Podolska Brygada Kawalerii

Podolska Brygada Kawalerii

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Tradycje
Rodowód	6 Samodzielna Brygada Kawalerii
Dowódcy
Ostatni	płk dypl. Leon Strzelecki
Działania zbrojne
kampania wrześniowa bitwa nad Bzurą (9–18 IX 1939) bój pod Uniejowem (9–11 IX 1939) bój pod Ozorkowem (11–12 IX 1939) bój pod Górkami (17 IX 1939) bój pod Sierakowem i Laskami (19 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Stanisławów
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	kawaleria
Podległość	Armia „Poznań” GO gen. Abrahama
Multimedia w Wikimedia Commons

Podolska Brygada Kawalerii (Podol. BK) – wielka jednostka kawalerii Wojska Polskiego II RP.

W 1924 VI Brygada Jazdy przeformowana została w 6 Samodzielną Brygadę Kawalerii. Minister spraw wojskowych rozkazem Dep. Dow. Og. 1820. Org. Tj. nadał z dniem 1 kwietnia 1937 dotychczasowej 6 SBK nazwę „Podolska Brygada Kawalerii”^[1].

W czasie kampanii wrześniowej brygada walczyła w składzie Armii „Poznań”. Przetransportowana koleją, osłaniała Poznań od zachodu. W pierwszej fazie bitwy nad Bzurą w składzie Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. Grzmota-Skotnickiego uderzała na Uniejów i Wartkowice, następnie walczyła pod Ozorkowem. W składzie grupy operacyjnej gen. Abrahama pomaszerowała przez Puszczę Kampinoską do Warszawy. Do końca działań broniła stolicy^[2].

Tradycje Podolskiej BK kultywowała 6 Brygada Kawalerii Pancernej ze Stargardu.

• Dowództwo Podolskiej Brygady Kawalerii w Stanisławowie
• 6 pułk ułanów Kaniowskich w Stanisławowie
• 9 pułk ułanów Małopolskich w Trembowli
• 14 pułk ułanów Jazłowieckich we Lwowie
• 6 dywizjon artylerii konnej im. gen. Romana Sołtyka w Stanisławowie
• 6 szwadron pionierów w Stanisławowie
• 6 szwadron łączności w Stanisławowie

 Osobny artykuł: Kampania wrześniowa.

Podolska Brygada Kawalerii pod dowództwem płk. dypl. Leona Strzeleckiego zgodnie z pierwotnymi zamiarami miała być w składzie Armii „Łódź” gen. dyw. Juliusza Rómmla, ale ostatecznie skierowano ją do Armii „Poznań” gen. dyw. Tadeusza Kutrzeby.

1 września przybyła na obszar operacyjny Armii. Przez pierwsze dni września Brygada była w odwrocie wraz z resztą Armii bez styczności z Niemcami. 6 września Brygada osiągnęła Kleczew, a 7 września stała w rejonie Sompolna, skąd następnie została przesunięta w rejon Dąbia nad Nerem. Od 8 września brała udział w bitwie nad Bzurą, początkowo jako osłona prawego skrzydła wojsk polskich, działając w kierunku Uniejowa. 9 września zdobyła Wartkowice i Parzęczew, dzięki czemu opanowała główną linię łączności i zaopatrzenia niemieckiego X Korpusu gen. art. Wilhelma von Ulexa. 11 września Armia „Poznań”, kontynuując natarcie siłami 25 Dywizji Piechoty gen. bryg. Franciszka Altera i Podolskiej BK, walczyła na południowy zachód od Łęczycy z nadchodzącą niemiecką 221 Dywizją Piechoty gen. por. Johanna Pflugbeila. W następnych dniach Brygada przeciwdziałała kontratakowi 221 DP w kierunku na Wartkowice. Po wycofaniu się 17 września z południowego brzegu Bzury w Witkowicach, Brygada przebijała się do Puszczy Kampinoskiej. 20 września wraz z elementami Wielkopolskiej Brygady Kawalerii i Pomorskiej Brygady Kawalerii przebiła się przez Palmiry do Warszawy. W czasie tych walk szarżę pod Wólką Węglową przeprowadził 14 pułk ułanów Jazłowieckich. Z tych brygad kawalerii 23 września sformowano Zbiorczą Brygadę Kawalerii gen. bryg. Romana Abrahama. Walczyła ona w obronie Warszawy do jej kapitulacji 28 września.

Pozycje wojsk polskich 16/17.09.1939

• Kwatera Główna Podolskiej Brygady Kawalerii
• 6 pułk ułanów
• 9 pułk ułanów
• 14 pułk ułanów
• 6 dywizjon artylerii konnej
• 62 dywizjon pancerny
• 7 batalion strzelców – dowódca mjr Józef Szul
• bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa nr 86
• szwadron kolarzy nr 6 – dowódca por. Władysław Orski^[3]
• szwadron pionierów nr 6 – dowódca rtm. Bolesław Krajewski
• szwadron łączności nr 6 – dowódca por. Jerzy Olszewski
• samodzielny pluton karabinów maszynowych nr 6 – dowódca NN
• pluton konny żandarmerii nr 6 – dowódca por. Edward Landsman
• poczta polowa nr 130
• sąd polowy nr 46 – szef mjr dr Feliks Serbeński
• drużyna parkowa uzbrojenia nr 642
• park intendentury nr 642
• pluton sanitarny konny nr 86 – dowódca kpt. dr Witold Starkiewicz
• kolumna taborowa kawalerii nr 641
• kolumna taborowa kawalerii nr 642
• kolumna taborowa kawalerii nr 643
• kolumna taborowa kawalerii nr 644
• kolumna taborowa kawalerii nr 645
• kolumna taborowa kawalerii nr 646 – dowódca por. Leon Lewicki
• warsztat taborowy nr 642

 Osobny artykuł: Organizacja wojenna polskiej brygady kawalerii w 1939.

Działania brygady wspierał przydzielony do niej I pluton 36 eskadry obserwacyjnej pod dowództwem por. obs. Jana Szyszki.

Na obszarze krajowym podporządkowanym Ministrowi Spraw Wojskowych sformowany został Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Stanisławów”. Ośrodek zmobilizował 6 pułk ułanów w Stanisławowie (w przypadku wojny z ZSRR ośrodek miał być mobilizowany w Kraśniku). Zadaniem ośrodka była szkolenie rezerwistów i uzupełnianie nimi oddziałów Podolskiej BK.

Obsada personalna OZ Kaw. „Stanisławów”

• dowódca ośrodka - płk Tadeusz Kazimierz Kurnatowski
• I zastępca dowódcy - ppłk Włodzimierz Gilewski
• II zastępca dowódcy - mjr Karol Dillenius
• dowódca nadwyżek 14 puł - mjr Stefan Starnawski
• dowódca nadwyżek 6 dak - kpt. Stanisław Szewalski

• dowódca brygady – płk dypl. kaw. Leon Strzelecki
• szef służby sprawiedliwości - mjr aud. dr Feliks Serbeński
• oficer ordynansowy - por. inż. Władysław Przybysławski
• szef sztabu – ppłk dypl. kaw. Witold Święcicki
• oficer operacyjny - rtm. dypl. Stanisław Łubieński
• oficer informacyjny - kpt. dypl. Marian Winogrodzki
• dowódca łączności - mjr Ferdynand Beck
• kwatermistrz – mjr dypl. kaw. Grzegorz Dobrowolski-Doliwa
• szef intendentury - kpt. int. Ludwik Haslinger
• szef sanitarny - kpt. lek. Franciszek Jakubczak
• szef służby weterynaryjnej - mjr lek. wet. Mieczysław Zagajewski
• komendant Kwatery Głównej – rtm. Stanisław Muszyński
• dowódca szwadronu sztabowego – dowódca por. Niemirowski

Dowódcy brygady

• płk kaw. Konstanty Plisowski (1920 - XII 1927)
• płk dypl. kaw. Jerzy Grobicki (p.o. 1928 - I 1930)
• płk dypl. kaw. / gen. bryg. Juliusz Kleeberg (III 1930^[4] - VIII 1939)
• płk dypl. kaw. Leon Strzelecki (VIII - IX 1939)

Szefowie sztabu

• mjr Włodzimierz Bem de Cosban (do XI 1922)
• kpt. / mjr SG (art.) Stanisław Jakub Sokołowski (XI 1922^[5] - 16 V 1924 → kwatermistrz 13 dak)
• mjr SG Kazimierz Dworak (X 1924 - XII 1925 → dowódca 1 szwadronu 9 puł^[6])
• mjr SG (art.) Tadeusz Feliks Skwarczyński (15 X 1924 - 5 XI 1928 → dowódca dyonu w 23 pap^[7])
• mjr dypl. kaw. Władysław Chwalibogowski (5 XI 1928^[8] – III 1930 → zastępca dowódcy 1 psk^[9])
• mjr dypl. kaw. Włodzimierz Waldemar Rytarowski (1 XI 1930^[10] - 9 XII 1932 → wykładowca w Szkole Gazowej^[11])
• rtm. dypl. Juliusz Szychiewicz (9 XII 1932^[12] - 26 I 1934 → skład osobowy inspektora armii w Wilnie^[13])
• rtm. dypl. Michał Kłopotowski (od 26 I 1934^[13])

I Oficerowie sztabu

• rtm. Kazimierz Suski de Rostwo (1924 - 11 III 1926 → 6 puł)
• rtm. Tadeusz Julian Nalepa (11 III - 25 VIII 1926 → 22 puł^[14])
• rtm. Władysław Płonka (od 25 VIII 1926^[15])
• rtm. SG Zygmunt Cuzek (XI 1927^[16] – 1928)

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku^[17][a]

• dowódca brygady – gen. bryg. Juliusz Kleeberg
• szef sztabu – ppłk dypl. Witold II Święcicki
• I oficer sztabu – rtm. dypl. Stanisław Łubieński
• II oficer sztabu – rtm. adm. (kaw.) Stanisław Kiczan
• dowódca łączności – mjr Ferdynand Stanisław Beck
• oficer intendentury – kpt. int. Ludwik Józef Jan Haslinger

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
• Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975
• Marian Winogrodzki, Podolska Brygada Kawalerii w działaniach wojennych 1939 r., cz. I Mobilizacja, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (129), Warszawa 1989, s. 326-342.
• Bogusław Polak: Lance do boju: szkice historyczne z dziejów jazdy wielkopolskiej X wiek – 1945 r.. Poznań: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 251-252. ISBN 83-03-01373-4.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Znak Horyzont, 2019. ISBN 978-83-240-5692-7.