Klasyfikacja gromad gwiazd

Gromady gwiazd występują jako kuliste, otwarte oraz asocjacje gwiazdowe. Dla ułatwienia rozpoznawania różnic między gromadami powstały sposoby ich klasyfikacji.

W latach 1927–1929 Harlow Shapley oraz Helen Sawyer Hogg stworzyli skalę klasyfikacji gromad kulistych w zależności od stopnia koncentracji gwiazd do centrum gromady. W klasyfikacji tej stosuje się cyfry rzymskie w skali od I do XII w zależności od stopnia ich stężenia. Klasyfikacja Shapleya-Sawyer obejmuje najbardziej skoncentrowane gromady, takie jak Messier 75, sklasyfikowane jako typu I, aż do typu XII wraz z sukcesywnie zmniejszającym się stężeniem gwiazd, jak na przykład Palomar 12.

Obserwacje gromad otwartych wykazały istniejące między nimi różnice. Wynikają one między innymi z ich wieku oraz wielkości i gęstości obszaru, w którym gromady te się formują. W astronomii są stosowane dwa sposoby klasyfikacji gromad otwartych: klasyfikacja Shapleya oraz klasyfikacja Trumplera.

Otwarte gromady należą często do jednego z typów zgodnie z prostym schematem opracowanym przez Harlowa Shapleya, w przybliżeniu opisującym bogactwo i koncentrację gromady (według Shapleya 1930):

a – pole nieprawidłowości

b – asocjacje gwiazd

c – bardzo luźne i nieregularne klastry

d – luźne klastry

e – średniobogate bogate kompaktowe klastry

f – dość bogate kompaktowe klastry

g – bardzo bogate i skoncentrowane kompaktowe klastry

Innym ważnym i bardziej szczegółowym systemem jest klasyfikacja wprowadzona przez Roberta Trumplera. Klasyfikacja ta składa się z trzech części opisujących stopień koncentracji, zakres zróżnicowania jasności gwiazd oraz bogactwo gromad (według Trumplera 1930):

Stopień koncentracji (cyfry rzymskie):

I – wydzielone, o silnej koncentracji w kierunku centrum gromady

II – wydzielone, o słabej koncentracji w kierunku centrum

III – wydzielone, nieskoncentrowane w kierunku centrum

IV – niedające się wydzielić z otaczającego pola gwiazd.

Zróżnicowanie zakresu jasności (cyfry arabskie):

1 – małe zróżnicowanie

2 – umiarkowane

3 – duże zróżnicowanie jasności

Bogactwo (małe litery):

p (ang. poor) – ubogie, mniej niż 50 gwiazd

m (ang. medium) – umiarkowanie bogate, od 50 do 100 gwiazd

r (ang. rich) – bogate: ponad 100 gwiazd

Jeśli gromada zawiera mgławicę, dopisuje się na końcu literę n (ang. nebulosity).

• gromadę M8 w Skorpionie (Motyl) określa się typem III2p, co oznacza wydzieloną umiarkowaną gromadę, nieskoncentrowaną w kierunku w kierunku centrum, zawierającą mniej niż 50 gwiazd.
• gromada Messier 41 jest klasyfikowana jako I,3,r
• gromada Messier 67 jest klasyfikowana jako:
  • II,2,r (według Glyna Jonesa)
  • I,2,m (według Sky Catalog 2000)
  • II,3,r (według Götza)

• Gromady otwarte w bazie SEDS (ang.)
• Gromady kuliste w bazie SEDS (ang.)