprowadzona na rynek w 1993 roku odmiana z samoczynnym bezpiecznikiem (w postaci blokady iglicy) przed strzałem przypadkowym. Dzięki temu możliwe jest bezpieczne przenoszenie broni z nabojem wprowadzonym do komory nabojowej, co znacznie skraca czas niezbędny do oddania strzału.

Pojawiła się także odmiana pistoletu CZ 75 B, oznaczona jako CZ 75B SA przeznaczona do strzelań sportowych, wyposażona w mechanizm spustowy pojedynczego działania z regulowanym stopniem języka spustowego oraz bez sprężyny, przytrzymującej magazynek. Magazynek mieszczący 16szt. nabojów 9mm lub 10szt. nabojów .40 S&W.

Kolejną odmianą CZ 75 B jest pistolet CZ 75 BD, zaprezentowany w 1997 roku, w którym wyeliminowano skrzydełkowy bezpiecznik nastawny, zastępując go zwalniaczem napiętego kurka, oraz dodano kopytko magazynka i uchwyt do sznura. We wprowadzony równocześnie z nim pistolecie CZ 75 POLICE zastosowano dodatkowo wskaźnik obecności naboju w komorze nabojowej.

W 1999 roku na rynku pojawiła się kolejna odmiana CZ 75 B, oznaczona CZ 75 DAO, w której zastosowano mechanizm spustowy wyłącznie z samonapinaniem (Double Action Only - DAO). W broni wyeliminowano skrzydełkowy bezpiecznik nastawny i zwalniacz napiętego kurka, skrócono główkę kurka, uniemożliwiając tym samym jego napięcie kciukiem.

Dla oddziałów specjalnych opracowano pistolet CZ 75 FULL AUTO, będący samoczynno-samopowtarzalną wersją CZ 75 (szybkostrzelność teoretyczna wzrosła do ok. 1000 strz./min), w którym dodatkowym chwytem przednim jest zapasowy magazynek, przyłączony pod kadłubem do szkieletu broni.

W wyniku skrócenia lufy i zamka pistoletów CZ 75 B i CZ 75 POLICE powstały odpowiednio odmiany CZ 75 COMPACT i CZ 75 D COMPACT, których skrócony magazynek mieścił początkowo 13, a po modernizacji - 14 nabojów. Szkielet CZ 75 D COMPACT wykonano ze stopu lekkiego. Wersje broni przystosowano wyłącznie do naboju 9x19 mm Parabellum.

Dla policji Czech opracowano odmianę CZ 75 D COMPACT - CZ 75 D PCR COMPACT (PCR - Police of Czech Republic), w której zastosowano nowy szkielet ze stopu lekkiego (wydłużony do końca zamka), wyposażony w prowadnicę do podwieszenia wskaźnika laserowego lub oświetlenia taktycznego, chwyt z radełkowaniem na przedniej i tylnej powierzchni i gumowanymi okładzinami oraz zatrzask magazynka z powiększonym przyciskiem zwalniania. Na zamku umieszczono dodatkowe nacięcia, ułatwiające przeładowanie broni. Ta wersja broni została przystosowana wyłącznie do naboju 9x19 mm Parabellum.

Jednymi z nowszych konstrukcji rodziny CZ 75 są CZ 75 P-01 (wersja dostosowana do wymagań NATO) oraz CZ 75 SP-01 (wersja oburęczna), które powstały na bazie CZ 75 D PCR COMPACT. Przystosowano ją wyłącznie do naboju 9x19 mm Parabellum.

Pośrednie wymiary gabarytowe (pomiędzy CZ 75 COMPACT a CZ 75 B) ma wprowadzony w 1994 roku CZ 75 SEMICOMPACT. Powstał on w wyniku skrócenia zamka i lufy CZ 75 B - z zachowaniem jego wysokości szkieletu i pojemności magazynka. Wszystkie kompaktowe wersje broni przystosowano wyłącznie do naboju 9x19 mm Parabellum.

CZ 75 CHAMPION to sportowa odmiana pistoletu CZ 75 (IPSC klasa Open), w której zastosowano m.in.: mechanizm spustowy pojedynczego działania (o obniżonej sile spustu i z regulowaną siłą oporu języka spustowego), wyczynowe przyrządy celownicze z regulowanym celownikiem, bezpiecznik z obustronnym skrzydełkiem, specjalnie profilowaną okładzinę chwytu, powiększony przycisk zatrzasku magazynka oraz 114 mm lufę, zakończoną kompensatorem podrzutu. Do denka magazynka dodano plastikowe kopytko.

Inną sportową odmianę CZ 75 jest pistolet CZ 75 STANDARD IPSC, dostosowany do naboju .40 S&W. W stosunku do CZ 75 CHAMPION wydłużono szkielet wraz z zamkiem i lufę do 136 mm oraz dodano poślizg magazynka. Produkowano również pistolet sportowy CZ 75 MODIFIED IPSC z lufą o długości 106 mm, zakończoną kompensatorem podrzutu, w którym zamiast mechanicznych przyrządów celowniczych zastosowano celownik kolimatorowy, usytuowany na wsporniku przymocowanym do szkieletu broni.

Wyszczególnienie	CZ 75 CHAMPION	CZ 75 STANDARD IPSC
Nabój	9x19 mm Parabellum	10x21,6 mm (.40 S&W)
Masa broni z pustym magazynkiem [g]	1010	1280
Długość broni [mm]	240	225
Wysokość broni [mm]	142	150
Szerokość broni [mm]	35	45
Długość lufy [mm]	114	136
Pojemność magazynka [szt.]	16 (15)	10

Wersją CZ 75 jest pistolet wojskowy CZ 85 (wprowadzony w 1985 roku) przystosowany do użytkowania zarówno przez strzelców prawo-, jak i leworęcznych. Wyposażono go w dodatkowe skrzydełko bezpiecznika i dźwignię zaczepu zamka, umieszczone z prawej strony szkieletu broni.

CZ 85 B to wprowadzona w 1986 r. odmiana pistoletu CZ 85 z samoczynnym bezpiecznikiem przed strzałem przypadkowym w postaci blokady iglicy (o analogicznej konstrukcji, jak w CZ 75 B).

Z kolei CZ 85 COMBAT to odmiana broni CZ 85 do strzelania sportowego, wprowadzona na rynek w 1996 roku. Wyposażono ją w: wyczynowe, regulowane przyrządy celownicze, spust z regulowaną siłą oporu oraz powiększony przycisk zatrzasku magazynka. Broń pozbawiono natomiast bezpiecznika samoczynnego oraz sprężyny przytrzymującej magazynek.

Na bazie pistoletów CZ 75 i CZ 85 powstała ich wersja treningowa - CZ 75/85 KADET, dostosowana do naboju .22 LR, działająca na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Broń ma: lufę długości 124 mm, sztywny wyrzutnik przytwierdzony do lufy oraz magazynek z wkładką na 10 nabojów bocznego zapłonu. Masa broni z pustym magazynkiem wynosi 1080 g.

Na bazie pistoletu CZ 75 B opracowano CZ 97 B, dostosowany do naboju 11,43x23 mm (.45 ACP) i różniący się od pierwowzoru głównie konstrukcją mechanizmu ryglowego. Zastosowano bowiem mechanizm ryglowy z przekoszeniem lufy względem zamka, w wyniku współdziałania odpowiednich powierzchni ogona lufy i szkieletu pistoletu. Funkcję rygla spełnia górny występ prostopadłościennego zgrubienia wlotowej części lufy, a opory ryglowej - przednia, górna krawędź okna wyrzutowego łusek. Masa pistoletu z magazynkiem wynosi 1150 g, długość broni - 212 mm, szerokość - 35 mm, wysokość - 150 mm, pojemność magazynka - 10 nabojów.

Producent oferuje do pistoletów CZ 75 i CZ 85 zestaw treningowy, zawierający zamek ze sprężyną powrotną i magazynek. Pistolety CZ 75, CZ 75 B, CZ 75 BD, CZ 75 DAO i CZ 75 POLICE są oferowane również w wersjach dostosowanych do nabojów: 9x21 mm IMI oraz 10x21,6 mm (.40 S&W), przy czym w ostatniej wersji - z magazynkiem o pojemności 10 nabojów.

Pistolet SP-01 Phantom ma kompozytowy szkielet, na którym jest osadzony zamek z lufą w przeciwieństwie do wersji Shadow 1 i 2, co przejawia się niższą o 30% masą, która wynosi 800 g w porównaniu do 1180 g szkieletu stalowego. Jest mniej popularny wśród strzelców sportowych IPSC.

Pistolet CZ 75 jest używany przez wojsko i policję, a także do celów sportowych.

Użytkownicy:

•  Czechy,
•  Słowacja^[3].
•  Polska,
•  Chorwacja,
•  Wielka Brytania,
•  Litwa,
•  Stany Zjednoczone,
•  Szwajcaria,
•  Turcja,
•  Finlandia,
•  Chiny,
•  Sudan,
•  Korea Północna,
•  Izrael,
•  Chile,
•  Iran.

• Stanisław Kochański. Pistolet CZ 75. „Broń i amunicja”. 2002. nr 1. s. str. 27-29. ISSN 1644-339X. 
• Walter Schultz: 1000 ręcznej broni palnej. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2011, s. 257. ISBN 978-83-7708-745-9.
• Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa 1994: Wydawnictwo „WIS”, s. 54-55. ISBN 83-86028-01-7.