Małżoraczki

Małżoraczki
	Ostracoda
	Latreille, 1802
	; Dolerocypris fasciata(inne języki)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	skorupiaki
Gromada	małżoraczki
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Małżoraczki (Ostracoda) – gromada drobnych skorupiaków (Crustacea) o długości ciała 0,5-5 mm^[2]. Największy żyjący obecnie małżoraczek, Gigantocypris agassizi(inne języki), osiąga 2,3 cm długości^[3].

Anatomia

Segmentacja ciała zupełnie zatarta. Okryte całkowicie dwuklapkowym pancerzem przesyconym solami wapnia, przypominającym nieco muszlę małża. Połówki pancerza połączone po stronie grzbietowej więzadłem i zamykane przy pomocy mięśnia zwieracza. Pancerz często pokryty inkrustacjami mającymi znaczenie przy identyfikacji gatunków. Posiadają 6-7 par odnóży (włączając odnóża głowowe), w tym 2 pary czułków, 1 para żuwaczek, 1-2 pary szczęk, 2 pary odnóży tułowiowych krocznych. Ciało zakończone widełkami (furca). Brak narządów oddechowych – wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała (włączając pancerz). Układ nerwowy skondensowany i uproszczony. Oczy złożone lub brak. Oczy naupliusowe (larwalne-proste) również u postaci dorosłych. Rozdzielnopłciowe, ale przeważnie partenogenetyczne. Jajorodne. Larwa – pływik. 5-9 stadiów larwalnych^[3].

Ekologia

Małżoraczki odżywiają się detrytusem, szczątkami roślinnymi i zwierzęcymi, glonami (np. okrzemkami). Często filtrujące, niektóre drapieżne^[3]. Stanowią składnik pożywienia ryb^[2].

Żyją w wodach słodkich i słonych (morza, oceany). Nieliczne lądowe. Większość przydennych, aż do głębokości 400 m. Również na roślinach i na powierzchni ciała innych zwierząt (np. skorupiaków i ryb). Gatunki lądowe żyją w tropikach (np. w lasach południowej Afryki, w wilgotnej ściółce - Mesocypris terrestris). Znane od ordowiku, liczne gatunki kopalne – często ważne skamieniałości przewodnie^[3].

U Vargula hilgendorfii(inne języki) występuje niebieska bioluminescencja. W ciele każdego z osobników zawiera się około 1 µg lucyferyn oraz enzymu lucyferazy, katalizującej utlenianie lucyferyn, czego efektem jest luminescencja^[4].

Systematyka

Znanych jest około 2000 gatunków^[3]^[2]. Gromada małżoraczków dzieli się na następujące podrzędy i rzędy (bez uwzględnienia form kopalnych)^[5]:

Podgromada: Myodocopa(inne języki)
- Rząd: Halocyprida
- Rząd: Myodocopida
Podgromada: Podocopa
- Rząd: Platycopida
- Rząd: Palaeocopida(inne języki)^[6]^[7]
- Rząd: Podocopida

Oraz 5 rodzajów o statusie incertae sedis: Ponticocytheres(inne języki), Ruggieria(inne języki), Tandonella(inne języki), Typhloeucytherura(inne języki) oraz Yassinicythere(inne języki).

Badania małżoraczków

Nauka o małżoraczkach nazywana jest ostrakodologią^[8]. W Polsce badaniami ostrakodologicznymi zajmowali się między innymi Franciszek Adamczak, Janusz Błaszyk, Tadeusz Sywula^[9] i Janina Szczechura.

Przypisy

↑ Ostracoda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c paca zbiorowa: Encyklopedia Powszechna PWN. T. 3. M-R. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 15.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Grabda E. (red.): Zoologia – Bezkręgowce. Warszawa: PWN, 1989.
↑ The Ostracod Cypridina (Vargula) and other Luminous Crustaceans. W: Osamu Shimomura: Bioluminescence: Chemical Principles and Methods. World Scientific, 2012. ISBN 978-981-4366-08-3.
↑ Ostracoda. WoRMS taxon details. World Register of Marine Species. [dostęp 2014-04-12].
↑ Shane T.S.T. Ahyong Shane T.S.T. i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772, [w:] Z.-Q.Z.Q. Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, grudzień 2011, s. 165–191 .
↑ Wojciech Jurasz: Gromada: małżóraczki – Ostracoda. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.
↑ RenateR. Matzke-Karasz RenateR., KoenK. Martens KoenK., MichaelM. Schudack MichaelM. (red.), Ostracodology – Linking Bio- and Geosciences, „SpringerLink”, 2007, DOI: 10.1007/978-1-4020-6418-0 [dostęp 2024-01-17] (ang.).
↑ TadeuszT. Sywula TadeuszT., Fauna słodkowodna Polski, zeszyt 24. Małżoraczki (Ostracoda), Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 315 (pol.).

[itis-1] Ostracoda, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[pwn-2] zbiorowa: Encyklopedia Powszechna PWN. T. 3. M-R. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 15.

[org-3] Grabda E. (red.): Zoologia – Bezkręgowce. Warszawa: PWN, 1989.

[ks-4] The Ostracod Cypridina (Vargula) and other Luminous Crustaceans. W: Osamu Shimomura: Bioluminescence: Chemical Principles and Methods. World Scientific, 2012. ISBN 978-981-4366-08-3.

[worms-5] Ostracoda. WoRMS taxon details. World Register of Marine Species. [dostęp 2014-04-12].

[oab-6] Shane T.S.T. Ahyong Shane T.S.T. i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772, [w:] Z.-Q.Z.Q. Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, grudzień 2011, s. 165–191 .

[Jurasz-7] Wojciech Jurasz: Gromada: małżóraczki – Ostracoda. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.

[8] RenateR. Matzke-Karasz RenateR., KoenK. Martens KoenK., MichaelM. Schudack MichaelM. (red.), Ostracodology – Linking Bio- and Geosciences, „SpringerLink”, 2007, DOI: 10.1007/978-1-4020-6418-0 [dostęp 2024-01-17] (ang.).

[9] TadeuszT. Sywula TadeuszT., Fauna słodkowodna Polski, zeszyt 24. Małżoraczki (Ostracoda), Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 315 (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]