Jean-Claude Duvalier

Jean-Claude Duvalier

Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1951 Port-au-Prince
Data i miejsce śmierci	4 października 2014 Port-au-Prince
Prezydent Haiti
Okres	od 21 kwietnia 1971 do 6 lutego 1986
Przynależność polityczna	Partia Jedności Narodowej
Poprzednik	François Duvalier
Następca	Henri Namphy
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jean-Claude Duvalier, znany jako Baby Doc (ur. 3 lipca 1951 w Port-au-Prince, zm. 4 października 2014 tamże^[1][2]) – haitański polityk, prezydent Haiti w latach 1971–1986, sprawujący władzę dyktatorską^[3][4].

Urodzony w 1951 roku^[3]. Od dzieciństwa miał skłonności do tycia i był nazywany przez kolegów szkolnych „kapuścianą głową”^[5]. Jedyny syn François i Simone Duvalierów^[4]. François Duvalier w 1971 przeżył wylew krwi do mózgu, po którym, na pół sparaliżowany, rozpoczął przygotowania do przekazania władzy synowi. 31 stycznia 1971 odbyło się referendum, w którym 2 391 916 głosujących (100%) poparło Jeana-Claude’a jako następcę ojca. François Duvalier wprowadził również zmiany w konstytucji, obniżając minimalny, umożliwiający objęcie prezydentury wiek z 40 do 24 lat oraz zmieniając datę urodzenia Jeana-Claude’a, który dzięki temu „zyskał” 3 lata. Działania te nie spotkały się z poparciem oficerów wojskowych, lecz ich protest nie miał znaczenia^[5][4][3]. Jean-Claude objął urząd dożywotniego prezydenta po śmierci ojca 21 kwietnia 1971. W wieku zaledwie 19 lat, został najmłodszym prezydentem w dziejach ludzkości. Był wtedy ociężałym umysłowo człowiekiem ważącym 140 kilogramów^[6].

W początkach swych rządów Duvalier ogłosił program dalekosiężnych reform gospodarczych, ekonomicznych i sądowniczych^[7] oraz zakończenie prześladowań wprowadzonych przez ojca. Te kroki zagwarantowały mu poparcie wielu zagranicznych inwestorów. Otworzył akademię wojskową zamkniętą w początkach rządów ojca – który uniezależnił się od armii – i wypuścił na wolność niektórych więźniów politycznych. Reformy okazały się jednak powierzchowne, gdyż Duvalier unikał zasadniczych zmian w polityce wewnętrznej. Z czasem pozycja prezydenta słabła – wprawdzie oddziały prezydenckich bojówek paramilitarnych Tonton Macoute dalej siały postrach wśród ludności, przypisując sobie moc pochodzącą z wierzeń voodoo, jednak stopniowo traciły one zdolność do wymuszenia całkowitego posłuszeństwa w haitańskim społeczeństwie. Przyczyną tego był brak umiejętności politycznych Duvaliera, jakie reprezentował jego ojciec. W 1980, mimo antypatii matki do panny młodej, poślubił Michèle Bennett, z którą przywłaszczył sobie znaczną część majątku narodowego, sprzeniewierzając według amerykańskiego wywiadu^[7] ok. 64% dochodu krajowego oraz dziesiątki milionów dolarów z funduszy publicznych, które umieszczał na tajnych kontach bankowych w Szwajcarii^[7]. Chociaż ogłosił amnestię dla wszystkich uchodźców, zabronił przy tym powrotu do kraju „komunistom i wichrzycielom”^[7], przez co w dalszym ciągu za granicą pozostało wielu ekspatriantów. Zachowywał pełną kontrolę nad obsadzaniem stanowisk rządowych, tłumił opozycję antyprezydencką^[7].

Skorumpowany rząd dyktatora w listopadzie 1985 stanął w obliczu otwartego buntu, który stanowił finał narastającego przez długi czas powszechnego niezadowolenia. 30 listopada 1985 wydany został dekret o stanie wojennym, a ludność domagała się odejścia dożywotniego prezydenta. Protesty trwały 3 miesiące. Na początku następnego roku Stany Zjednoczone wskutek rażącego łamania praw człowieka zdecydowanie zmniejszyły wsparcie udzielane Haiti, a pozbawiony ekonomicznej pomocy USA Duvalier nie potrafił zapewnić sobie trwałości władzy i 7 lutego 1986 ustąpił ze stanowiska. Po oddaniu władzy rządowi tymczasowemu, którego prezydentem został przywódca zamachu stanu, generał Henri Namphy, ex-dyktator udał się na emigrację. Stany Zjednoczone wzięły udział w rokowaniach, które doprowadziły do pokojowej rezygnacji dyktatora, po czym umożliwiły mu niczym nie skrępowany wyjazd do Francji. Razem z żoną opuścił kraj na pokładzie samolotu wojskowego US Air Force. Rząd Francji w porozumieniu z rządem USA wyraził zgodę na udzielenie parze siedmiodniowego azylu politycznego, w trakcie którego mieli zadbać o stałe miejsce pobytu. Po przybyciu na miejsce Jean-Claude i Michèle w otoczeniu kordonu policji opuścili lotnisko czterema samochodami przez tajną bramę. Zamieszkali w Talloires w Sabaudii^[8].

W 1990 wziął rozwód z Michèle, gdyż małżeństwo zaczęło przechodzić kryzys z powodu trudności finansowych. Posunięcie to doprowadziło do bankructwa Jeana-Claude’a, bowiem jego żona wygrała proces i zagarnęła większość pieniędzy. W styczniu 2011 r. niespodziewanie przyleciał z Francji na Haiti^[9][10].

Jean-Claude Duvalier zmarł na atak serca w swoim domu w Port-au-Prince w wieku 63 lat^[11]. 11 października 2014 w stolicy kraju odbyła się ceremonia pogrzebowa Duvaliera, w której uczestniczyło kilkaset osób, w tym byli prezydenci Boniface Alexandre i Prosper Avril^[12]. Po nabożeństwie ciało Duvaliera zostało poddane kremacji^[13].

• Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 151-152
• Vincent Hugeux, Łagodna śmierć „Papy Doca” w: Ostatnie dni dyktatorów, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, tłum. Anna Maria Nowak
• ShelleyS. Klein ShelleyS., Najgroźniejsi dyktatorzy w historii, JolantaJ. Sawicka (tłum.), Warszawa: Wyd. MUZA SA, 2008, ISBN 978-83-7495-323-8, OCLC 749811259 . Brak numerów stron w książce

• Profil de Jean-Claude Duvalier [online], Haiti-Référence [zarchiwizowane z adresu 2010-03-26]  (fr.).