Mathieu Kérékou
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Prezydent Beninu | |
| Okres |
od 4 kwietnia 1996 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Prezydent Beninu | |
| Okres |
od 26 października 1972 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
Mathieu Kérékou (ur. 2 września 1933 w Kouarfie, zm. 14 października 2015 w Kotonu[1]) – beniński wojskowy i polityk, prezydent Beninu w latach 1972–1991 i 1996–2006[2][3][4][5].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w 1933 roku. Kształcił się w szkołach wojskowych w Mali i Senegalu, po czym w 1960 roku wstąpił do armii francuskiej[6]. Po uzyskaniu niepodległości przez kraj, od 1961 do 1963 roku był adiutantem przy prezydencie Hubercie Maga[7]. W 1967 roku uczestniczył w wojskowym zamachu stanu[2] zorganizowanym przez jego kuzyna Maurice Kouandété[4].
W 1972 roku przeprowadził kolejny pucz który wyniósł go do władzy[3]. Będący w stopniu majora Kérékou został szefem państwa i rządu oraz ministrem obrony i innych resortów[2]. Awansowany przy tym do stopnia generała[2]. Wraz z grupą młodych oficerów doprowadził do usunięcia z armii oficerów starszego pokolenia[3]. Na krótko po przejęciu władzy ogłosił, że poprzednie rządy realizowały politykę francuską a wojsko pod jego kierunkiem dąży do likwidacji obcych wpływów politycznych i kulturalnych. Polityka ta zyskała miano „wojującego nacjonalizmu“[3].
W polityce zagranicznej prowadził politykę niezaangażowania oraz uruchomił relacje dyplomatyczne z radykalnymi państwami takimi jak Libia, Chińska Republika Ludowa czy Korea Północna[3]. W 1973 roku pozwolił na działalność radykalnym ruchom studenckim, które częściowo jak się okazało były przeciwne wojskowym rządom, uważając je za zbyt konserwatywne. Po strajkach radykalnych studentów, w styczniu 1974 roku zabronił działalności ich organizacjom określając studenckich działaczy jako „anarchistów“[3].
W listopadzie 1974 roku ogłosił obowiązywanie w kraju ideologii marksistowskiej[8] (przy zachowaniu tendencji nacjonalistycznych)[3]. W 1975 roku został sekretarzem generalnym Komitetu Centralnego Partii Ludowej Rewolucji Beninu. Formacja sprawowała odtąd jednopartyjne rządy[2]. W październiku tego samego roku przemianował nazwę kraju z Dahomej na Ludową Republikę Beninu. Przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, banków, złóż ropy naftowej i szkolnictwa[2][4]. Taka polityka gospodarcza rządu uderzyła we francuskie interesy w kraju. W odpowiedzi Francja rozpoczęła gospodarczy bojkot Beninu i wstrzymała pożyczki dla byłej kolonii[3]. W 1977 roku doszło do nieudanej inwazji najemników opłaconych prawdopodobnie przez Maroko i Gabon[3]. W listopadzie 1977 roku jego rząd wprowadził nową konstytucję[3]. W 1980 według niektórych wersji przyjął islam (był katolikiem i równocześnie praktykował voodoo) i zmienił imię na Ahmed[5][4]. Do rzekomej konwersji miało dojść w trakcie jego wizyty Libii i miała ona posłużyć do pozyskania libijskiej pomocy[9]. Niezależnie od tego czy do konwersji doszło to ewentualna zmiana nie była długa, wkrótce powrócił on do poprzedniego imienia i ponownie praktykował chrześcijaństwo. W 1987 roku przekształcił system rządów wojskowych w cywilny[4]. Około 1990 roku konwertował na ewangelikalny protestantyzm[10].
Jego rządy cechowały się stabilnością wewnętrzną (rozbił on kilka prób puczu[5]), niemniej jednak nieudane eksperymenty gospodarcze (w szczególności w dziedzinie produkcji rolnej, które to zostały uniemożliwione przez suszę[8]) skłoniły Kérékou do szukania pomocy gospodarczej za granicą[8][2][4]. W 1989 roku zapowiedział demokratyzację i zrezygnował z marksizmu. Rok później wprowadził system wielopartyjny (tym samym zlikwidowana została monopartia[11]) i usunął z nazwy państwa określenie „Ludowa”[8][3]. W 1991 roku zezwolił na przeprowadzenie pierwszych wolnych wyborów. Przegrał je z kandydatem opozycji Nicéphore Soglo[8][3].
Do władzy powrócił w wyniku wyborów prezydenckich w 1996 roku[8] w których wystartował jako kandydat ugrupowania Akcja na rzecz Odnowy i Rozwoju[12]. W 2001 roku uzyskał reelekcję.
W 2006 roku wycofał się z życia politycznego po przekroczeniu limitu sprawowania kadencji prezydenckich. Zmarł w 2015 roku[4]. Po ogłoszeniu jego śmierci miała miejsca tygodniowa żałoba narodowa[13]. Benin pod jego rządami stał się rzadkim w Afryce przykładem udanego przejścia do demokracji[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sam Roberts: Mathieu Kérékou, Dictator Who Ushered In Democracy in Benin, Dies at 82. nytimes.com, 2015-10-15. [dostęp 2015-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-16)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Kérékou Mathieu, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-12-01].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Ahmed (Mathieu) Kerekou 1933—. encyclopedia.com. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Kérékou Mathieu. britannica.com. (ang.).
- ↑ a b c Benin's 'magical' leader. news.bbc.co.uk. (ang.).
- ↑ http://www.irinnews.org/Report.aspx?ReportId=69248
- ↑ Roger East, Richard Thomas, Profiles of People in Power: The World's Government Leaders, Psychology Press, 2003, ISBN 978-1-85743-126-1 [dostęp 2024-08-05] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Benin. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-06-08].
- ↑ Terry M. Mays (2002) Africa's First Peacekeeping Operation: The OAU in Chad, 1981–1982, s. 61. ISBN 978-0275976064.
- ↑ Nominees to African Countries: Hearing Before the Committee on Foreign Relations, United States Senate, One Hundred Fifth Congress, Second Session, July 23, 1998, str. 107, U.S. Government Printing Office, 1998, ISBN 978-0-16-057706-2 [dostęp 2022-11-08] (ang.).
- ↑ David Lea & Annamarie Rowe (2001) A Political Chronology of Africa, Taylor & Francis, s. 34
- ↑ Partis Politiques et Stratégies Électorales à Parakou. ifeas.uni-mainz.de. [dostęp 2016-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
- ↑ Bénin: mort de Mathieu Kérékou, le dictateur marxiste devenu démocrate. rfi.fr. (fr.).